Μεστά και Ολύμποι: Το μεσαιωνικό χρώμα της Χίου

Στα Νοτιόχωρα της Χίου, στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού, είναι χτισμένα δύο γοητευτικά οικιστικά σύνολα, τα Μεστά και οι Ολύμποι.

Τα Μεστά, χωριό με μεσαιωνικό χρώμα, αποτελούν ένα πρότυπο αμυντικής αρχιτεκτονικής, με τα πετρόχτιστα σπίτια, το ένα δίπλα στο άλλο, να σχηματίζουν στην εξωτερική περίμετρο του οικισμού ένα ισχυρό προστατευτικό τείχος.

Μοναδική εμπειρία αποτελεί η περιπλάνηση στα δαιδαλώδη σοκάκια των Μεστών, κάτω από τις καμάρες. Στο κέντρο, η πλατεία με τα καφέ και τις παραδοσιακές ταβέρνες συγκεντρώνει όλη την κίνηση του χωριού.

Στα Μεστά αναβιώνει τις Απόκριες το έθιμο του «Αγά», ο οποίος δικάζει με γέλιο και σατιρικά στοιχεία «αθώους και ενόχους» περαστικούς. Αυτοί πληρώνουν το συμβολικό πρόστιμο που τους αναλογεί και χορεύουν στο παραδοσιακό γλέντι.

Η εντυπωσιακή τρίκλιτη βασιλική του Μεγάλου Ταξιάρχη, ο Παλαιός Ταξιάρχης, με ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833, άριστο δείγμα χιώτικης ξυλογλυπτικής, καθώς και οι ναοί του Αγίου Βασιλείου, του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Παρασκευής και της Υπαπαντής, συνθέτουν τη θρησκευτική παρακαταθήκη της περιοχής των Μεστών.

Βόρεια από τα Μεστά βρίσκεται το επίνειό τους, ο Λιμένας, παραθεριστικός οικισμός, απλωμένος γύρω από την ομώνυμη παραλία. Το λιμάνι του οικισμού εξυπηρετεί μικρά εμπορικά πλοία, αλιευτικά και βάρκες.

Σε ύψωμα πάνω από το Λιμένα δεσπόζει η βίγλα Λιβαδιών, μεσαιωνικό παρατηρητήριο.

Για κολύμπι στην ευρύτερη περιοχή των Μεστών, στη νοτιοδυτική ακτογραμμή της Χίου, προσφέρονται οι παραλίες Λιμένας, Μερικούντα, Αποθήκα, Αυλωνιά, Τραχύλια, Αγγέλια και Σαλάγωνα.

Σε μικρή απόσταση νοτιοανατολικά από τα Μεστά, στη διαδρομή προς το Πυργί, οι ταξιδιώτες συναντούν τους Ολύμπους, έναν παραδοσιακό οικισμό με έντονα μεσαιωνικά στοιχεία και φρουριακό χαρακτήρα.

Οι περίτεχνες πύλες της καστροπολιτείας, οι στενοί δρόμοι με τα πέτρινα θολωτά τόξα, οι καμάρες, τα πετρόχτιστα σπίτια συνθέτουν ένα περιβάλλον ιδανικό για ρομαντικούς περιπάτους.

Ο πύργος, στην πλατεία, στο κέντρο του οικισμού, το κτίριο του παλαιού παρθεναγωγείου, οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Παρασκευής, του Ταξιάρχη και της Αγίας Θεοδοσίας συγκεντρώνουν κατά κύριο λόγο το ενδιαφέρον των επισκεπτών.

Όσοι θελήσουν να φθάσουν από τα Μεστά στους Ολύμπους ακολουθώντας την υπάρχουσα πεζοπορική διαδρομή θα έχουν την ευκαιρία να δουν το παλαιό υδραγωγείο των Μεστών και το ξωκλήσι του Αγίου Αντωνίου.

Ένας πρόσθετος πόλος έλξεως για τους φυσιολάτρες είναι, ασφαλώς, το σπήλαιο των Ολύμπων, στην περιοχή Συκιά. Το σπηλαιοβάραθρο (βάθος 51,9 μ., θερμοκρασία 17,5 βαθμοί Κελσίου και υγρασία 95%), που εξερευνήθηκε το 1985, διαθέτει πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο.

Κοντά στο σπήλαιο βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος των Κάτω Φανών, όπου οι ανασκαφές έφεραν στο φως σημαντικό κέντρο λατρείας, το οποίο ήταν σε συνεχή χρήση από τον 9ο αιώνα π.Χ.

Σώζονται λείψανα αρχαϊκού ναού (ήταν αφιερωμένος στο Φαναίο Απόλλωνα και υπέστη μεγάλες καταστροφές κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες) και του περιβόλου του, αρχιτεκτονικά μέλη που χρησιμοποιήθηκαν εκ νέου σε μεταγενέστερες οικοδομικές φάσεις, καθώς και λείψανα παλαιοχριστιανικής βασιλικής, χτισμένης πάνω στα ερείπια του αρχαϊκού ναού (την εν λόγω βασιλική διαδέχθηκε βυζαντινός ναός).

Η όμορφη παραλία της Αγίας Δύναμης, με το ομώνυμο ξωκλήσι, και η ακρογιαλιά των Κάτω Φανών υποδέχονται τους παραθεριστές της περιοχής των Ολύμπων.

*Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου, η πλατεία των Μεστών (πηγή: Τόλης Φλιούκας).