Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος: Πως μια δολοφονία άναψε το φυτίλι

Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος ήταν ο πρώτος μαζικός μεγάλος και αιματηρός πόλεμος που σάρωσε την Ευρώπη. Μια Ευρώπη η οποία είχε να δει πολεμική σύρραξη στην περιοχή από το 1871 όταν Γάλλοι και Γερμανοί είχαν συγκρουστεί ξανά.

Το ότι θα γινόταν πόλεμος ήταν αναπόφευκτο εκείνη την περίοδο, το θέμα ήταν ποιος θα ανάψει το φυτίλι για να αρχίσουν οι συρράξεις. Και το φυτίλι το άναψε ένας εθνικιστής Σέρβος φοιτητής ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ ο οποίος δολοφόνησε στο Σεράγεβο τον διάδοχο του Αυστρο – Ουγγρικού Θρόνου και τη σύζυγο του.

Η δολοφονία

Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων η Σερβία είχε επεκτείνει τα εδάφη της και αυτό άνοιξε την όρεξη στους εθνικιστικούς κύκλους του Βελιγραδίου. Ήθελαν πλέον να απελευθερωθούν οι Σλάβοι της Αυστρο – Ουγγρικής αυτοκρατορίας.

Η «Μλάντα Μπόσνα», ήταν μια εθνικιστική οργάνωση που δρούσε στην υπό Αυστρο – Ουγγρική κατοχή, Βοσνία. Στα σερβικά το «Μλάντα Μπόσνα» σημαίνει η «νεαρή Βοσνία». Η περιοχή είχε προσαρτηθεί το 1908 από την αυτοκρατορία και το μεγάλο όνειρο των Σερβοβόσνιων φοιτητών που ήταν τα περισσότερα μέλη της Μλάντα Μπόσνα, ήταν να επανενωθεί με τη Σερβία.

Άγγλοι και Γάλλοι υποδαύλιζαν τους Σέρβους εθνικιστές σε κάθε πράξη τους ενώ Γερμανοί και Αυστριακοί ήταν αντίθετοι σε κάθε αλλαγή των συνόρων της αυτοκρατορίας τους.

Στις 28 Ιουνίου του 1914, ο διάδοχος του Αυστρο – ουγγρικού θρόνου, ο Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος, βρέθηκε στο Σεράγεβο της Βοσνίας για να εγκαινιάσει μαζί με τη σύζυγο του Σοφία, ένα νοσοκομείο.

Οι Σέρβοι εθνικιστές είχαν μελετήσει καλά τις κινήσεις του Αρχιδούκα και είχαν καταστρώσει άψογα το σχέδιο της δολοφονίας του. Η επιχείρηση είχε σχεδιαστεί από τον επικεφαλής των σερβικών μυστικών υπηρεσιών, τον συνταγματάρχη Ντραγκουτίν Ντιμιτρίεβιτς, ενώ ήταν και σε γνώση του Σέρβου πρωθυπουργού Νίκολα Πάσιτς.

Μάλιστα λίγες ημέρες πριν, ο Πάσιτς που ήταν στα μαχαίρια με τον υφιστάμενο του, τον Ντιμιτρίεβιτς, ενημέρωσε τους Γερμανούς ότι θα γίνει απόπειρα δολοφονίας κατά του Αρχιδούκα, εκείνοι όμως δεν εκτίμησαν την πληροφορία ως έπρεπε, ή δεν ήθελαν να την εκτιμήσουν για να πάρουν τα πράγματα το δρόμο τους.

Πέντε άτομα αποτελούσαν την ομάδα που θα εκτελούσε τον αρχιδούκα. Επικεφαλής τους ήταν ο Γκαβρίλο Πριντσιπ. Οι φοιτητές το πρωινό της 28^ης Ιουνίου, είχαν πιάσει καίρια σημεία του δρόμου στο Σεράγεβο που βρισκόταν το νοσοκομείο.

Φαινομενικά έμοιαζαν αδιάφοροι νέοι που απλά περιφέρονταν στο δρόμο, ή έπιναν το καφέ τους στο γειτονικό καφέ, ή διάβαζαν την εφημερίδα τους στο παγκάκι απέναντι από το νοσοκομείο.

Όταν εμφανίστηκε ο Αρχιδούκας και η βασιλική πομπή, ένας από τους «5» ο 19χρονος Νεντέλικο Τσαμπρίνοβιτς, πλησίασε αδιάφορα την πομπή, έβγαλε από την τσέπη του σακακιού του μια χειροβομβίδα, την απασφάλισε και την έριξε στο ανοιχτό αυτοκίνητο του διαδόχου.

Η χειροβομβίδα δεν έπεσε εκεί που ήθελε ο Νεντέλικο, χτύπησε στο καπό και εξερράγη στο διπλανό όχημα τραυματίζοντας δυο από τους συνοδούς του Φερδινάνδου.

Επικράτησε πανικός. Κανείς δεν είχε καταλάβει τι είχε συμβεί. Οι αστυνομικοί φρουροί, έβγαλαν τα όπλα αλλά δεν ήξεραν ποιον να σημαδέψουν, γυναίκες από το πλήθος που πήγαν να δουν τον διάδοχο, ούρλιαζαν πανικόβλητες.

Το αυτοκίνητο του διαδόχου και όλη η αυτοκινητοπομπή προχώρησαν μετά την έκρηξη και σταμάτησαν ακριβώς έξω από το κτίριο που στεγαζόταν το Δημαρχείο του Σεράγεβο.

Και τότε από το πλήθος βγήκε ο Πρίντσιπ με προτεταμένο ένα 9άρι πιστόλι FN 1910 που του είχαν προμηθεύσει οι Σερβικές μυστικές υπηρεσίες. Με ψυχραιμία άδειασε όλες τις σφαίρες επάνω στον Φερδινάνδος και τη σύζυγο του Σοφία, οι οποίοι ξεψύχησαν σχεδόν αμέσως.

Ο εκτελεστής

Ο Πρίντσιπ και οι συνεργοί του συνελήφθησαν μετά από λίγη ώρα και ενώ βρισκόταν στην ανάκριση ο Σερβοβόσνιος φοιτητής, άνοιξε το στόμα του και άρχισε να δίνει πληροφορίες. Ενέπλεξε τις Σερβικές μυστικές υπηρεσίες και αξιωματικούς από τον Σερβικό στρατό.

Σε λίγες ώρες η Αυστροουγγαρία μετά από αυτήν την τροπή εξέδωσε επίσημο διπλωματικό ανακοινωθέν προς τη Σερβία γνωστό και ως το «Τελεσίγραφο του Ιουλίου.» Ήταν η δικαιολογία για την κήρυξη του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου.

Καιρό μετά και κατά τη διάρκεια της δίκης του Γκαβρίλο Πρίντσιπ, ο εθνικιστής Σερβοβόσνιος φοιτητής είπε στο δικαστήριο: «Είμαι Γιουγκοσλάβος εθνικιστής που επιδιώκω την ενοποίηση όλων των Γιουγκοσλάβων και μου είναι αδιάφορη η μορφή του κράτους που θα δημιουργηθεί, αλλά θα πρέπει να είναι ανεξάρτητο από την Αυστρία.»

Ο Πόλεμος

Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος άρχισε στις 28 Ιουνίου του 1914 και τελείωσε στις 11 Νοεμβρίου του 1918. Το τέλος του σηματοδοτεί τις διεργασίες για την αρχή ενός ακόμη μεγαλύτερου και φονικότερου πολέμου που θα αρχίσει μερικά χρόνια αργότερα.

Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος θεωρείται μια από τις πιο θανατηφόρες συρράξεις στην ιστορία του ανθρώπινου γένους. Υπολογίζεται ότι περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη μάχη, ενώ άλλα 10 εκατομμύρια άμαχοι πολίτες πέθαναν από την κατοχή, τους βομβαρδισμούς, την πείνα, τις κακουχίες και τις ασθένειες.

Οι ακρότητες και οι γενοκτονίες που τελέστηκαν από τους Οθωμανούς και η Ισπανική γρίπη του 1918 που μεταδόθηκε κατά τις μετακινήσεις των μαχόμενων, προκάλεσαν πολλά επιπλέον εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως.