Τον Μάιο τα επίσημα στοιχεία της τουρκικής στατιστικής υπηρεσίας εκτιμούσαν τον πληθωρισμό στο 73,5% – δηλαδή, στα υψηλότερα επίπεδα που έχει βιώσει η χώρα μετά το 1998. Ο ENAG, μια ανεξάρτητη ομάδα ερευνητών, αμφισβήτησε αμέσως αυτό τον αριθμό. Ο διευθυντής του έγινε στόχος δικαστικής διερεύνησης και πολιτικών πιέσεων και έχασε τη θέση του στο πανεπιστήμιο, όπως αναφέρει το France24.

Σε πρόσφατο ρεπορτάζ του στην Τουρκία, το γαλλικό μέσο βρέθηκε στη συνοικία Καντίκιοϊ, στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης. Εκεί, συνάντησε τον Ζέκι, έναν μανάβη που αδυνατεί να πουλήσει τα λαχανικά του. «Κοιτάξτε αυτές τις πανέμορφες ντομάτες», είπε με παράπονο στους δημοσιογράφους. «Έρχονται κατευθείαν από την Αττάλεια. Κανονικά, αυτή την εποχή τις θέλουν όλοι. Τι κρίμα».

Πριν ένα χρόνο, ο Ζέκι πουλούσε τις ντομάτες του έναντι οκτώ τουρκικών λιρών (0,45€) το κιλό. Σήμερα, δεν μπορεί να τις πουλήσει για λιγότερες από 20 (δηλαδή, 1,10€). Η τιμή τους έχει υπερδιπλασιαστεί – γεγονός που οι οικονομολόγοι αποδίδουν στον πληθωρισμό, όμως ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, διαφωνεί. Στις 6 Ιουνίου εξήγησε ότι στην Τουρκία δεν υπάρχει πληθωρισμός, αποδίδοντας τις αυξήσεις των τιμών στο αυξανόμενο κόστος ζωής.

Άρνηση

Για να υποβαθμίσει την ένταση της οικονομικής κρίσης, ο πρόεδρος έδωσε τον τόνο για τα ανώτερα κλιμάκια της κυβέρνησης. Όταν ανακοίνωσε ένα ποσοστό πληθωρισμού που θεωρήθηκε υπερβολικά υψηλό, ο διευθυντής της τουρκικής στατιστικής υπηρεσίας απολύθηκε. Τον Μάιο, η ίδια υπηρεσία υπέβαλε μήνυση σε βάρος του ENAG, της Ανεξάρτητης Ερευνητικής Οργάνωσης για τον Πληθωρισμό, κατηγορώντας τον ότι δημοσιεύει στοιχεία με στόχο να πλήξει τη φήμη της υπηρεσίας.

Ο επικεφαλής του οργανισμού, Βεϊσέλ Ουλουσόι, πρόκειται να χάσει τη θέση του και στο Πανεπιστήμιο Yeditepe της Κωνσταντινούπολης, όπου διδάσκει από το 2010. Έχει κατηγορηθεί για «στάσεις και συμπεριφορές που έρχονται σε σύγκρουση με τον τίτλο που κατέχει» και για «κατάχρηση πηγών, τοποθεσιών, εγκαταστάσεων και μέτρων που του παρέχονται ή του έχουν διατεθεί για επιστημονική έρευνα», εξαιτίας της δουλειάς του στον ENAG. Ο Ουλουσόι αρνείται τις κατηγορίες.

Ο ερευνητής δεν έχει εκπλαγεί από τις ίδιες τις εξελίξεις, αλλά από τον τρόπο με τον οποίο συνέβησαν. «Το περίμενα από την αρχή, όμως είχα θεωρήσει ότι δεν θα στηρίζονταν σε αιτίες τόσο παράλογες», εξήγησε στο France24. «Εγείρονται ερωτήματα: Ίσως το πανεπιστήμιο υπέκυψε σε έξωθεν πιέσεις όταν ξεκίνησε μια τόσο πρόωρη έρευνα».

Κι όμως, ο Ουλουσόι δεν φαίνεται να έχει ενοχληθεί από την απόλυσή του. «Ο ENAG θα συνεχίσει να παρέχει δημόσιους και οικονομικούς φορείς με στοιχεία», επειδή, όπως λέει, τα επικοινωνιακά τρικ της κυβέρνησης σε ζητήματα που σχετίζονται με την οικονομίας δείχνουν «μαγειρεμένα νούμερα». Η απόλυσή του κατ’ αυτόν τον τρόπο, εντέλει δεν πηγαίνει κόντρα στις αρχές του. «Αν έμενα σε ένα ίδρυμα που έχει χάσει την ηθική του, θα μου κόστιζε σημαντικά», υποστήριξε μιλώντας στο γαλλικό μέσο.

Απειλές για την ακαδημαϊκή ελευθερία

Η υπόθεση του Ουλουσόι υπογραμμίζει για άλλη μια φορά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα για ερευνητές και ακαδημαϊκούς στην Τουρκία, επισημαίνει το France24. Η χώρα βρίσκεται στη θέση 135 από τις 144 στον Δείκτη Ακαδημαϊκής Ελευθερίας. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε διάταγμα του 2016 που επιτρέπει στον πρόεδρο να διορίζει και να απολύει πανεπιστημιακούς καθηγητές και διοικητικούς υπαλλήλους. Η τελευταία έκθεση του δείκτη δείχενι ότι μεταξύ του 2011 και του 2021, η Βραζιλία, το Χονγκ Κονγκ και η Τουρκία βίωσαν τα μεγαλύτερα πλήγματα στην ακαδημαϊκή ελευθερία.

Πρόκειται για μια τάση που ο Ντιντιέ Μπιγιόν, αναπληρωτής διευθυντής στο Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων, επιβεβαιώνει. «Δεν πρόκειται για μια νέα τάση, όμως επιταχύνθηκε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Ακόμη κι εκείνοι οι ακαδημαϊκοί που δεν είναι ανοιχτά πολιτικοποιημένοι ούτε αντιτίθενται στην κυβέρνηση, προτιμούν να αυτολογοκρίνονται, φοβούμενοι ότι η έρευνά τους θα φανεί υπερβολικά επικριτική. Είναι ανησυχητικό».

Ο ειδικός σε ζητήματα γεωπολιτικής πιστεύει ότι καθώς οι εκλογές του 2023 πλησιάζουν, «το πολιτικό κλίμα εντείνεται. Οι δημοσκοπήσεις δεν είναι ευνοϊκές για τον πρόεδρο και δεν υπάρχουν ενδείξεις επίλυσης της οικονομικής κρίσης. Υπό αυτές τις συνθήκες, αντίστοιχες μόνο με καθεστώτα που θα αποκαλούσε κανείς αυταρχικά, ο επικεφαλής ενός κράτους τείνει να ακούει μόνο το ένστικτό του και να τοποθετεί γύρω του μόνο εκείνους που δεν τολμούν να του φέρουν αντίρρηση», σημείωσε ο Μπιγιόν.

Σε αυτό το περιβάλλον, η τουρκική βουλή αναμένεται να εισάγει νέο νομοσχέδιο την Τετάρτη που θα ορίζει ποινή φυλάκισης ενός έως τριών ετών για εκείνους που «διακινούν ψευδείς ειδήσεις στο κοινό». Ο Ουλουσόι θεωρεί βέβαιο ότι αν το νομοσχέδιο ψηφιστεί, θα χρησιμοποιηθεί εναντίον όσων κοινοποιούν στοιχεία του ENAG.

Headlines