Γεωπολιτικά παιχνίδια

Τι γίνεται με την Τουρκία; Το ερώτημα στις παρέες προηγείται εσχάτως κάθε συζήτησης για τις εκλογές ή τις καλοκαιρινές διακοπές. Ο εκλογικός ορίζοντας, εάν δηλαδή οι κάλπες θα στηθούν το προσεχές φθινόπωρο ή κοντά στη λήξη του συνταγματικού βίου της παρούσας Βουλής, όπως και οι επιλογές για τους καλοκαιρινούς προορισμούς, φαίνεται να απασχολούν λιγότερο από το τι κρύβει η κλιμακούμενη ρητορική της έντασης από την απέναντι πλευρά του Αιγαίου. Η προοπτική μιας πρόωρης εκλογικής αναμέτρησης και στην Τουρκία βρίσκεται στο τραπέζι, αλλά οι περισσότεροι έχουν αρχίσει να αμφιβάλλουν εάν ο παροξυσμός Ερντογάν συνδέεται μόνο με μια εσωτερική ατζέντα. Το ενδεχόμενο η εικόνα να είναι μεγαλύτερη και οι τουρκικές απειλές να υποκρύπτουν θερμές εξελίξεις έχουν αρχίσει πλέον να συζητούνται στο μεγάλο ακροατήριο. Και το δίλημμα καταγράφεται πλέον και σε εκείνους που, εξ επαγγέλματος, παρακολουθούν διεξοδικά και αναλύουν κάθε λέξη που έρχεται από την απέναντι πλευρά – πολιτικούς, διεθνολόγους, διπλωμάτες.

Το έδαφος έχει ήδη καλλιεργηθεί για μία αναμέτρηση κορυφής στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, που μπορεί να αποδειχθεί αποκαλυπτική για τις τουρκικές προθέσεις. Η Τουρκία, άλλωστε, θα είναι η μόνη χώρα που θα απειλεί – θεσμοθετημένα – με πόλεμο άλλον σύμμαχο στο ίδιο τραπέζι (casus belli σε περίπτωση επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 μίλια και στο Αιγαίο). Μπορεί να μη συμβεί τίποτα πρωτοφανές στη νατοϊκή Σύνοδο και μετά τη Μαδρίτη η σύγχυση για τις πραγματικές επιδιώξεις του Ερντογάν να διατηρείται, αλλά σε κάθε περίπτωση στα ελληνοτουρκικά είναι σχεδόν ξεκάθαρο ότι από τον προηγούμενο μήνα έχουν ανοίξει νέα κεφάλαια. Εγκριτος καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου σχολίαζε πρόσφατα ότι το βασικό πρόβλημα της Αθήνας είναι πως ακόμη δεν αντιλαμβάνεται ότι διαχρονικά οι Τούρκοι προαναγγέλλουν τι θα κάνουν και, συνήθως, ό,τι βάζουν το διπλωματικό τραπέζι το προχωρούν. Εγινε με τις γκρίζες ζώνες, με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, με την έμπρακτη αμφισβήτηση των ορίων μιας ελληνικής ΑΟΖ. Με επίκληση δε του Διεθνούς Δικαίου, τώρα κλιμακώνονται οι απειλές με αξίωση της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου. Ο τούρκος αντιπρόεδρος Φουάτ Οκτάι ήταν ο τελευταίος χθες που εστίασε στον νέο στόχο – και δεν άφησε αμφιβολίες για τις επιδιώξεις της Αγκυρας και του Ερντογάν: «Εάν ο αφοπλισμός των νησιών στο Αιγαίο δεν πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατό, θα αμφισβητήσουμε την κυριαρχία των νησιών στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και των συνθηκών». Εάν η τουρκική προσπάθεια βρει ανοικτά μάτια και αφτιά στο νατοϊκό πεδίο, η ελληνική κυβέρνηση και διπλωματία θα πρέπει να βρουν αμέσως το αντίδοτο (πολιτικό και νομικό) για να μην μπλέξουν σε έναν νέο μαραθώνιο αντιστροφής μιας νέας κατάστασης που μπορεί να γίνει πιεστική.

Με τον απρόβλεπτο Ερντογάν να προετοιμάζεται για ένα τέλος εποχής ή όχι, είναι βέβαιο ότι η Αγκυρα θα σπεύσει να εκμεταλλευθεί τους επόμενους μήνες τον γεωπολιτικό ρόλο της – που αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την αποχώρηση Αμερικανών και Ευρωπαίων από το Αφγανιστάν, τον σχεδιασμό της Ουάσιγκτον για ένα απομονωμένο Ιράν. Η Αθήνα έχει τον δικό της ρόλο και αναδείχθηκε και στο τελευταίο πρωθυπουργικό ταξίδι στην Ουάσιγκτον, αλλά η εικόνα μιας εγκλωβισμένης και αδύναμης Τουρκίας μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη πλάνη. Οι κινήσεις αποκατάστασης των σχέσεων της Αγκυρας με την Ιερουσαλήμ και το Ριάντ, που συμπληρώνουν την εξίσωση κατά της Τεχεράνης, ενόψει μάλιστα και της επικείμενης κομβικής περιοδείας του Τζο Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή, φανερώνουν ένα ευρύτερο παιχνίδι. Η Αθήνα πρέπει να είναι προετοιμασμένη.