Οι χίπικες σπηλιές στα Μάταλα που φιλοξένησαν την Τζόνι Μίτσελ και τον έρωτά της με τον Κάρεϊ

Σε ένα νυσταγμένο ψαροχώρι, στο νησί της Κρήτης η Καναδή τραγουδίστρια, Τζόνι Μίτσελ, είχε βρει ένα νομαδικό σπίτι μέσα σε τεχνητές νεολιθικές σπηλιές λαξευμένες στον ψαμμιτικό βράχο και τραγουδούσε τα φολκ-ποπ τραγούδια της, «κάτω από έναν έναστρο θόλο… κάτω από το φεγγάρι στα Ματάλα».

Ήταν η ψυχεδελική δεκαετία του 1960 και μια ομάδα από χίπις που ταξίδευαν με σακίδιο είχε εγκατασταθεί στα Μάταλα, μια απομακρυσμένη γωνιά του μεσογειακού νησιού, όπου οι περισσότεροι ντόπιοι δεν είχαν δει ποτέ τουρίστα πριν από την άφιξή τους. Ήταν εδώ που η Τζόνι αποτύπωσε την ιδανική χίπικη σκηνή στο τραγούδι της «Carey» του 1971, με θέα την παρθένα παραλία και τα γαλάζια νερά.

Οι σπηλιές αρχικά στέγαζαν λεπρούς στο τέλος της Λίθινης Εποχής και στη συνέχεια οι Ρωμαίοι τις χρησιμοποίησαν ως ταφικές κρύπτες. Όταν έφτασαν οι χίπηδες που ευαγγελίζονταν την ειρήνη και τη διαφώτιση, οι σπηλιές έγιναν το φθηνότερο ξενοδοχείο της πόλης. Αλλά φυσικά, δεν υπήρχε ξενοδοχείο στην πόλη ούτως ή άλλως.

Δεν υπήρχαν καταλύματα στα Μάταλα, «μόνο δύο παντοπωλεία, ένας φούρνος όπου ο ιδιοκτήτης έφτιαχνε φρέσκο γιαούρτι και ψωμί, ένα παντοπωλείο με το μοναδικό τηλέφωνο στην πόλη, δύο καφετέριες και μερικές ενοικιαζόμενες καλύβες», θυμάται η Τζόνι σε μια συνέντευξη.

Η ζωή στα Ματάλα ήταν απλή, ίσως υπερβολικά απλή, ενώ τελικά οι χίπις νομάδες εκδιώχθηκαν από την εκκλησία και τη στρατιωτική χούντα.

Σε μια συνέντευξη που έδωσε από το σπίτι της στο Λος Άντζελες σε ηλικία 71 ετών, η Τζόνι θυμάται την ιστορία από την αρχή. Πώς κατέληξε στα Μάταλα μετά από έναν οδυνηρό χωρισμό από τον τότε φίλο της, τον Βρετανό τραγουδιστή/τραγουδοποιό Γκράχαμ Νας.

«Στην Ελλάδα, η Πηνελόπη και εγώ περάσαμε τις πρώτες μέρες στην Αθήνα. Δεν πίστευα ότι έμοιαζα με χίπι, αλλά σίγουρα δεν έμοιαζα με Ελληνίδα. Τα ξανθά μου μαλλιά με έκαναν να ξεχωρίζω … τα μαλλιά μου έμοιαζαν να προσβάλλουν τους ανθρώπους, κυρίως τους άνδρες, οι οποίοι μου φώναζαν με ένα μεγάλο χαμόγελο στο πρόσωπό τους: «Πρόβατο, πρόβατο, Ματάλα, Ματάλα». Ρώτησα τριγύρω για τη φράση και μου είπαν ότι σήμαινε: «Χίπι, χίπι, πήγαινε στα Μάταλα στην Κρήτη. Εκεί είναι οι δικοί σου.

»Λίγες μέρες αργότερα, η Πηνελόπη κι εγώ ήμασταν στο πλοίο για να δούμε τι ήταν τα Μάταλα… Οι περισσότεροι από τους χίπηδες που είχαν ταξιδέψει εκεί κοιμόντουσαν σε μικρές σπηλιές που ήταν σκαλισμένες στον βράχο στη μία πλευρά της παραλίας.

»Αφού φτάσαμε, η Πηνελόπη κι εγώ νοικιάσαμε μια καλύβα από τσιμεντόλιθους σε ένα κοντινό χωράφι με παπαρούνες και κατεβήκαμε με τα πόδια στην παραλία. Καθώς στεκόμασταν και κοιτούσαμε έξω, μια έκρηξη ακούστηκε πίσω μας. Γύρισα εγκαίρως για να δω έναν τύπο με κοκκινωπή γενειάδα να φυσάει μέσα από την πόρτα μιας καφετέριας. Φορούσε λευκό τουρμπάνι, λευκό πουκάμισο Νεχρού και λευκό βαμβακερό παντελόνι. Είπα στην Πηνελόπη: «Τι εμφάνιση! Πρέπει να γνωρίσω αυτόν τον τύπο!». Ήταν Αμερικανός και μάγειρας σε μια από τις καφετέριες. Προφανώς, άναψε τη φωτιά και πετάχτηκε έξω από την πόρτα -κάτι δεν πήγε όπως το ήθελε. Έτσι μπήκε στη ζωή μου ο Κάρεϊ Ράντιτζ -καμπούμ!».

Ο Κάρεϊ, φυσικά, είναι ο άνθρωπος πίσω από το γνωστό τραγούδι «Carey», το οποίο εμφανίστηκε σε ένα από τα πιο αναγνωρισμένα από τους κριτικούς άλμπουμ της Τζόνι Μίτσελ, το «Blue» του 1971. Ακούστε το εδώ:

Μερικοί από τους στίχους του τραγουδιού:

Ο άνεμος έρχεται από την Αφρική

Χθες βράδυ δεν μπορούσα να κοιμηθώ

Έλα κάτω στο Mermaid Cafe και θα σε κεράσω ένα μπουκάλι κρασί.

Και θα γελάσουμε και θα κάνουμε πρόποση στο τίποτα και θα σπάσουμε τα άδεια ποτήρια μας.

Ας πιούμε άλλο ένα γύρο για τον κατακόκκινο διάβολο

που με κρατάει σε αυτή την τουριστική πόλη

Η νύχτα είναι ένας θόλος αστερόεσσας.

Και παίζουν εκείνο το γρατζουνισμένο ροκ εν ρολ

Κάτω από το φεγγάρι στα Ματάλα

Το Mermaid Cafe που αναφέρεται στο τραγούδι ήταν ένα πραγματικό καφέ, που ανήκε και λειτουργούσε ο ντόπιος Στέλιος Ξαγοραράκης. Το 1969, συνελήφθη για «παράνομη προσθήκη στην κουζίνα του» και ρίχτηκε στη φυλακή από τη Χούντα. Τα χέρια και τα πόδια του κάηκαν με αποτσίγαρα από τους στρατιωτικούς συνταγματάρχες. Ο Στέλιος ακολούθησε αργότερα τους χίπις πελάτες του και εγκαταστάθηκε στη Νότια Καλιφόρνια.

Το Mermaid Cafe.

Η Τζόνι περιέγραψε μια από τις πρώτες της νύχτες στο Mermaid Café μόλις έφτασε στα Μάταλα και γνώρισε τον Κάρεϊ.

«Το επόμενο βράδυ, η Πηνελόπη και εγώ πήγαμε στο Mermaid Café για ένα ποτό με τον Κάρεϊ» συνεχίζει η Τζόνι την αφήγησή της. «Αρκετοί χίπηδες ήταν εκεί μαζί με μερικούς στρατιώτες. Κάποιος συνέστησε αυτό το διαυγές ποτό που ονομάζεται ρακί. Δεν ήμουν μεγάλη πότης, και μετά από τρία ποτήρια έχασα τον χρόνο -ξύπνησα το επόμενο πρωί μόνη στη σπηλιά του Κάρεϊ.

»Τα δερμάτινα τακούνια από τις μπότες μου είχαν σπάσει, προφανώς από την αναρρίχηση σε κάποιο βουνό το προηγούμενο βράδυ. Δεν θυμόμουν την ανάβαση. Αργότερα, όταν επέστρεψα στην καλύβα μου, η Πηνελόπη είχε φύγει. Μου είπαν ότι έφυγε με έναν από τους στρατιώτες από το Mermaid Café το προηγούμενο βράδυ. Αυτή ήταν η τελευταία φορά που την είδα για πολλά χρόνια.

«Χωρίς την Πηνελόπη, ήμουν μόνη – και ευάλωτη. Πρέπει να καταλάβετε την εύθραυστη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρισκόμουν. Πονούσα ακόμα και δεν είχα κανέναν να μιλήσω. Επίσης, είχα αποκτήσει λίγη φήμη τότε, και όπου πήγαινα, με ακολουθούσαν οι χίπηδες. Προσκολλήθηκα στον Κάρεϊ επειδή ήταν άγριος και κρατούσε το πλήθος μακριά μου».

Η άνεση στις σπηλιές ήταν ελάχιστη. Τη δεκαετία του ’50, όταν οι χίπηδες άρχισαν να εγκαθίστανται στις σπηλιές, έσκαψαν περισσότερα δωμάτια, αλλά ο ύπνος εκεί ήταν τραχύς και το μόνο πράγμα που είχαν για να μαλακώσουν την επιφάνεια ήταν βότσαλα της παραλίας που τοποθετούνταν πάνω σε μια πέτρινη πλάκα, καλυμμένη με φίκια της παραλίας.

«Δανείστηκα μια αγριωπή κουβέρτα και την τοποθέτησα από πάνω», θυμάται η Τζόνι. «Όταν τα κύματα ήταν ψηλά και χτυπούσαν την παραλία, ταρακούνησαν την πέτρα στις σπηλιές».

Είναι ολοφάνερο ότι όταν η Τζόνι έγραψε τους στίχους του «Carey» είχε ήδη αρχίσει να της λείπουν οι ανέσεις του σπιτιού και βρισκόταν στις παραμονές μιας αναχώρησης.

Ω, ξέρεις είναι σίγουρα δύσκολο να φύγεις από εδώ Κάρεϊ

Αλλά, πραγματικά, δεν είναι το σπίτι μου

Τα νύχια μου είναι βρώμικα, έχω πίσσα της παραλίας στα πόδια μου

Και μου λείπουν τα καθαρά λευκά μου σεντόνια και η φανταχτερή μου γαλλική κολόνια.

Έγραφε τα τραγούδια της στο νταούλι της, μικρότερο από μια κιθάρα, και το έπαιρνε παντού μαζί της στο νησί, προσπαθώντας να βρει την έμπνευση μακριά από τους χίπι γκρούπι της.

Οι περιβόητες σπηλιές (Photo: Wikimedia Commons).

«Ο στίχος μου, «Oh Carey get out your cane» αναφερόταν σε ένα μπαστούνι που ο Κάρεϊ κουβαλούσε μαζί του όλη την ώρα. Ήταν κάπως θεατρικός και το μπαστούνι ήταν ένα ιδανικό αξεσουάρ γι’ αυτόν … Όταν έπαιξα το τραγούδι για τον Κάρεϊ στα γενέθλιά του, δεν θυμάμαι την αντίδρασή του. Ήταν πάντα αποστασιοποιημένος και μερικές φορές ακόμη και αγενής – είτε προσπαθούσε να με υποτιμήσει είτε να με κάνει να νιώσω φόβο. Νομίζω ότι εκείνη την εποχή αισθανόταν πολύ ανώτερος από τις γυναίκες, γι’ αυτό και τον αναφέρω στους στίχους ως «έναν κακό γέρο μπαμπά».

Την άνοιξη, ο Κάρεϊ και η Τζόνι ταξίδεψαν στην Αθήνα για να δουν μερικούς από τους χίπηδες φίλους τους που είχαν πάρει μέρος σε μια ελληνική θεατρική παραγωγή του μιούζικαλ «Hair». Αλλά η Τζόνι δεν θα επέστρεφε στα Μάταλα. Είχε βαρεθεί -το τέλος της ιστορίας ήταν εκεί.

«Τα μαλλιά μου ήταν ματ από το πλύσιμο σε θαλασσινό νερό για μήνες, είχα πίσσα από την παραλία στα πόδια μου και με είχαν τσιμπήσει ψύλλοι – ήταν πολύ σκληρή ζωή. Συνειδητοποίησα επίσης ότι ήμουν ακόμα συντετριμμένη για τον χωρισμό μου με τον Γκράχαμ».

Πριν από μια συναυλία στο Troubadour στο Λος Άντζελες το 1971, όπου ερμήνευσε το «Carey», η Τζόνι μίλησε στο περιοδικό Rolling Stones για τα Μάταλα.

«Ήρθαν οι αστυνομικοί και τους έδιωξαν όλους από τις σπηλιές, αλλά είχε αρχίσει να γίνεται λίγο τρελή η φάση εκεί, έτσι κι αλλιώς. Όλοι είχαν τρελαθεί λίγο. Κυκλοφορούσαν σχεδόν γυμνοί. Πραγματικά επέστρεφαν στον άνθρωπο των σπηλαίων».

Κάποιοι από τους χίπηδες άρχισαν να φτιάχνουν «ρωμαϊκή τέχνη» και περιδέραια από ανθρώπινα δόντια (οι σπηλιές ήταν ρωμαϊκές κρύπτες σε κάποια εποχή).

«Οι Έλληνες δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι συνέβαινε», εξηγεί η Τζόνι.

Photo: Wikimedia Commons

Σήμερα, τα Μάταλα είναι ένα μικρό χωριό που εξακολουθεί να ζει κυρίως από τον τουρισμό και ενώ οι σπηλιές όπου ζούσαν οι χίπηδες (τώρα περιφραγμένες) είναι επισκέψιμες, προστατεύονται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και σίγουρα κανείς δεν επιτρέπεται να ζει ή να διανυκτερεύει σε αυτές. Η αληθινή νομαδική κουλτούρα των χίπις δεν υπάρχει πλέον στα Μάταλα, αλλά υπάρχουν ενδείξεις για το μποέμικο παρελθόν της και μερικοί άνθρωποι έχουν προσπαθήσει να συνεχίσουν τον τρόπο ζωής στην Κρήτη, στην παραλία Δίσκο στον Λέντα.

Ο Κάρει τι απέγινε;

«Δεν έχω μιλήσει με τον Cary εδώ και χρόνια», λέει η Τζόνι, δεκαετίες μετά τη σχέση τους στο νησί. «Παραμείναμε φίλοι, εκείνος παντρεύτηκε και χάσαμε την επαφή. Αλλά κάθε τόσο η ανάμνηση από τα Ματάλα επανέρχεται στη ζωή μου. Πριν από μερικά χρόνια, ένας φίλος μου έστειλε ένα άρθρο εφημερίδας για το χωρό. Έχει χτιστεί λίγο παραπάνω, και τώρα γίνεται εκεί ένα ετήσιο μουσικό φεστιβάλ. Το άρθρο έλεγε ότι στα Μάταλα είναι πιο δημοφιλή από τον Δία. Μου φάνηκε αστείο ξέρεις;».