Αιτίες του πληθωρισμού στην Ελλάδα

Μία από τις βασικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης που ζούμε κυρίως στην χώρα μας, εν μέσω τόσο της πανδημίας, όσο και του εξελισσόμενου πολέμου στην Ουκρανία, είναι ο πληθωρισμός, που απεικονίζει τον ρυθμό μεταβολής των τιμών σε ετήσια βάση.

Ήδη η σοβαρή ενεργειακή κρίση που μαίνεται με την υπερβολική αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, έχει οδηγήσει τον πληθωρισμό στην χώρα μας στο 12%, όταν πριν από ένα έτος περίπου ήταν σε αρνητικό μέγεθος, επηρεάζοντας αντίστοιχα τα πραγματικά επιτόκια, το δημοσιονομικό έλλειμμα καθώς και το δημόσιο χρέος.

Είναι γεγονός πως σχεδόν το 65% του πρόσφατου επιπέδου πληθωρισμού στην Ελλάδα οφείλεται στην ενέργεια, δηλαδή στην αύξηση των καυσίμων και του φυσικού αερίου, όμως υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επιτείνουν το πρόβλημα καθώς στην χώρα μας δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε ο ανταγωνισμός.

Για παράδειγμα ο μεγάλος αριθμός μεσαζόντων και μεταπωλητών που κυριαρχεί από την πρωτογενή παραγωγή μέχρι την μεταποίηση, δημιουργεί επιπλέον επιβαρύνσεις στις τιμές μέχρι την τελική λιανική τιμή που πληρώνουν οι καταναλωτές.

Επίσης η έλλειψη ανταγωνισμού συνίσταται και στον αριθμό των επιχειρήσεων που λειτουργούν σε κάθε κλάδο, όπου στην Ελλάδα λόγω του μικρού μεγέθους της αγοράς, αλλά και της αδυναμίας ανάπτυξης σοβαρής βιομηχανικής παραγωγής, ευδοκιμεί η κυριαρχία τόσο του ολιγοπωλίου όσο και του μονοπωλιακού ανταγωνισμού, που θεωρούνται ατελείς αγορές.

Εκτός αυτού, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και στο εμπορικό ισοζύγιο υποδηλώνει την συνεχή αύξηση των εισαγωγών έναντι των εξαγωγών, με αποτέλεσμα την ύπαρξη εισαγόμενου πληθωρισμού, που λειτουργεί επιβαρυντικά στον τελικό ρυθμό μεταβολής των τιμών.

Δεν θα πρέπει επίσης να υποτιμούμε την πίεση για μισθολογικές αυξήσεις και ημερομίσθια λόγω του αυξημένου πληθωρισμού, που οδηγεί σε ένα σπιράλ αυξημένων μισθών και τιμών, που επηρεάζει αρνητικά την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της χώρας.

Τέλος, η συνεχιζόμενη και εκτεταμένη φοροδιαφυγή στην χώρα, μέσω της ζήτησης για κατανάλωση συγκεκριμένων αγαθών, οδηγεί σε υψηλότερες τιμές που τελικά επηρεάζουν τον δομικό πληθωρισμό, καθώς δεν μπορούν να ελεγχθούν εντατικά όλα τα προϊόντα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα φαύλος κύκλος απώλειας εσόδων από ΦΠΑ και πληθωρισμού.

Σε κάθε περίπτωση, παρόλο που το πρόβλημα αυτή την στιγμή είναι συστημικό και παγκόσμιο, η Ελλάδα οφείλει να έχει πιο αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχου των τιμών, αλλά και να δώσει περισσότερα επιχειρηματικά κίνητρα στην αγορά ώστε να μην αποκλείονται από συγκεκριμένους κλάδους, επιχειρήσεις που μπορούν πραγματικά να κάνουν την διαφορά προς όφελος των καταναλωτών.

 Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός