Τα σύνορα της βαναυσότητας

Είτε μιλάμε για τα σύνορα Ισπανίας και Μαρόκου είτε για το Αιγαίο και τον θαλάσσιο χώρο ανάμεσα στη Λιβύη και στην Ιταλία, τα σύνορα της Ευρώπης αποτυπώνουν τη βαναυσότητα της «Ευρώπης-φρούριο», που εδώ και καιρό έχει αποφασίσει ότι θα αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες ως απειλή, έστω και «υβριδική». Μιας Ευρώπης όπου η αναγκαία φιλοξενία στους πρόσφυγες από την Ουκρανία μοιάζει περισσότερο με την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, για να μην αναφερθώ στην ενοχλητική υπόμνηση ότι η ιδιότητα των λευκών Ευρωπαίων συνεπάγεται έναν βαθμό ευρωπαϊκής αλληλεγγύης που δεν προβλέπεται για τον πρόσφυγα από την Αφρική ή το Αφγανιστάν.

Οτι οι κυβερνήσεις της Ευρώπης οχυρώνονται είτε πίσω από την απόδοση της ευθύνης στις μαροκινές Αρχές, όπως έκανε για παράδειγμα η κυβέρνηση της Ισπανίας, είτε όταν οι επαναπροωθήσεις εντάσσονται στη διαρκώς επεκτεινόμενη «γκρίζα ζώνη» ενός ιδιότυπου ευρωπαϊκού raison d’ État, όπου η επαναλαμβανόμενη άρνηση ότι «δεν υπάρχουν παράνομες πράξεις από την ευρωπαϊκή πλευρά» συνοδεύεται πάντοτε από την υπόμνηση ότι «τα σύνορα προστατεύονται», απλώς κάνει ακόμη πιο σαφές ότι η αποτροπή της άφιξης μεταναστών και προσφύγων αποτελεί πλέον τη βασική προτεραιότητα, ακόμη και εάν αυτό συνεπάγεται μια ευθεία παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Μόνο που μια Ευρώπη φραχτών και επαναπροωθήσεων είναι μια Ευρώπη πιο βάναυση. Οχι μόνο, ούτε ίσως και κυρίως, προς αυτούς που προσπαθούν να περάσουν τα σύνορά της, αλλά και προς το εσωτερικό, είτε μιλάμε για την επίμονη αναπαραγωγή του ρατσισμού και μιας αποικιακής σε τελική ανάλυση λογικής, που τελικά εξηγεί και την ενίσχυση της Ακρας Δεξιάς, είτε για την εμπέδωση μιας βαθιά αυταρχικής λογικής, στοιχεία που ενισχύονται και από μια συνθήκη έρπουσας πολιτικής κρίσης που ευνοεί την πολιτική επένδυση στην «πυγμή». Μόνο που όλα αυτά δεν αναιρούν το ουσιώδες: οι άνθρωποι δεν πρέπει ούτε να πεθαίνουν ούτε να υφίστανται κακομεταχείριση επειδή απλώς αναζητούν μια καλύτερη μοίρα.