Η Marie Wilson και ο Νάνος Βαλαωρίτης γνωρίστηκαν σε ένα πάρτι

«Δεν αρνούμαι ότι η μουσική και η οπτική έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν συγκινήσεις αισθητικού τύπου, π.χ. ο κινηματογράφος ακόμα κι ο πιο αφηρημένος. Όμως ένα ποίημα που εύκολα προβλέπεται, ή που χρησιμοποιεί μια γλώσσα τριμμένη και φθαρμένη από προηγούμενα παραδείγματα, δεν προκαλεί το αίσθημα της έκπληξης, σαν κάτι αλλιώτικο, καινούργιο ή φρέσκο. Η ποιητική γλώσσα κουράζεται πιο εύκολα κι από την πρόζα, και η επανάληψη χωρίς εφευρετικότητα την σκοτώνει. Έτσι βούλιαξαν, κυριολεκτικά, ο παλαμισμός, ο συμβολισμός, ο καρυωτακισμός και ο υπαρξιακός νεο-συμβολικός μοντερνισμός. Η ποιητική γλώσσα κάθε τόσο εξαφανίζεται και ισοπεδώνεται» έγραφε ο Νάνος Βαλαωρίτης στην «Ποιητική», τον Μάιο του 2000, οποίος είχε μία αλλόκοτη μανία με τις λέξεις από νέος. Πρωτοδημοσιεύει στα Νέα Γράμματα το 1939, επηρεασμένος από την ποίηση του Κώστα Καβάφη.

Το 1944 δραπετεύει από την γερμανοκρατούμενη Ελλάδα μέσω του Αιγαίου στην Τουρκία, από εκεί στη Μέση Ανατολή και τελικά στην Αίγυπτο όπου συναντάει τον Σεφέρη ο οποίος υπηρετούσε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση ως γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στο Κάιρο. Το 1944 μετά από προτροπή του Σεφέρη ο Βαλαωρίτης ταξιδεύει στο Λονδίνο για να βοηθήσει στην ανάπτυξη λογοτεχνικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Συναντά τους Τ.Σ. Έλιοτ, Γ.Χ. Όντεν, Ντύλαν Τόμας και εργάζεται για τον Λούις ΜακΝις στο BBC. Εκτός από τη μελέτη αγγλικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου, κάνει και μεταφράσεις (στα αγγλικά) Ελλήνων μοντερνιστών ποιητών, μεταξύ των οποίων του Ελύτη και του Εμπειρίκου. Το 1947 εκδίδει την Τιμωρία των Μάγων, την πρώτη του ποιητική συλλογή, στο Λονδίνο. Από το 1954 μέχρι το 1960 συμμετέχει στην ομάδα των σουρεαλιστών του Παρισιού.

Photo: Facebook

Στο Παρίσι, σε κάποιο πάρτι, γνώρισε την μελλοντική σύζυγό του, την Αμερικανίδα Μαρί Γουίλσον, η οποία πήγε στην Ευρώπη το 1952 και ενώ σκεπτόταν να μείνει στο Παρίσι για έξι μήνες κατέληξε να παραμείνει για 17 ολόκληρα χρόνια. Γνώρισε τον σπουδαίο Αυστριακό καλλιτέχνη Βόλφγκανγκ Πάαλεν σε ένα άλλο πάρτι σε κάποιο πλωτό σπίτι και τον ακολούθησε στο Παρίσι όπου την γνώρισε με τον Αντρέ Μπρετόν. Εκεί συναντήθηκε ακόμη τους Αλμπέρτο Τζιακομέτι, Μάξ Έρνστ, Μαρσέλ Ντυσάν, Ζαν Αρπ καθώς και άλλους σημαντικούς υπερρεαλιστές. Ο Αντρέ Μπρετόν εξελίχθηκε σε πατρική φιγούρα για τη νεαρή Μαρί ενθαρρύνοντάς τη να ζωγραφίζει.

Στο Παρίσι ήρθε σε επαφή με την συμμετρία του Ζοζέφ Κρεπέν και του Ωγκυστέν Λεσάζ κάνοντας τη δουλειά της εντελώς συμμετρική, τεχνική που δεν ήταν καθόλου δημοφιλής ανάμεσα στους μοντέρνους καλλιτέχνες. Μια συστατική επιτροπή του Πάαλεν την οδήγησε στο ατελιέ του Πάμπλο Πικάσο ο οποίος την υποδέχθηκε πολύ φιλικά και της επέτρεψε να εργασθεί στο ατελιέ του.

• Διαβάστε ακόμα: Νάνος Βαλαωρίτης: Τι έλεγε στα «ΝΕΑ» για Καφάβη, Εμφύλιο, αυτοεξορία, τη σημερινή Ελλάδα

Το 1954, όπως είπαμε και παραπάνω, γνώρισε σε ένα πάρτι στο Παρίσι το Νάνο Βαλαωρίτη με τον οποίο συζούσαν για έξι χρόνια και τελικά παντρεύτηκαν το 1960 αποκτώντας τρία παιδιά: την Κατερίνα, τη Ζωή και το Ντίνο.

Ο Νάνος γεννήθηκε στην Λωζάννη στις 5 Ιουλίου του 1921 και ήταν γιος του διπλωμάτη Κωνσταντίνου Βαλαωρίτη και της Κατερίνας Λεωνίδα. Από την πλευρά του πατέρα του καταγόταν από την Οικογένεια Βαλαωρίτη και ήταν εγγονός του Ιωάννη Α. Βαλαωρίτη και δισέγγονος του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη ενώ από την πλευρά της μητέρας του ήταν εγγονός του εφοπλιστή και πολιτευτή των Σπετσών Ιωάννη Λεωνίδα.

Το 1960 επιστρέφει στην Ελλάδα, και ανάμεσα 1963 και 1967 είναι ο εκδότης και διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού Πάλι. Όταν η χούντα έρχεται στην εξουσία το 1967, νιώθει πως δεν έχει άλλη επιλογή παρά να αυτοεξοριστεί, έτσι το 1968 ταξιδεύει στις ΗΠΑ όπου και διδάσκει συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργικό γράψιμο στο πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο, μια θέση που κράτησε για 25 χρόνια. Το 1983 βραβεύεται με το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του Μερικές γυναίκες (ενώ είχε αρνηθεί ανάλογη βράβευση το 1958. Το 1976 είχε επίσης αρνηθεί την πρόταση να γίνει μέλος της Ακαδημίας Αθηνών). Το 2006 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το έργο του ως ποιητής (βραβείο Ουράνη) και το ίδιο έτος έλαβε το Χρυσό Σταυρό του Τάγματος Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Το Δεκέμβριο του 2009 του απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολo του έργου του.

Η Marie Wilson-Βαλαωρίτη γεννήθηκε στις 4 Αυγούστου 1922 στην πόλη Cedarville, στην επαρχία Μοντόκ της Καλιφόρνια. Ο παππούς της ήταν πάστορας στην εκκλησία και η Αγγλίδα γιαγιά της μια πολύ εκλεπτυσμένη σύζυγος εφημέριου ο οποίος είχε μια θαυμάσια συλλογή από Ινδιάνικα χειροποίητα αντικείμενα. Σπούδασε στο επαρχιακό κολέγιο του Σακραμέντο με ειδίκευση στην τέχνη ενώ αργότερα κέρδισε μια υποτροφία από το κολέγιο Μίλς στο οποίο σπούδασε τη περίοδο 1942-1944 αποφοιτώντας με πτυχίο στις Καλές Τέχνες. Μετά το κολέγιο πήγε στο Λος Άντζελες όπου ζούσε η αδερφή του παππού της και εργάστηκε σε ένα πολεμικό εργοστάσιο όπου και έσπασε πολλά ρεκόρ παραγωγικότητας (μάλιστα μια όμορφη ηλικιωμένη γιατρός σημείωσε πως αν δε μείωνε τους ρυθμούς της θα την έβγαζαν από εκεί σε ένα φέρετρο).

Έζησαν με το Νάνο Βαλαωρίτη μαζί, μέχρι το τέλος της ζωής της στις 17 Οκτωβρίου 2017, για συνολικά 63 χρόνια. Ο Νάνος Βαλαωρίτης έφυγε από τη ζωή στις 13 Σεπτεμβρίου του 2019.

*Με στοιχεία από wikipedia.org