Λογοκρισία: Συνεχίζονται οι «δίκες βιβλίων» στις ΗΠΑ

Θα «ρίξει στην πυρά» το Ανώτατο Δικαστήριο της Βιρτζίνια δύο βιβλία εν έτει 2022 και θα αποφασίσει για την απαγόρευση κυκλοφορίας τους με την κατηγορία του άσεμνου περιεχομένου;

Το ενδεχόμενο αυτό έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, αλλά δεν έχει ξαφνιάσει την αμερικανική κοινωνία, ούτε την παγκόσμια κοινότητα, δεδομένου ότι το τελευταίο διάστημα τα φαινόμενα λογοκρισίας στις Ηνωμένες Πολιτείες πληθαίνουν.

Μία από τις πλέον πρόσφατες περιπτώσεις, λοιπόν, είναι η προ ημερών προσφυγή κατοίκου της Βιρτζίνια στη Δικαιοσύνη ώστε να κινηθούν οι διαδικασίες για να χαρακτηριστούν άσεμνα και κατά συνέπεια να απαγορευθούν δύο βιβλία.

Το πρώτο έχει τίτλο «Gender Queer, a Memoir» του/της 33 ετών Μάγια Κομπέιμπ. Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό graphic novel στο οποίο καταγράφεται η εμπειρία του/της συγγραφέα ως μη δυαδικού και ασεξουαλικού ατόμου.

Το δεύτερο βιβλίο που έχει μπει στο στόχαστρο είναι το «Α Court of Mist and Fury» (κυκλοφορεί στα ελληνικά υπό τον τίτλο «Οργή και Ομίχλη» από τις εκδόσεις Ψυχογιός) της Σάρα Τζ. Μάας, της αμερικανίδας συγγραφέως βιβλία της οποίας έχουν συμπεριληφθεί μεταξύ άλλων στις λίστες ευπώλητων των «New York Times».

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που εντάσσεται στη λογοτεχνία του φανταστικού, έχει μεταφραστεί σε 24 γλώσσες, απευθύνεται σε εφήβους και ενηλίκους και αποτελεί συνέχεια του βιβλίου «Αγκάθια και Τριαντάφυλλα».

Η ολοένα αυξανόμενη πολιτική πόλωση έχει στρέψει την προσοχή των συντηρητικών ομάδων και των πολιτικών που τις εκπροσωπούν σε τίτλους που έχουν ως θέμα ζητήματα σχετικά με τη σεξουαλικότητα, το φύλο ή τη φυλή, οι οποίοι και ζητούν την απαγόρευσή τους.

Την ίδια ώρα οργανώσεις ελευθερίας του λόγου, ενώσεις βιβλιοθηκών και ακτιβιστές, μαθητές και γονείς υποστηρίζουν ότι η απαγόρευση τίτλων που έχουν βρεθεί στο στόχαστρο επειδή μερίδα πολιτών αντιτίθενται σε αυτούς συνιστά παραβίαση των δικαιωμάτων των μαθητών.

Ρεκόρ καταγγελιών

Ενδεικτικά της κατάστασης είναι τα στοιχεία που έδωσε προ διμήνου η Ενωση Αμερικανικών Βιβλιοθηκών, σύμφωνα με τα οποία έχουν καταγραφεί 1.597 καταγγελίες κατά μεμονωμένων βιβλίων εντός των τελευταίων εννέα μηνών, αριθμός που αποτελεί ιστορικό υψηλό της τελευταίας 20ετίας, που ο φορέας άρχισε να παρακολουθεί το θέμα. Η μη κυβερνητική οργάνωση για την προάσπιση της ελευθερίας του λόγου ΡΕΝ America εκτιμά ότι έχουν ως τώρα αποσυρθεί τα έργα 874 συγγραφέων και 198 εικονογράφων.

Τον περασμένο Φεβρουάριο σε ένα σχολείο στο Τενεσί τo συμβούλιο των διδασκόντων έβγαλε εκτός διδασκαλίας το «Maus», το βραβευμένο με Πούλιτζερ γκράφικ νόβελ του Αρτ Σπίγκελμαν, το οποίο αναφέρεται στην εμπειρία του Ολοκαυτώματος την οποία έζησαν οι γονείς του. Αντίστοιχα και η γκράφικ νόβελ εκδοχή του μυθιστορήματος της Μάργκαρετ Ατγουντ «Η ιστορία της θεραπαινίδας» αφαιρέθηκε από τις σχολικές βιβλιοθήκες μιας περιοχής του Τέξας μαζί με τα  δυστοπικά, κλασικά στο είδος τους γκράφικ νόβελ «The Lottery» της Σίρλεϊ Τζάκσον και «V for Vendetta» του Αλαν Μουρ.

Ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι δε, ότι την μήνιν των συντηρητικών δεν δέχονται μόνο οι τίτλοι που ανήκουν στην κατηγορία των υποχρεωτικών προς ανάγνωση βιβλίων στις σχολικές βιβλιοθήκες, αλλά και εκείνα που απλώς είναι διαθέσιμα στα ράφια.

Αν και η τρέχουσα τάση λογοκρισίας στις ΗΠΑ σημειώνεται κυρίως στις ρεπουμπλικανικές πολιτείες, οι συντηρητικοί σχολιαστές επισημαίνουν ότι και η Αριστερά ασκεί τη δική της μορφή λογοκρισίας σε κλασικά έργα όπως το «Οταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» της Χάρπερ Λι ή το «Χοκ Φιν» του Μαρκ Τουέιν για το ρατσιστικό τους περιεχόμενο.

Σε αυτό το πλαίσιο, η σειρά «Το μικρό σπίτι στο λιβάδι» της Λόρα Ινγκλ Γουάιντερ από εθνικός θησαυρός κατέπεσε σε κάτι μεμπτό επειδή οι ιθαγενείς της Αμερικής περιγράφονται ως τρομακτικοί.

Ποινική δίωξη

Την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με την Ενωση Αμερικανικών Βιβλιοθηκών, πολλά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία και αρκετοί εθνικοί οργανισμοί που εκπροσωπούν διανομείς βιβλίων, συγγραφείς και βιβλιοθήκες κατέθεσαν προτάσεις από κοινού ζητώντας από το δικαστήριο της Βιρτζίνια να απορρίψει το αίτημα που θέλει τα δύο βιβλία να χαρακτηριστούν άσεμνα και χυδαία, με την αιτιολογία ότι και μόνο η έως τώρα συζήτηση που έχει ξεκινήσει απειλεί τα δικαιώματα τόσο των νεαρών όσο και των ενήλικων αναγνωστών, όπως επίσης των βιβλιοπωλών και των εκδοτών.

Το δικαστήριο έχει την εξουσία να παύσει προσωρινά κάθε πώληση και διανομή των βιβλίων οπουδήποτε στην πολιτεία της Βιρτζίνια διαπιστώνοντας απλώς την πιθανότητα χυδαίου περιεχομένου. Αν τελικώς εκδώσει απόφαση βάσει της οποίας θα θεωρείται ότι πράγματι τα βιβλία είναι άσεμνα, αυτομάτως οποιοσδήποτε πουλά ή ακόμη και δανείζει τα συγκεκριμένα βιβλία εντός των ορίων της πολιτείας θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ποινική δίωξη.

Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει αντίκτυπο σε όλα τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία και τους διανομείς, γονείς, δασκάλους και μαθητές, ενώ δημιουργεί προηγούμενο που μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη αυστηρότερη λογοκρισία.