Η ενότητα της Ευρώπης σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία κινδυνεύει, καθώς η προσοχή της κοινής γνώμης μετατοπίζεται όλο και περισσότερο από το πεδίο της μάχης στις ανησυχίες για το κόστος ζωής, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις σε 10 ευρωπαϊκές χώρες, με το χάσμα να βαθαίνει μεταξύ των ψηφοφόρων που επιθυμούν ένα γρήγορο τέλος της σύγκρουσης και εκείνων που θέλουν να τιμωρηθεί η Ρωσία.

Η έρευνα σε εννέα κράτη μέλη της ΕΕ – Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία και Σουηδία – καθώς και στη Βρετανία διαπίστωσε ότι η υποστήριξη για την Ουκρανία παραμένει υψηλή, αλλά ότι οι ανησυχίες έχουν μετατοπιστεί στις ευρύτερες επιπτώσεις της σύγκρουσης, επισημαίνεται σε άρθρο του βρετανικού «The Guardian».

«Οι Ευρωπαίοι είχαν αιφνιδιάσει τον Πούτιν – και εντυπωσιάσει τους ίδιους – με την ενότητά τους μέχρι στιγμής, αλλά οι μεγάλες πιέσεις έρχονται τώρα», δήλωσε ο Μαρκ Λέοναρντ, ένας από τους συγγραφείς μιας έκθεσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) σχετικά με την αλλαγή στάσης απέναντι στη ρωσική εισβολή.

Η ικανότητα των κυβερνήσεων να διατηρήσουν την υποστήριξη του κοινού για δυνητικά επιβλαβείς πολιτικές θα είναι ζωτικής σημασίας, δήλωσε ο Λέοναρντ, προειδοποιώντας ότι το χάσμα μεταξύ των στρατοπέδων της «ειρήνης» και της «δικαιοσύνης» θα μπορούσε να είναι «τόσο επιζήμιο, όσο αυτό μεταξύ πιστωτών και οφειλετών κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ».

Η έρευνα διαπίστωσε ότι, παρά την ισχυρή υποστήριξη σε όλη την Ευρώπη για την αίτηση της Ουκρανίας να ενταχθεί στην ΕΕ και την πολιτική της Δύσης να διακόψει τους δεσμούς της με τη Μόσχα, πολλοί Ευρωπαίοι ψηφοφόροι επιθυμούν τον τερματισμό του πολέμου το συντομότερο δυνατό – ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι η Ουκρανία θα χάσει εδάφη.

Η άποψη αυτή συχνά δεν αντικατοπτρίζει τη θέση των εθνικών κυβερνήσεων, ανέφεραν οι συντάκτες της έκθεσης, προειδοποιώντας τους ηγέτες της ΕΕ κατά των «μαξιμαλιστικών θέσεων» σχετικά με τον πόλεμο και προτείνοντας να παραμείνουν σκληροί απέναντι στη Ρωσία, αλλά προσεκτικοί όσον αφορά στους κινδύνους κλιμάκωσης.

«Στα πρώτα στάδια του πολέμου, οι χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης αισθάνθηκαν δικαιωμένες για τη στράτευσή τους απέναντι στη Ρωσία», γράφουν ο Λέοναρντ και ένας ακόμη συγγραφέας της έκθεσης, ο Ivan Krastev. «Αλλά στην επόμενη φάση, χώρες όπως η Πολωνία θα μπορούσαν να βρεθούν στο περιθώριο, αν το στρατόπεδο της ‘ειρήνης’ διευρύνει την απήχησή του μεταξύ των άλλων κρατών μελών».

Η δημοσκόπηση, που διεξήχθη μεταξύ 28 Απριλίου και 11 Μαΐου, διαπίστωσε σχεδόν καθολική υποστήριξη για την Ουκρανία, με το 73% των ερωτηθέντων στις 10 χώρες να κατηγορούν τη Ρωσία για τον πόλεμο.

Πάνω από το 80% στην Πολωνία, τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο (83%) και τη Φινλανδία (90%) δήλωσαν ότι θεωρούν υπεύθυνη τη Ρωσία, μαζί με ισχυρές πλειοψηφίες στην Ιταλία (56%), τη Γαλλία (62%) και τη Γερμανία (66%), ενώ πλειοψηφίες ή πλειονότητες είδαν επίσης τη Ρωσία ως το κύριο εμπόδιο για την ειρήνη.

Υπήρξε ισχυρή υποστήριξη για τη διακοπή των δεσμών με τη Ρωσία. Η πλειοψηφία και στις 10 χώρες θεωρούσε ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διακόψουν τις οικονομικές και πολιτιστικές σχέσεις με τη Μόσχα, ενώ οι περισσότεροι – που έφτασαν το 71% στην Πολωνία – τάχθηκαν επίσης υπέρ του τερματισμού των διπλωματικών σχέσεων.

Παρομοίως, το 58% στις 10 χώρες – το οποίο αυξήθηκε σε 77% στη Φινλανδία – επιθυμούσε η ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια, ακόμη και εις βάρος των κλιματικών στόχων του μπλοκ, γεγονός που υποδηλώνει την υποστήριξη του κοινού για ένα νέο γύρο κυρώσεων της ΕΕ, μεταξύ άλλων για το πετρέλαιο.

Ωστόσο, η δημοσκόπηση του ECFR έδειξε ένα σαφές χάσμα μεταξύ των Ευρωπαίων που επιθυμούν την ειρήνη το συντομότερο δυνατό (35% στις 10 χώρες) και εκείνων που επιθυμούν δικαιοσύνη – που ορίζεται ως αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και απόδοση ευθυνών στη Ρωσία (22%).

Μια τρίτη «ταλαντευόμενη» ομάδα, η οποία μοιράζεται τα αντιρωσικά αισθήματα των υποστηρικτών της δικαιοσύνης, αλλά και τους φόβους του στρατοπέδου της ειρήνης για κλιμάκωση, αντιπροσώπευε περίπου το 20% των ψηφοφόρων, σύμφωνα με την έκθεση – με σημαντικές διαφορές στην κατανομή μεταξύ των χωρών.

Το στρατόπεδο της ειρήνης – οι υποστηρικτές του οποίου τείνουν επίσης να πιστεύουν ότι η Ουκρανία θα είναι σε χειρότερη θέση από τη Ρωσία στο τέλος της σύγκρουσης – είχε τη μεγαλύτερη υποστήριξη στην Ιταλία (52%), σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, ενώ η Πολωνία είχε το μεγαλύτερο στρατόπεδο δικαιοσύνης, με 41%.

Είναι κρίσιμο ότι οι απόψεις σχετικά με την πολιτική αντίδραση της ΕΕ στην εισβολή διέφεραν ανάλογα με το σε ποιο στρατόπεδο βρίσκονταν οι ερωτηθέντες, με τους ψηφοφόρους της δικαιοσύνης να υποστηρίζουν τη διακοπή των οικονομικών, διπλωματικών και πολιτιστικών δεσμών και τους ψηφοφόρους της ειρήνης να υποστηρίζουν μόνο το πρώτο από αυτά.

Στην ερώτηση τι τους ανησυχεί περισσότερο για τον πόλεμο, οι ερωτηθέντες στη Γερμανία, την Ιταλία και τη Γαλλία ανησυχούσαν περισσότερο για το κόστος ζωής και τις τιμές της ενέργειας, ενώ οι ερωτηθέντες στη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Πολωνία ανησυχούσαν περισσότερο για την απειλή πυρηνικού πολέμου.

Καθώς η σύγκρουση παρατείνεται και το κόστος αυξάνεται, οι κυβερνήσεις θα αναγκάζονται όλο και περισσότερο «να εξισορροπούν την επιδίωξη της ευρωπαϊκής ενότητας, με απόψεις που αποκλίνουν τόσο εντός όσο και μεταξύ των κρατών μελών», γράφουν οι συντάκτες της έκθεσης, επισημαίνοντας ένα «αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των θέσεων πολλών κυβερνήσεων και της κοινής γνώμης στις αντίστοιχες χώρες τους».

Headlines