Η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων του πολύπαθου Αφγανιστάν ζούσε ήδη μια επίγεια κόλαση πολύ προτού ο φονικός σεισμός των 6,1 Ρίχτερ πλήξει την Τετάρτη τα ανατολικά της χώρας, με εστιακό βάθος μόλις 10 χιλιομέτρων.

Η καταστροφή -με πάνω από 1.000 νεκρούς, περισσότερους από 1.500 τραυματίες και άγνωστο αριθμό αγνοούμενων κάτω από τα ερείπια- έρχεται να προστεθεί σε μια διαρκώς επιδεινούμενη ανθρωπιστική κρίση στη χώρα.

Σχεδόν ο μισός αφγανικός λαός λιμοκτονεί. Δέκα μήνες μετά τη χαοτική αποχώρηση των ξένων δυνάμεων από το Αφγανιστάν, την παράδοση ουσιαστικά της χώρας πίσω στους σκοταδιστές Ταλιμπάν και τις μετέπειτα σκληρές διεθνείς κυρώσεις, η εθνική οικονομία έχει καταρρεύσει.

Αντιμέτωποι τώρα με τον φονικότερο σεισμό στη χώρα εδώ και δύο δεκαετίες και μια τεράστια πρόκληση για το καθεστώς τους, οι Ταλιμπάν απηύθυναν έκκληση για διεθνή βοήθεια.

Γειτονικά κράτη, όπως το Πακιστάν, ο ΟΗΕ και διεθνείς οργανώσεις αρωγής που συνεχίζουν να δρουν στο Αφγανιστάν έχουν ήδη σπεύσει σε βοήθεια. Στις πράξεις, όχι στα λόγια.

Οι ΗΠΑ και η ΕΕ δήλωσαν έτοιμες να συνδράμουν.

Όμως οργανισμοί και κυβερνήσεις έχουν περιορίσει δραματικά τα προγράμματα βοήθειας, σε μια χώρα που είναι εδώ και δεκαετίες σχεδόν πλήρως εξαρτώμενη από την έξωθεν βοήθεια.

Η εξίσωση της παροχής στήριξης στους πληγέντες χωρίς να ωφεληθεί από αυτή η μη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Καμπούλ αποτελεί για άπαντες έναν δύσκολο «γρίφο».

Μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση ο χρόνος δεν είναι με το μέρος των θυμάτων. Ούτε των σεισμόπληκτων. Ούτε των λιμοκτονούντων…

Μια επιδεινούμενη ανθρωπιστική κρίση

«Η κυβέρνηση δυστυχώς βρίσκεται υπό καθεστώς κυρώσεων. Επομένως δεν είναι οικονομικά σε θέση να βοηθήσει τους ανθρώπους στον βαθμό που απαιτείται», δήλωσε ο Αμπντούλ Καχάρ Μπαλκί, εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ των Ταλιμπάν.

Αυτό δεν ισχύει μόνον τώρα με τον σεισμό. Είναι γενικά η επωδός τους, ενόσω παραβιάζουν όλο και πιο βάναυσα τα ανθρώπινα δικαιώματα -πρωτίστως των γυναικών, αλλά όχι μόνο.

Παράλληλα, καθώς η ανθρωπιστική κρίση εντείνεται, οι εκκλήσεις οργανώσεων προς το εξωτερικό για περισσότερη βοήθεια πυκνώνουν. Δεν πέφτουν ακριβώς στο κενό. Λόγω όμως των κυρώσεων πέφτουν συχνά σε «τοίχο».

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ, το 45% του πληθυσμού -περίπου 23 εκατομμύρια ψυχές- βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπο με οξεία πείνα και χρειάζεται επειγόντως αρωγή.

Εξ αυτών περίπου 10 εκατομμύρια είναι παιδιά.

Από τις αρχές του έτους, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις μπόρεσαν να βοηθήσουν 8,2 εκατομμύρια ανθρώπους παρέχοντας επισιτιστική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένων μερίδων έκτακτης ανάγκης και συμπληρωμάτων για τις μητέρες που θηλάζουν και τα μωρά τους.

Όμως τα αποθέματα λιγοστεύουν και φτάνουν σε κρίσιμο σημείο. Όσοι χρήζουν υποστήριξης εν τω μεταξύ όλο και αυξάνονται. Υπολογίζεται ότι πλέον το 93% των νοικοκυριών στο Αφγανιστάν ζει σε συνθήκες επισιτιστικής επισφάλειας. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν οικογένειες που «δεν έχουν κάθε ημέρα στο τραπέζι φαγητό», εξηγεί ο Λούσιεν Κρίστεν από τον Ερυθρό Σταυρό.

Οι άνεργοι είναι εκατομμύρια και αυξάνονται. Πολλοί χωρικοί που είδαν τις περιουσίες της να καταστρέφονται από τον πόλεμο ή τις καλλιέργειές του από την ξηρασία έχουν πια μετακομίσει με τις οικογένειές τους σε πόλεις, αντιμετωπίζοντας όμως και εκεί ακραία φτώχεια.

Πείνα και των… γονέων

Σε ρεπορτάζ στην Χεράτ, στο δυτικό Αφγανιστάν, η ανταποκρίτρια της Washington Post στο Πακιστάν Σουζάνα Τζόρτζ γράφει για πολυμελείς οικογένειες που στοιβάζονται σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς, έχουν να φάνε σαν άνθρωποι για ημέρες και «τα παιδιά ουρλιάζουν τις νύχτες από την πείνα».

Πολλά ζητιανεύουν από πόρτα σε πόρτα στην πόλη για φαγητό. Κάποιες φορές φέρνουν στο σπίτι μπαγιάτικο ψωμί, που τρώνε μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια βουτώντας το σε τσάι. «Όταν τελειώνει και αυτό», λέει ένας πατέρας επτά παιδιών, «μαζεύω γρασίδι και το βράζω».

Για να βγάλουν τα προς το ζην, ανήλικα ηλικίας ακόμη και μόλις 4 ετών γυαλίζουν παπούτσια στις γωνιές των δρόμων της Χεράτ, μαζεύοντας λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα.

Σε ολόκληρη τη χώρα εκατομμύρια δίνουν τη δική τους μάχη επιβίωσης. Χιλιάδες έχουν καταφύγει στην επαιτεία.

Μπροστά στην απόγνωση, κάποιες οικογένειες -σύμφωνα με αναφορές διεθνών ΜΜΕ- πωλούν ακόμη και τα παιδιά τους ή τα εξαναγκάζουν σε πολύ μικρή ηλικία σε γάμους με μεγάλους.

Ο υποσιτισμός στην παιδική ηλικία αυξάνεται με δραματικούς ρυθμούς και οι ασθένειες θερίζουν. Στο κεντρικό νοσοκομείο παίδων της Καμπούλ, οι θάλαμοι είναι γεμάτοι.

Όμως το προσωπικά δεν επαρκεί. Υπάρχει έλλειψη ιατρικών προμηθειών. Και αυτό, λέει υπό καθεστώς ανωνυμίας ένας γιατρός, σημαίνει ότι μόνο κάποια παιδιά θα μπορέσουν να λάβουν την απαραίτητη βοήθεια.

«Πρόκειται για μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις που έχω δει στο Αφγανιστάν», λέει ο Δρ. Μοχάμεντ Ναμπι Μπουρχάν, γενικός γραμματέας του τοπικού τμήματος της Ερυθράς Ημισελήνου.

«Είναι τρομακτικό να βλέπεις την έκταση της πείνας και της φτώχειας που παλέψαμε τόσο σκληρά να εξαλείψουμε».

Tο «παιχνίδι» του καταλογισμού ευθυνών

Αν και δεν προέκυψε τώρα, η ανθρωπιστική κρίση στο Αφγανιστάν κλιμακώνεται επικίνδυνα εν μέσω της ευρύτερης επισιτιστικής κρίσης που απειλεί πολλά σημεία του πλανήτη.

Αυτή έχει ως φόντο την πανδημία, τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες, το ντόμινο προστατευτισμού στις εξαγωγές τροφίμων και φυσικά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Σε χώρες όπως το Αφγανιστάν ωστόσο το παζλ συμπληρώνουν πολυετείς πόλεμοι και αυταρχικά ή διεφθαρμένα καθεστώτα, πλέον δε οι όλο και πιο ορατές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της διεθνούς αδιέξοδης στρατηγικής και εν τέλει αδιαφορίας. Ορισμένες φορές και κυνισμού…

Τον περασμένο Φεβρουάριο ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν -η θητεία του οποίου στιγματίστηκε από την άτακτη φυγή από τα αφγανικά εδάφη- υπέγραψε διάταγμα που άνοιξε το δρόμο για την κατάσχεση των «παγωμένων» 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας του Αφγανιστάν, τα οποία είναι κατατεθειμένα στις ΗΠΑ.

Είπε ότι μόνο το μισό ποσό θα διατεθεί σε ανθρωπιστική βοήθεια στον αφγανικό λαό, υπό την προϋπόθεση ότι ούτε ένα σεντ δεν θα φτάσει στα χέρια των Ταλιμπάν.

Το άλλο μισό, ανέφερε, θέλει να διατεθεί στην κάλυψη αξιώσεων αποζημίωσης από οικογένειες θυμάτων των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου.

Οι Ταλιμπάν κατήγγειλαν «κλοπή».

«Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου δεν έχουν καμιά σχέση με το Αφγανιστάν», ανέφεραν σε ανακοίνωση στο Twitter. «Το Ισλαμικό Εμιράτο», προανήγγειλαν, «θα αναγκαστεί να αναθεωρήσει την πολιτική του έναντι των ΗΠΑ».

Μέσα στους επόμενους μήνες έκλεισαν τα σχολεία θηλέων. Υποχρέωσαν τις γυναίκες να κυκλοφορούν με μπούργκα. Σκλήρυναν κι άλλο την καταστολή μειονοτήτων και αντιφρονούντων.

Στο μεσοδιάστημα βρίσκουν σιωπηρή και μη στήριξη από άλλες χώρες, όπως εσχάτως από τη Ρωσία, ενόσω οι συνέπειες της δυτικής απομόνωσης του καθεστώτος τους παραμένουν καταστροφικές για τον αφγανικό λαό.

«H πολιτική των ΗΠΑ τιμωρεί τις Αφγανές γυναίκες και τα παιδιά», έγραψε τη Δευτέρα σε ένα άρθρο γνώμης στην Washington Post η Κέλι Κάμπελ, συνιδρύτρια της οργάνωσης «Οικογένειες της 11ης Σεπτεμβρίου για ένα Ειρηνικό Αύριο».

Επέστρεψε πρόσφατα από ταξίδι με ανθρωπιστικό κλιμάκιο στην Καμπούλ. Το συμπέρασμα που έβγαλε; «Η αποκοπή κεφαλαίων (από την ανθρωπιστική βοήθεια) ενώ οι Αφγανοί λιμοκτονούν είναι κοντόφθαλμη και σκληρή».

Headlines