Πουλήθηκαν οι νεκροί του Βατερλώ για λίπασμα; Μακάβριο συμπέρασμα νέας έρευνας

Δεκάδες χιλιάδες άνδρες σκοτώθηκαν στη Μάχη του Βατερλώ που σήμανε το τέλος της εξουσίας του Ναπολέοντα στις 18 Ιουνίου 1815. Μέχρι σήμερα όμως ελάχιστα ανθρώπινα οστά έχουν βρεθεί στο πεδίο της μάχης.

Η πιο πιθανή εξήγηση για την απουσία θυμάτων είναι ότι οι νεκροί πουλήθηκαν σε εμπόρους που άλεθαν τα οστά για να παράγουν φωσφορικά λιπάσματα, καταλήγει μελέτη που δημοσιεύεται στο Journal of Conflict Archaeology.

Τη μακάβρια μελέτη υπογράφει ο Τόνι Πόλαρντ, διευθυντής του Κέντρου Αρχαιολογίας Πεδίων Μάχης στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, ο οποίος εξέτασε περιγραφές και σχέδια ανθρώπων που επισκέφθηκαν το Βατερλώ τις πρώτες μέρες και εβδομάδες μετά την ιστορική ήττα των Γάλλων.

Ιδιαίτερη σημασία φαίνεται πως είχαν οι επιστολές και τα απομνημονεύματα του Τζέιμς Κερ, σκοτσέζου εμπόρου που ζούσε στις Βρυξέλλες και επισκέφθηκε το Βατερλώ στο σημερινό Βέλγιο, όπου ανέφερε ότι είδε τραυματίες να πεθαίνουν λίγες ημέρες μετά τη μάχη.

Σε συνδυασμό με άλλες μαρτυρίες, τα κείμενα του Κερ περιγράφουν τις ακριβείς τοποθεσίες τριών μαζικών τάφων όπου κατέληξαν έως και 13.000 νεκροί.

Το πεδίο της Μάχης του Βατερλώ στο σημερινό Βέλγιο. Οι νεκροί παραμένουν άφαντοι απο τότε (Dennis Jarvis, CC BY-SA 2.0)

«Αν εξαιρέσουμε την καλλιτεχνική άδεια και την υπερβολή για τον αριθμό των πτωμάτων σε μαζικούς τάφους, οι νεκροί απορρίφθηκαν σε πολυάριθμες θέσεις του πεδίου της μάχης, οπότε προκαλεί κάποια έκπληξη το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες αναφορές για μαζικούς τάφους» λέει ο καθηγητής.

Οστεάλευρο

«Τουλάχιστον τρία άρθρα εφημερίδων από τη δεκαετία του 1820 και μετά αναφέρονται στις εισαγωγές ανθρώπινων οστών από πεδία μάχης στην Ευρώπη με στόχο την παραγωγή λιπασμάτων».

«Τα ευρωπαϊκά πεδία μάχης ίσως προσέφεραν μια βολική πηγή οστών τα οποία κονιορτοποιούνταν σε οστεάλευρο, μια αποτελεσματική μορφή λιπάσματος» εξηγεί.

«Το Βατερλώ άρχισε να προσελκύει επισκέπτες σχεδόν αμέσως μόλις καθάρισε ο καπνός των όπλων. Πολλοί κατέφθασαν για να κλέψουν τα υπάρχοντα των νεκρών, έκλεβαν ακόμα και δόντια για να φτιάξουν τεχνητές οδοντοστοιχίες, ενώ άλλοι έφτασαν απλά για να δουν τι είχε συμβεί».

H Μάχη του Βατερλώ σε ελαιογραφία του Ουίλιαμ Σάντλερ το 1815.

«Είναι πιθανό ότι μεσολαβητές εμπόρων έφταναν στο πεδίο της μάχης με μεγάλες προσδοκίες [..] Κύριοι στόχοι θα ήταν οι μαζικοί τάφοι, καθώς θα περιείχαν αρκετά πτώματα ώστε να δικαιολογούν τον κόπο της ανασκαφής».

«Οι ντόπιοι θα μπορούσαν να δείξουν σε αυτούς τους ενδιαμέσους τις θέσεις των μαζικών τάφων, καθώς πολλοί θα είχαν ζωηρές αναμνήσεις της ταφήυς».

«Είναι επίσης πιθανό ότι οι διάφοροι οδηγοί και τα ημερολόγια ταξιδίου που περιέγραφαν τη φύση και τη θέση αυτών των τάφων θα χρησίμευσαν ουσιαστικά ως χάρτες του θησαυρού».

«Βάσει αυτών των μαρτυριών, τις οποίες στηρίζει η γνωστή σημασία του οστεάλευρου στη γεωργία, το άδειασμα των μαζικών τάφων στο Βατερλώ για την απόκτηση οστών δείχνει πιθανή» καταλήγει ο Πόλαρντ.

Για να αποδείξει την υποψία, ο καθηγητής ελπίζει να ξεκινήσει πολυετή γεωφυσική έρευνα στις περιοχές που αναφέρονται στις ιστορικές μαρτυρίες.

«Αν απομακρύνθηκαν ανθρώπινα λείψανα σε τέτοια κλίμακα θα πρέπει να υπάρχουν, τουλάχιστον σε κάποιες περιπτώσεις, αρχαιολογικές ενδείξεις των λάκκων από τους οποίους ανασύρθηκαν».

Μέχρι σήμερα, σχεδόν τίποτα δεν έχει βρεθεί από τα χιλιάδες θύματα. Το 2015, ένας ανθρώπινος σκελετός βρέθηκε στη διάρκεια εργασιών για το χτίσιμο νέου μουσείου στο Βατερλώ, ενώ το 2019 βρέθηκαν οστά ακρωτηριασμένων ποδιών. Στο μουσείο του Βατερλώ εκτίθεται ένας ακόμα σκελετός, όμως η προέλευσή του παραμένει ασαφής.