Τι κοινό έχουν οι πυρκαγιές, τα πρόβατα και οι κατσίκες;

Το Εθνικό Πάρκο Κολσερόλα «αγκαλιάζει» τη μια πλευρά της Βαρκελώνης, καθώς η άλλη πλευρά της ισπανικής μεγαλούπολης βρέχεται από τα νερά της Μεσογείου.

Έκτασης 82.000 στρεμμάτων είναι 22 φορές μεγαλύτερο από το Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης και οκτώ φορές από το παρισινό Δάσος της Βουλώνης.

Μοναδικής ομορφιάς και με μαγευτική θέα της πρωτεύουσας της Καταλονίας, είναι δημοφιλές σε αθλητές, ποδηλάτες και περιπατητές. Είναι επίσης όλο και πιο συχνά εκτεθειμένο σε πυρκαγιές…

Όπως και αλλού, έτσι και εδώ οι δύο βασικοί λόγοι είναι οι όλο και πιο ζεστές και ξηρές ημέρες που φέρνει μαζί της η κλιματική αλλαγή, αλλά και η αμέλεια για τη διατήρηση καθαρών των δασών από εύφλεκτη οργανική ύλη.

Μόνο πέρυσι τον Ιούλιο εκδηλώθηκαν στην περιοχή της Καταλονίας 51 πυρκαγιές -αριθμός ρεκόρ.

Μια από τις χειρότερες πυρκαγιές ήταν στο Κολσερόλα, σε απόσταση μόλις μιας ώρας από τη Βαρκελώνη. Τα πύρινα μέτωπα έκαιγαν όλη τη νύχτα, με τις φλόγες να ξεπερνούν τα 9 μέτρα σε ύψος. Τελικά, κατέκαψαν χιλιάδες στρέμματα πυκνής άγριας φύσης.

Θα ήταν προτιμότερο πληρώνουμε ανθρώπους για να επιστρέψουν στην ύπαιθρο και να γίνουν και πάλι οι θεματοφύλακές της, από το να ξοδεύουμε συνέχεια εκατομμύρια για την κατάσβεση ολοένα μεγαλύτερων και συχνότερων πυρκαγιών και για την αναδάσωση των περιοχών, είχε πει τότε απηυδισμένος ο επικεφαλής της καταλανικής πυροσβεστικής, Ντέιβιντ Μπορέλ. «Αυτό», τόνισε, «δεν είναι βιώσιμο»…

Καθώς όμως η αγροτιά δεν είναι κάτι που δείχνει να ενθουσιάζει τους κατοίκους της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ισπανίας ώστε να μετακινηθούν από το κέντρο στα ορεινά περίχωρά της, οι αρχές της Βαρκελώνης αποφάσισαν να θέσουν φέτος σε εφαρμογή ένα άλλο φιλόδοξο σχέδιο πρόληψης των πυρκαγιών. Δεν είναι μάλιστα καν νέο, μιας και έρχεται από τα χρόνια τα παλιά.

Αιγοπρόβατα… πυροσβέστες

Από τον περασμένο Απρίλιο, το δημαρχείο της Βαρκελώνης έχει στη «δούλεψή» του 290 πρόβατα και κατσίκια.

Αποστολή τους είναι να κάνουν αυτά που τους ορίζει η φύση: να μασουλάνε χορτάρι, άγρια χόρτα και άλλα χωροκατακτητικά φυτά, εν προκειμένω στο Εθνικό Πάρκο Κολσερόλα, σε αυτό που εδώ αποκαλούν «βόσκηση ακριβείας».

Επί τρεις μήνες τα συμπαθή τετράποδα καθαρίζουν αγόγγυστα και νωχελικά τον χώρο, και δη σε δυσπρόσιτες περιοχές, υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση βοσκών.

Ένας από αυτούς είναι ο 36χρονος Ντανιέλ Σάντσεθ. Τεχνικός φωτισμού μέχρι και πριν από δέκα χρόνια, βαρέθηκε την πολύβουη και κουραστική ζωή της πόλης, τα βρόντηξε και έγινε τσοπάνης.

Το δικό του κοπάδι αποτελείται από 130 ζώα. «Τα ζωντανά μου», λέει με υπερηφάνεια, «είναι πυροσβέστες. Είναι το δικό μας τείχος προστασίας».

Στην παρούσα φάση πρόκειται απλά για ένα πιλοτικό πρόγραμμα, βάσει ενός σχεδίου που πρότεινε στις αρχές ο καθηγητής Οικολογίας Φέραν Πάουνε.

Οι αρχές τονίζουν ότι πρόκειται για έναν οικονομικά αποδοτικό και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ελέγχου της πολλαπλασιαζόμενης βλάστησης, που όταν ξεραθεί λειτουργεί στις φωτιές ως «φυτίλι».Ζητούμενο είναι να φανεί εάν μπορεί έτσι πράγματι να μειωθεί -ως αναμένεται- ο  κίνδυνος μεγάλων πυρκαγιών.

Το έργο των εργατικών κοπαδιών ολοκληρώνεται στο τέλος αυτού του μήνα.

Εφόσον στεφθεί de facto με επιτυχία, οι αρχές της Βαρκελώνης θεωρούν πολύ πιθανό όχι μόνο το πρόγραμμα να καθιερωθεί στο Κολσερόλα, αλλά και να επεκταθεί σε όλη την Καταλονία.

Το πρόγραμμα, τονίζουν οι υπεύθυνοι, θα μπορούσε να σηματοδοτήσει τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας ή και να αποφέρει μέχρι και έσοδα με πωλήσεις προϊόντων από το βιολογικό γάλα και το τυρί των αιγοπροβάτων… οιονεί πυροσβεστών.

Οι ακάματες αίγες της Καλιφόρνιας

Η επιστροφή στην παλιά αυτή πρακτική δεν αποτελεί πρωτοτυπία των αρχών της Βαρκελώνης. Τουλάχιστον ως προς τα κατσίκια.

Στις δυτικές ακτές των ΗΠΑ για παράδειγμα και συγκεκριμένα στην Καλιφόρνια, η οποία βρίσκεται εδώ και χρόνια αντιμέτωπη με καταστροφικές πυρκαγιές και έντονη ξηρασία, υπάρχουν σήμερα περί τις δώδεκα εταιρείες που προμηθεύουν κατσίκες για… πυροσβεστική βοσκή στα νότια της αμερικανικής πολιτείας.

Καθώς πλησιάζει η περίοδος των δασικών πυρκαγιών, τα αδηφάγα φυτοφάγα ζώα έχουν πιάσει προ πολλού δουλειά σε διάφορες εκτάσεις.

Και εδώ υπό την επίβλεψη βοσκού, καλούνται να καθαρίσουν χώρους μεγάλων εκτάσεων -ακόμη και ιδιωτικούς- κυρίως από χωροκατακτητικά είδη φυτών, βοηθώντας έτσι στον περιορισμό τους και στην καλύτερη πρόληψη των πυρκαγιών.

Και εδώ οι κατσίκες αποδεικνύονται σωτήρια ακόμη και σε δύσκολα προσβάσιμες περιοχές, όπου είναι αδύνατο να εφαρμοστούν οι μέχρι και σήμερα πιο διαδεδομένες πρακτικές. Ήτοι η ανθρώπινη εργασία ή και η χρήση επιβλαβών ζιζανιοκτόνων.

Μέσω της βοσκής τους άλλωστε οι κατσίκες -όπως και τα άλλα μηρυκαστικά- δεν διασπείρουν σπόρους χωροκατακτητικών ειδών, βοηθώντας έτσι περαιτέρω στην παρεμπόδιση της ανάπτυξης και εξάπλωσής τους.

Για όλους αυτούς τους λόγους λοιπόν όλο και περισσότεροι άνθρωποι στην Καλιφόρνια στρέφονται στην τετράποδη λύση για τον καθαρισμό της ανεπιθύμητης βλάστησης.

Μέσες άκρες υπολογίζεται ότι εκατό κατσίκες μπορούν να βοσκήσουν έως και τέσσερα στρέμματα γης την ημέρα.

Εκ πρώτης όψης εδώ ωστόσο το κόστος είναι υψηλό: κυμαίνεται από 800-1.500 δολάρια για την παραπάνω εργασία.

Ορισμένες περιοχές προχωρούν πάντως σε σχετικά πιλοτικά προγράμματα, με επιχορηγήσεις από τις αρχές της Καλιφόρνιας.

«Θα θέλαμε να έχουμε ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα με περιβαλλοντικά χαμηλές επιπτώσεις, ώστε να μπορώ να το δείξω σε άλλες κοινότητες ως παράδειγμα προς μίμηση», λέει ο Τρέβορ Μουρ από την κομητεία του Λος Άντζελες.

«Θα μπορούσε πραγματικά να μας βοηθήσει να προστατεύσουμε τη ζωή, την ιδιοκτησία και το περιβάλλον».