Γιώργος Λαζόγκας: «Είμαστε η Bic Generation»

«Καιρός είναι να πάψουμε να βλέπουμε πρώτα τα λάθη των άλλων και να ξεχνάμε τα δικά μας. Σίγουρα, η αυτογνωσία είναι μια Μέδουσα. Αν την αντικρίσεις κατάματα, μπορεί να σε πετρώσει. Γι’ αυτό καταφεύγουμε στην ευκολία να τα ρίχνουμε στους άλλους. Η ευκολία -νόθο του λαϊκισμού- είναι ένα βήμα πριν το χάος» είχε πει σε παλιότερη συνέντευξή του τολμώντας να μιλήσει για ένα από τα ντεφό του χαρακτήρα μας. «Θέλουμε να ανήκουμε στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Αυτούς θεωρούμε συγγενείς μας, αλλά παραβλέπουμε τη θέση και τον ρόλο μας ανάμεσα τους. Νομίζω πως είναι μακριά η θητεία μας στη σοβαροφάνεια και ξεχάσαμε τη σοβαρότητα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Πέθανε ο ζωγράφος Γιώργος Λαζόγκας

Ορισμένες φορές, σκέφτομαι τον Έλληνα μιας άλλης εποχής. Το ήθος, τη δύναμη -αν και πάμφτωχος- να τα βάλει με όλα τα θηρία, την εντιμότητα, τη δυνατότητα να αξιοποιεί το πολυμήχανο του Οδυσσέα, και λέω: αυτές οι αρετές θα επανέλθουν, γιατί τίποτε δεν χάνεται» εξηγεί τη σκέψη του ο Γιώργος Λαζόγκας.

Έργο του Γιώργου Λαζόγκα.

Επιδραστικός και οραματιστής

«Είμαστε η Bic Generation, λέω, η πρώτη γενιά μετά το 1945 που υπηρετεί με διαφορετικά υλικά και τρόπο το σχέδιο» γράφει στο οπισθόφυλλο της αυτοβιογραφίας του το 2018 και συνεχίζει: «Με το Βic δεν ξεμένεις, το βρίσκεις παντού, είναι ένα καθαρό υλικό και εξαντλεί μια γραφή περισσότερο γραμμική παρά τονική. Με εξυπηρέτησε, ιδιαίτερα στην Τυφλή Ζωγραφική, όπου καθώς άδειαζα όλο το μελάνι για να σύρω το στυλό πάνω στο καρμπόν, ώστε να εξαφανίσω και την τελευταία πιθανότητα να βλέπω τις γραμμές, ερχόταν στον νου μου η προετοιμασία απελευθέρωσης του Σαμάνου.

»Στα χρόνια του ’70 νομιμοποιούνται οι εικαστικές εφαρμογές πέραν των ορίων, με συνταγές απεξάρτησης που φτάνουν έως σήμερα και η ζωγραφική μόνο ως ιστορική αναφορά μπορεί να θεωρηθεί. Δεν πρόκειται για το πιθανολογούμενο τέλος της, αλλά τι απέγινε το σχέδιο; Απελευθερώθηκε, νομίζω, από τη ζωγραφική, την οποία υπονόμευσε ο εναγκαλισμός της με όλα τα κινήματα και τις συνεχείς αλλαγές, όχι πάντοτε επί της ουσίας αλλά εξαιτίας της κουζίνας, της ακαδημίας των υλικών και εργαλείων που της κληροδότησε η Αναγέννηση. Αυτή υπήρξε η συνεχής «εκπόρνευση» της ζωγραφικής.

»Η υπερπαραγωγή εικόνων δημιουργεί σύγχυση, απαγορεύει την επισήμανση του ίχνους. Η νεωτερικότητα «δεν οδήγησε σε μεταστοιχείωση όσων αξιών είχαμε ονειρευτεί», ούτε βέβαια η πρωτοπορία, και δεν ευθύνεται ο Malevich ή ο Kandinsky για τη σημερινή δυστοκία των εικόνων, ούτε ο Μαρξ για τα ολισθήματα της αριστεράς. Φταίει ο εξοβελισμός της σιωπής και η ναυτία του χρόνου που επιβάλλεται στις εικόνες και στα μηνύματα που ρέουν συνεχώς με ξέφρενους ρυθμούς».

• Διαβάστε ακόμα: Γιώργος Λαζόγκας: Δεν μπορείς να δηλώνεις στα απολεσθέντα την παράδοσή σου

Το Τυχαίο ως Μέθοδο, μια δοκιμιακού τύπου αυτοβιογραφία, στην οποία ο καλλιτέχνης καταγράφει την περιπέτεια της γραμμής και της ζωγραφικής του στο πέρασμα των 48 χρόνων μέχρι τότε αδιάλειπτης δουλειάς και αναζητήσεων. Αποτυπώνει τις σκέψεις του για το τέλος του μοντερνισμού, της και των κινημάτων, τις πρωτοτυπίες που εξαντλούνται, την κορυφαία σημασία της τελετουργίας στη δημιουργία, τη διαρκή παρουσία του λαϊκού, και τη σημασία του άλεκτου.

Θυμάται τις διαμάχες για το αφηρημένο και το αφαιρετικό, τις συνέπειες της εσωστρέφειας και τη δική του πορεία στην εννοιολογική τέχνη. Τα κείμενα προέκυψαν από τις σημειώσεις των ημερολογίων, τις παραδόσεις των μαθημάτων ζωγραφικής στην Αρχιτεκτονική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, αλλά και την προσωπική του εμπειρία.

Ο Γιώργος Λαζόγκας κρατούσε σημειώσεις «για σκέψεις πάνω στην τέχνη αλλά όχι μόνο ήδη από το 1974» όπως θα διευκρινίσει. «Ήταν μια χρονιά που πιστέψαμε ότι θα αλλάξουν πολλά, όμως τελικά διαπιστώσαμε ότι κλείναμε μια εποχή, έναν μεγάλο κύκλο της νεωτερικής σκέψης που είχε ξεκινήσει από το 1750 με τον Διαφωτισμό». Με παρότρυνση της συζύγου του και δημοσιογράφου Άννας Μιχαλιτσιάνου, στην οποία μάλιστα είναι αφιερωμένη και η έκδοση, σκεφτόταν ήδη από το 2010 να κυκλοφορήσει αυτές τις «σκέψεις» σε ένα βιβλίο. Μόνο έπειτα από ένα ταξίδι στην Ινδία το 2013 και ένα πρόβλημα υγείας που εκδηλώθηκε εκείνη την εποχή περίπου επανήλθε για την ολοκλήρωση αυτού του πρότζεκτ. «Απ’ ό,τι φαίνεται, το είχα ανάγκη» θα πει.

Γεννήθηκε το 1945 στη Λάρισα. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1963-1970) έχοντας ως δάσκαλο τον Χρήστο Λεφάκη και αργότερα στην ζωγραφική στην Ecole des Arts Decoratifs στο Παρίσι (1976) με υποτροφία της Κυβέρνησης της Γαλλίας. Μετά την αποφοίτηση του (1970) ξεκίνησε να διδάσκει σχέδιο και ζωγραφική στην σχολή της Αρχιτεκτονικής στο Α.Π.Θ. έως και το 1999 και λίγο αργότερα υπήρξε καθηγητής ζωγραφικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα. Ταυτόχρονα είχε αρχίσει να εκθέτει τα έργα του μαζί και με άλλους ζωγράφους στο Ινστιτούτο Γκαίτε στην Θεσσαλονίκη ενώ το 1972 βραβεύεται πρώτος στον διαγωνισμό της ελληνοαμερικανικής ένωσης.

Έργο του Γιώργου Λαζόγκα

Τον απασχολούσε ιδιαίτερα το να καταγράφει τις διάφορες φάσεις ενός αντικειμένου καθώς έφτανε στην διαδικασία της καταστροφής του. Στην δεκαετία του ’70 ξεκίνησε να ασχολείται ιδιαίτερα με την φωτογραφία και την χρήση των διάφορων τεχνικών τυπώματος. Έδωσε έμφαση, επίσης, στην δημιουργία κολλάζ με ποικίλους τρόπους όπως είναι η χρήση σπρέι και τα φωτοαντίγραφα. Την ίδια περίπου περίοδο καταφέρνει να εγκαινιάσει το Παλίμψηστο το οποίο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο καταγραφής του χρόνου στην νέα του εικόνα. Κατά την δεκαετία του 1980 συνεχίζει να εξελίσσεται και να εμπλουτίζει το βιογραφικό του στον τομέα της τέχνης εισάγοντας την νέα ενότητα της Τυφλής Ζωγραφικής. Αυτή η ειδική γραφή η οποία χαρακτηρίζεται αυτόματη, αποτελεί έναν σύνθετο συνδυασμό αποτελούμενο από την χρήση καρμπόν, υφασμάτων και τελάρων. Αξιοσημείωτη ήταν επίσης και η επαναδιατύπωση του Παλίμψηστου στο πλαίσιο της ενότητας Θραύσματα. Πρόκειται για ένα θεώρημα βασισμένο στο τέλος μιας συνολικής εικόνας που αποτυπώνει το όλον. Χαρακτηριστικά σημεία στα έργα του Λαζόγκα είναι η διαδικασία επεξεργασίας της ύλης καθώς και το βιωματικό και ταυτόχρονα υπαρξιακό τους περιεχόμενο.