Μαζικές δολοφονίες: Τα αμερικανικά σχολεία μετατρέπονται σε φρούρια

Καθώς τα περιστατικά μαζικών δολοφονιών σε σχολεία συνεχίζουν να σπέρνουν τον πόνο από άκρη σε άκρη των ΗΠΑ, και με το λόμπι της βιομηχανίας όπλων να ασκεί πιέσεις για τη μη επιβολή περιορισμών στην οπλοφορία, πολύς λόγος γίνεται για.. την αλλαγή της αρχιτεκτονικής των σχολείων, με στόχο την ασφάλεια των μαθητών.

Στα μέτρα που προτείνονται περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων αλεξίσφαιρες στέγες, μονές είσοδοι στις αίθουσες και αποψίλωση των προαύλιων χώρων από δέντρα, που υποτίθεται ότι θα μπορούσαν να αποτρέψουν το επόμενο μακελειό.

• Διαβάστε επίσης ΗΠΑ: Ο πρόεδρος Μπάιντεν υπέγραψε το σχέδιο νόμου για την αντιμετώπιση της ένοπλης βίας

Θα μπορούσε, όμως, να λειτουργήσει κάτι τέτοιο; Ειδικοί μίλησαν στον Guardian για τον ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν τα σχολεία-φρούρια και το κατά πόσον αποτελούν μια ικανοποιητική λύση στο πρόβλημα.

Τι αλλαγές ζητούν στα αμερικανικά σχολεία;

Η Εθνική Ένωση Τυφεκίων (η διαβόητη NRA) έχει μιλήσει πολλές φορές για το Πρόγραμμα Ασπίδα για τα Σχολεία που έχει σχεδιάσει, στο πλαίσιο του οποίου θεωρεί την… οχύρωση των σχολείων ως βιώσιμη εναλλακτική των περιορισμών στην οπλοφορία. Φυλλάδια για το πρόγραμμα κάνουν λόγο για συστήματα συναγερμού τελευταίας τεχνολογίας, σχολεία με φράχτες, χωρίς παράθυρα και με ελάχιστα δέντρα.

Όμως η NRA δεν είναι η μόνη που εξετάζει τη σχεδίαση των σχολείων. Υπό το φως των αμέτρητων μαζικών δολοφονιών των τελευταίων ετών, τα αμερικανικά σχολεία έχουν προσθέσει κουμπιά πανικού, κανόνια καπνού και λογισμικό αναγνώρισης προσώπων στον εξοπλισμό τους, με στόχο την αποτροπή πιθανών απειλών.

Ριζική αλλαγή κλίματος

Οι μαζικές δολοφονίες έχουν μεταμορφώσει και το κλίμα στα σχολεία.

Οι περισσότερες πολιτείες πλέον επιβάλλουν την πραγματοποίηση ασκήσεων για πιθανούς ενεργούς εκτελεστές και σχεδόν όλα τα σχολεία τις υλοποιούν σύμφωνα με το Everytown, μια ένωση για τη μεταρρύθμιση της οπλοφορίας. Σε ορισμένα σχολεία, οι μαθητές και οι δάσκαλοι οχυρώνουν πόρτες και κρύβονται κάτω από τα θρανία στη διάρκεια των ασκήσεων, ενώ άλλα σχολεία έχουν δεχτεί επικρίσεις επειδή εισάγουν μακάβριες προσομοιώσεις στις τάξεις, κάνοντας χρήση ψεύτικου αίματος και αεροβόλων όπλων για να μιμηθούν πραγματικά σενάρια.

Άλλη μια αλλαγή κλίματος σε σχέση με τη δεκαετία του ’90 αφορά την τεράστια αύξηση των αστυνομικών σε σχολικούς χώρους, με αφετηρία το μακελειό στο Columbine το 1999 και στη συνέχεια έπειτα από το μακελειό στο Sandy Hook το 2012. Πλέον στα αμερικανικά σχολεία οι αστυνομικοί είναι περισσότεροι από τους κοινωνικούς λειτουργούς και τα περισσότερα έχουν από έναν.

Με κτίρια που θα θυμίζουν φρούρια, ένστολους φρουρούς και ένοπλους αστυνομικούς σε περιπολία να προβάλλονται ως λύση, ορισμένοι αναρωτιούνται αν τα σχολεία έχουν αρχίσει να μοιάζουν περισσότερο με φυλακές παρά με εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Λειτουργεί αυτού του είδους η στρατηγική;

Παρά τα δισεκατομμύρια που δαπανώνται στην εκπαίδευση των δασκάλων και τις ασκήσεις, τις μετατροπές του σχεδιασμού και τους αστυνομικούς, δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι τα μέτρα αποτρέπουν τις μαζικές δολοφονίες, αυξάνουν την ασφάλεια των μαθητών ή αποτελούν καλή χρήση δημόσιου χρήματος, σύμφωνα με τους ειδικούς.

«Κανείς δεν έχει εξετάσει την αποτελεσματικότητα ή την αποδοτικότητα αυτών των διαδικασιών», υποστηρίζει μιλώντας στον Guardian ο Γιαγκντίς Χουμπτσαντάνι, ερευνητής δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Νιου Μέξικο. Παραπέμπει σε πρόσφατη μετα-ανάλυση που πραγματοποίησε με τους συναδέλφους του, αναλύοντας εκατοντάδες πρωτόκολλα ασφαλείας που χρησιμοποιούνται από τα σχολεία που επιχειρούν να αποτρέψουν την ένοπλη βία στη διάρκεια των δυο τελευταίων δεκαετιών. Δεν εντόπισαν την παραμικρή ένδειξη ότι τα πιο αυστηρά οχυρωμένα σχολεία κινδυνεύουν λιγότερο από μαζικές δολοφονίες. Και κατέληξαν ότι η απόδοση της επένδυσης σε τέτοιου είδους πρωτόκολλα είναι αδύναμη δεδομένου ότι κανείς δεν γνωρίζει αν λειτουργούν ή όχι.

Αύξηση του φόβου

Ορισμένες από τις κινήσεις ενίσχυσης της φύλαξης των σχολείων, στην πραγματικότητα μπορούν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που θα ήθελαν οι πενθούντες, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς.

«Αυτές οι οχυρώσεις αρχίζουν να δημιουργούν ένα περιβάλλον ιδρύματος που επιτείνει την απουσία αισθήματος κοινότητας και υποστήριξης», σημειώνει η Τζούλια Μακφάντεν, η αρχιτέκτονας που επανασχεδίασε το σχολείο Sandy Hook μετά τη μαζική δολοφονία του 2012. «Μπορεί να τραυματίσει εκ νέου τους μαθητές, μειώνοντας την ικανότητά τους να νιώσουν ασφαλείς, αισιόδοξοι και ανοιχτοί σε πειραματισμό», εξηγεί.

Παραπέμπει στις θετικές επιδράσεις του φωτός, των παράθυρων και της φύσης στο μαθησιακό περιβάλλον. «Αυτά είναι στοιχεία που κινητοποιούν τη σκέψη και τη φαντασία των παιδιών», εξηγεί η Μακφάντεν.

Άλλοι ειδικοί εξηγούν ότι μια τάξη με μια μόνο είσοδο αντιβαίνει στους κανόνες πυροπροστασίας και θα ήταν παράνομη, ενώ ο Χουμπτσαντάνι σημειώνει ότι η έμφαση αποκλειστικά στον σχεδιασμό είναι λάθος εξ αρχής.

Αναφέρεται στο γεγονός ότι πάνω από τα μισά αμερικανικά σχολεία εφαρμόζουν τουλάχιστον δυο ή τρεις πρακτικές ασφαλείας, όπως κάμερες παρακολούθησης, κλειδωμένες πόρτες και ασκήσεις ετοιμότητας.

«Δείτε όλες αυτές τις δολοφονίες σε σχολεία στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Δεν έκαναν αρκετά αυτά τα σχολεία; Κάνουν περισσότερα από τα σχολεία σε άλλες χώρες κι όμως εξακολουθούν να υποφέρουν», τονίζει. «Οι κατασκευές δεν αποτελούν αποτρεπτικό μηχανισμό. Κάποιος που έχει αποφασίσει να πυροβολήσει και να σκοτώσει και να πεθάνει, δεν θα ενδιαφερθεί πολύ για την ασφάλεια των σχολείων.

Τι λειτουργεί

Ο Μπιλ Αβέρα, μέλος του Κέντρου Σχολικής Ασφαλείας του Τέξας, υποστηρίζει μιλώντας στον Guardian ότι η μετατροπή τρων σχολείων σε οχυρά είναι θετικό βήμα, καθώς μπορεί να αυξήσει τον χρόνο που χρειάζεται ένας ένοπλος για να μπει στο σχολείο. Όμως όταν ερωτάται για άλλα μέτρα που θα μπορούσαν να αποτρέψουν την τραγωδία στο Τέξας, δεν ξέρει τι να απαντήσει.

Ταυτόχρονα, αναγνωρίζει ότι ο επανασχεδιασμός των σχολείων στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ανέφικτος.

Η Μακφάντεν από την πλευρά της εξηγεί ότι στην περίπτωση του Sandy Hook, το σχολικό κτίριο ήταν ήδη πενήντα ετών όταν συνέβη η μαζική δολοφονία, επομένως η απόφαση της ανοικοδόμησής του δεν προέκυψε μόνο ως αντίδραση – του επέτρεψε να γίνει πιο αποδοτικό ενεργειακά και πιο βιώσιμο.

Όπως λέει, κάθε κοινότητα που βιώνει μια τέτοια τραγωδία πρέπει να αποφασίσει μόνη της τι θα κάνει, όμως ακόμη και αν προχωρήσει σε ανοικοδόμηση, θα πρέπει να χτίσει σχολεία που δείχνουν ζεστά και φιλόξενα και δεν μοιάζουν με φρούρια.

«Προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι είμαστε το πιο ψυχικά ασθενές κράτος»

Ο Χουμπτσαντάνι σημειώνει ότι οι περισσότεροι δράστες μαζικών δολοφονιών στις ΗΠΑ έχουν το ίδιο προφίλ: είναι έφηβοι άνδρες, που συνδέονται με το σχολείο και έχουν αγοράσει πρόσφατα όπλο – και ανακοινώσει την πρόθεσή τους να λάβουν βίαιη δράση.

Αναρωτιέται πώς θα μπορούσε να συμβάλει η μετατροπή ενός σχολείου σε φρούριο σε αυτά τα ζητήματα. «Υπάρχουν εκατομμύρια σχολεία στις ΗΠΑ που έχουν αστυνομικό, αλλά δεν έχουν σχολικό σύμβουλο», παρατηρεί.

Ταυτόχρονα, δεν πιστεύει ότι η λύση εντοπίζεται αποκλειστικά στην ψυχική υγεία – η οποία υποστηρίζει ότι δεν φαίνεται να παίζει ιδιαίτερα μεγάλο ρόλο στην αποτροπή των μαζικών δολοφονιών σε σχολεία.

«Η Βρετανία δεν έχει μαζικές δολοφονίες σε σχολεία – και δεν φταίει το ότι είναι ψυχικά υγιείς. Στην Αμερική προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι είμαστε το πιο ψυχικά ασθενές κράτος στον κόσμο. Δεν είναι πειστικό επιχείρημα. Έχουμε τα περισσότερα όπλα κατά κεφαλήν. Υπάρχουν στη χώρα περισσότερα όπλα παρά άνθρωποι. Τα όπλα αυτή τη στιγμή είναι ο μεγαλύτερος δολοφόνος παιδιών στις ΗΠΑ και αυτό δεν είναι σύμπτωση».

Τότε γιατί ασχολούνται όλοι με τα κτίρια μετά από τέτοια περιστατικά; «Επειδή είναι εύκολο. Και επειδή βάζει στην άκρη το πραγματικό πρόβλημα», εξηγεί η Μακφάντεν.