O γρίφος της ρωσικής χρεοκοπίας

Επισήμως σε καθεστώς χρεοκοπίας βρίσκεται πλέον από χθες η Ρωσία. Ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Moody’s θεωρεί ότι η Ρωσική Ομοσπονδία κήρυξε στάση πληρωμών ως προς το εξωτερικό δημόσιο χρέος της.

Οπως εξήγησε ο οίκος σε ανακοίνωσή του, κατέληξε στην κρίση αυτή επειδή η Μόσχα δεν αποπλήρωσε τη Δευτέρα τόκους δύο κρατικών ομολόγων μετά την παρέλευση της περιόδου χάριτος τριάντα ημερών. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξαν και τα μέλη της Επιτροπής Πιστωτικών Παραγώγων που υπερψήφισαν τον χαρακτηρισμό «χρεοκοπία», καθώς η χώρα δεν εξυπηρέτησε τόκους και ονομαστικές αξίες ομολόγων της, συνολικής αξίας 1,9 εκατ. δολαρίων.

Για τη Ρωσία το γεγονός ότι τελεί σε καθεστώς χρεοκοπίας συνεπάγεται πρωτίστως μια μακρά περίοδο δικαστικών μαχών και αντιπαραθέσεων, καθώς η Μόσχα προσπαθεί να πείσει τους πιστωτές της ότι δεν πρόκειται περί χρεοκοπίας εφόσον διαθέτει τους πόρους για να εξυπηρετήσει το χρέος της, αλλά και την προθυμία να το κάνει. Οπως δήλωσε προσφάτως ο Ανταμ Σολόφσκι, συνεργάτης της εταιρείας νομικών Reed Smith, το επιχείρημα αυτό το έχει ήδη επικαλεστεί η Μόσχα, ενώ είναι γεγονός ότι η τρέχουσα κατάσταση δεν έχει καμία σχέση με μια συνήθη χρεοκοπία. Τόνισε μάλιστα πως σε μια συνήθη χρεοκοπία η χώρα που τελεί σε αυτό το καθεστώς επιχειρεί αναδιάρθρωση του χρέους της σε συμφωνία με τους διεθνείς πιστωτές της. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί στην περίπτωση της Ρωσίας, επειδή οι κυρώσεις δεν επιτρέπουν σε κανέναν να συνεργαστεί με τις ρωσικές αρχές ή οποιονδήποτε ρωσικό φορέα.

«Τεχνητή στάση πληρωμών»

Η κήρυξη στάσης πληρωμών αυτή τη φορά δεν οφείλεται σε έλλειψη ρευστού του ρωσικού κράτους – τα ταμεία της Μόσχας είναι γεμάτα χάρη στις υψηλές τιμές της ενέργειας – αλλά σε τεχνικά ζητήματα που σχετίζονται με τη διεκπεραίωση πληρωμών, λόγω των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία που καθιστούν αδύνατη την εκτέλεσή τους. Το Κρεμλίνο αντιδρά και διαψεύδει ότι η Ρωσία αθέτησε τις πληρωμές. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι η χώρα του κατέβαλε τις πληρωμές ομολόγων που έπρεπε να πληρωθούν τον Μάιο, αλλά το γεγονός ότι μπλοκαρίστηκαν από τη Euroclear λόγω των δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας «δεν είναι δικό μας πρόβλημα» είπε, κάνοντας λόγο για «τεχνητή και αναγκαστική» στάση πληρωμών.

Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε στο πρακτορείο Ρόιτερς ότι η αθέτηση πληρωμών δείχνει πόσο δραματικά επηρεάζουν οι κυρώσεις την οικονομία της Ρωσίας. Περίπου το μισό των ρωσικών αποθεμάτων σε χρυσό και συνάλλαγμα αξίας 300 δισ. δολαρίων έχει μπλοκαριστεί από τις δυτικές κυβερνήσεις.

Οι σοβαρές συνέπειες

Ισως η σοβαρότερη επίπτωση που θα έχει η τεχνική χρεοκοπία για τη Ρωσία θα είναι ο πλήρης αποκλεισμός της από τις διεθνείς χρηματαγορές. Σύμφωνα με τον Τίμοθι Ας, στέλεχος της BlueBay Asset Management, αυτό σημαίνει ότι η χώρα μένει «χωρίς κεφάλαια, χωρίς επενδύσεις και χωρίς ανάπτυξη» και πιθανόν «να υποβαθμιστεί το βιοτικό επίπεδο στη Ρωσία, που θα υποστεί αιμορραγία κεφαλαίων και εγκεφάλων, και οι Ρώσοι να είναι φτωχότεροι για πολύ καιρό εξαιτίας του Πούτιν». Τονίζει πως θα ενταθεί περαιτέρω η διεθνής απομόνωση της Ρωσίας από την παγκόσμια οικονομία, ενώ η χώρα θα χάσει το καθεστώς υπερδύναμης που είχε έως τώρα και θα υποβαθμιστεί σημαντικά.

Κύρια πηγή ανησυχίας για τη Μόσχα αποτελούν, άλλωστε, τα χρέη των ρωσικών επιχειρήσεων. Ο δανεισμός του ιδιωτικού τομέα ανέρχεται συνολικά σε περίπου 150 δισ. δολάρια, συμπεριλαμβανομένων των δανείων και των ομολόγων, και υπερβαίνει σαφώς το εξωτερικό χρέος του ρωσικού Δημοσίου που δεν ξεπερνά τα 20 δισ. δολάρια. Οι ρωσικές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου θα μπορούν μάλλον να δανείζονται, τουλάχιστον όσες έχουν εξαιρεθεί από τις κυρώσεις, αλλά η κατάρρευση του εξωτερικού εμπορίου της Ρωσίας θα πλήξει τα έσοδά της και θ