Μοιραία έλξη: Πώς ορισμένοι ιοί κάνουν τους ανθρώπους ακαταμάχητους για τα κουνούπια

Κάτι νόστιμο μυρίζει στον αέρα: ο ιός του δάγγειου πυρετού και ο συγγενικός ιός Ζίκα αλλάζουν τη μυρωδιά των ασθενών για να τους κάνουν πιο ελκυστικούς στα κουνούπια και να μπορέσουν έτσι να μεταδοθούν σε νέα θύματα, αποκαλύπτει αμερικανική μελέτη.

Οι δύο ιοί έρχονται έτσι να προστεθούν στη μεγάλη λίστα των παθογόνων οργανισμών που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ξενιστών τους για δικό τους όφελος.

Διαβάστε επίσης: Άσχετος ιός ίσως συνδέεται με τα επίμονα συμπτώματα της long Covid

Ο δάγκειος πυρετός μεταδίδεται από τα κουνούπια σε τροπικές περιοχές σε όλο τον κόσμο και ενίοτε σε υποτροπικές όπως οι νοτιοανατολικές ΗΠΑ. Προκαλεί πυρετό, εξάνθημα και έντονους πόνους και ενίοτε αιμορραγία ή θάνατο.

Ο ιός προσβάλλει  κάθε χρόνο περισσότερους από 50 εκατομμύρια ανθρώπους, από τους οποίους οι 20.000 χάνουν τελικά τη ζωή τους, σύμφωνα με δεδομένα του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων.

Ο Ζίκα ανήκει στην ίδια οικογένεια ιών και μεταδίδεται κι αυτός από τα κουνούπια. Σπάνια προκαλεί σοβαρή νόσο στους ενήλικες, μπορεί όμως να οδηγήσει σε σοβαρές συγγενείς ανωμαλίες του παιδιού σε περίπτωση που προσβάλλει την έγκυο.

Και οι δύο ιοί πολλαπλασιάζονται στον ανθρώπινο οργανισμό, χρειάζονται όμως τα κουνούπια για να μεταδοθούν από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Οσφρητικές δοκιμές

Ερευνητές διαφόρων ιδρυμάτων στην Κίνα και τις ΗΠΑ υποψιάζονταν ότι οι δύο ιοί μπορεί να επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ξενιστών τους για να αυξήσουν την πιθανότητα μετάδοσης.Στο πρώτο πείραμα της μελέτης που δημοσιεύεται στην έγκριτη επιθεώρηση Cell, οι ερευνητές τοποθέτησαν σε κλουβιά υγιή ποντίκια και ποντίκια που είχαν μολυνθεί εσκεμμένα είτε με δάγκειο πυρετό είτε με Ζίκα. Και πράγματι, τα κουνούπια έδειξαν να προτιμούν τα άρρωστα ζώα από τα υγιή.

Στην επόμενη φάση, η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε χημικές αναλύσεις στις πτητικές ενώσεις που απελευθερώνονταν από το δέρμα των μολυσμένων και των υγιών ποντικών. Η σύγκριση αποκάλυψε μια σειρά ουσιών που υπήρχαν σε υψηλότερες συγκεντρώσεις στα άρρωστα πειραματόζωα.

Οι ουσίες αυτές ψεκάστηκαν μία προς μία σε υγιή ποντίκια και στα χέρια εθελοντών, οπότε διαπιστώθηκε ότι μία από αυτές, η ακετοφαινόνη, ήταν ιδιαίτερα ελκυστική για τα αιμοβόρα έντομα.

Η ίδια ουσία παράγεται σε αυξημένα επίπεδα και στους ανθρώπους που προσβάλλονται από δάγκειο πυρετό ή Ζίκα, επιβεβαίωσαν αναλύσεις σε δείγματα από τη μασχάλη ασθενών.

Στην πραγματικότητα, η ακετοφαινόνη δεν παράγεται από το ίδιο το δέρμα αλλά από βακτήρια του γένους Bacillus που αποτελούν μέρος του φυσιολογικού μικροβιώματος. Σε κανονικές συνθήκες, το ανθρώπινο δέρμα βάζει φρένο στον πολλαπλασιασμό αυτών των μικροβίων εκκρίνοντας ένα αντιμικροβιακό πεπτίδιο.

Η μελέτη έδειξε ότι η λοίμωξη με δάγγειο πυρετό ή Ζίκα περιορίζει την παραγωγή του αντιμικροβιακού παράγοντα, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα βακτήρια Bacillus και να απελευθερώνεται περισσότερη ακετοφαινόνη για να προσελκύσει κουνούπια.

«Ο ιός μπορεί να παρεμβαίνει στο μικροβίωμα του δέρματος ώστε να προσελκύει κουνούπια και να διαδίδεται ταχύτερα» δήλωσε ο Πένγκουα Ουάνγκ, ανοσολόγος του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ και μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Το θετικό είναι ότι οι ερευνητές βρήκαν τρόπο να ακυρώσουν το κόλπο των ύπουλων ιών: διαπίστωσαν ότι η ισοτρετινοΐνη, μια μορφή της βιταμίνης Α που χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της ακμής, επαναφέρει τα κανονικά επίπεδα του μικροβιακού παράγοντα και περιορίζει την ελκυστικότητα του φορέα στα κουνούπια.

Επόμενο βήμα θα είναι η επιβεβαίωση των ευρημάτων στον άνθρωπο και η δοκιμή της ισοτρετινοΐνης ως μέσου για τον περιορισμό του δάγκειου πυρετού στη Μαλαισία, όπου η ασθένεια είναι ενδημική.

Το ίδιο βιοχημικό φαινόμενο που κάνει τους ασθενείς ακαταμάχητους σε κουνούπια, υποψιάζονται οι ερευνητές, ίσως συμβαίνει και με άλλους ιούς της ίδιας οικογένειας όπως ο κίτρινος πυρετός, η ιαπωνική εγκεφαλίτιδα και ο ιός του Δυτικού Νείλου.