Βρετανία: Τι προβλέπεται αν παραιτηθεί ο Μπόρις Τζόνσον – Οι επικρατέστεροι για τη διαδοχή του

Εάν ο Μπόρις Τζόνσον παραιτηθεί από την πρωθυπουργία της Βρετανίας, δεν θα υπάρξουν αυτόματα γενικές εκλογές για την αντικατάστασή του.

Αντ’ αυτού, το Συντηρητικό Κόμμα θα έπρεπε να επιλέξει τον επόμενο ηγέτη του, ο οποίος θα γινόταν πρωθυπουργός, εξηγούν σε άρθρο τους οι New York Times. Τις τελευταίες δεκαετίες, άλλωστε, ο Τζέιμς Κάλαχαν, ο Τζον Μέιτζορ, ο Γκόρντον Μπράουν, η Τερέζα Μέι και ο ίδιος ο Μπόρις Τζόνσον ανέλαβαν αρχικά την εξουσία, μετά από εσωτερικές αλλαγές στο κόμμα, χωρίς γενικές εκλογές.

Διαβάστε επίσης: Τελεσίγραφο στον Τζόνσον από υπουργούς: «Ή φεύγεις ή φεύγουμε»

Σύμφωνα με τους κανόνες του Συντηρητικού Κόμματος, η ψηφοφορία για την ανάδειξη του νέου ηγέτη του κόμματος θα διεξαγόταν σε δύο στάδια: Πρώτον, τα μέλη των Τόρις στο Κοινοβούλιο θα πρότειναν τα ονόματά τους και θα αντιμετώπιζαν μια σειρά ψηφοφοριών, μέχρι να απομείνουν μόνο δύο υποψήφιοι. Στη συνέχεια, τα μέλη του κόμματος θα καλούνταν να επιλέξουν με την ψήφο τους έναν από τους δύο.

Το χρονοδιάγραμμα για κάθε αναμέτρηση καθορίζεται από μια ομάδα, γνωστή ως «Επιτροπή 1922», η οποία εκπροσωπεί τους βουλευτές του Συντηρητικού Κόμματος.

Σύμφωνα με τους κανόνες των Συντηρητικών, ο Μπόρις Τζόνσον αναμένεται να παραμείνει στη θέση του μέχρι να εκλεγεί νέος ηγέτης, όπως έκανε η Τερέζα Μέι το 2019 και ο Ντέιβιντ Κάμερον το 2016. Θα μπορούσε όμως να παραιτηθεί και να συστήσει στη βασίλισσα να διορίσει ένα νέο πρωθυπουργό, για να καλύψει τη θέση αυτή, έως ότου οι Συντηρητικοί διορίσουν νέο ηγέτη.

Ας μην ξεχνάμε ότι η Τερέζα Μέι, η οποία επιβίωσε από μια ψηφοφορία δυσπιστίας τον Δεκέμβριο του 2018, ανακοίνωσε την παραίτησή της εντός έξι μηνών από τη νίκη της. Στη συνέχεια, διεξήχθησαν εκλογές.

Ο Μπόρις Τζόνσον και ο αντίπαλός του, Τζέρεμι Χαντ, οι οποίοι επελέγησαν ως οι τελικοί υποψήφιοι του κόμματος, πέρασαν έξι ταραχώδεις εβδομάδες εκστρατείας πριν από την ψηφοφορία μεταξύ 160.000 μελών του κόμματος.

Εάν ο Τζόνσον επιμείνει να παραμείνει στο αξίωμα, οι κανόνες ορίζουν ότι δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει άλλη δυσπιστία για έναν ακόμη χρόνο, καθώς αντιμετώπισε μία τον περασμένο μήνα. Αλλά οι κανόνες αυτοί θα μπορούσαν να αλλάξουν από την ανώτερη ιεραρχία του Συντηρητικού Κόμματος στο Κοινοβούλιο.

Να τι θα μπορούσε να συμβεί αν φύγει

Φαίνεται πιθανό, ίσως και αναπόφευκτο, ότι ο Μπόρις Τζόνσον θα παραιτηθεί από πρωθυπουργός ή θα αναγκαστεί να αποχωρήσει εντός των ημερών. Να τι θα μπορούσε να ακολουθήσει, σύμφωνα με τον βρετανικό Guardian.

Διαβάστε επίσης: Ποιο είναι το «σκάνδαλο Πίντσερ» που απειλεί την κυβέρνηση του Τζόνσον

Τι θα συμβεί αν ο Τζόνσον παραιτηθεί;

Υπάρχουν δύο επιλογές εδώ. Η μία είναι ο Τζόνσον, υπό την πίεση υπουργών και βουλευτών, να συμφωνήσει να εγκαταλείψει το «Νο 10» μόλις βρεθεί αντικαταστάτης, όπως συνέβη με την Τερέζα Μέι το 2019. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, δεν θα χρειαζόταν να συμβεί τίποτα επίσημο – ο Τζόνσον θα παρέμενε στη θέση του, θα προσπαθούσε να συνθέσει ένα προσωρινό υπουργικό συμβούλιο και η προσοχή θα μετατοπιζόταν στην επιλογή του αντικαταστάτη του.

Αν παραιτούνταν με άμεση ισχύ, θα χρειαζόταν να διοριστεί ένας προσωρινός πρωθυπουργός, καθώς συνταγματικά πρέπει να υπάρχει πάντα ένας πρωθυπουργός στη θέση του. Ο Dominic Raab, ο υπουργός Δικαιοσύνης, είναι ο αναπληρωτής πρωθυπουργός και θα ήταν η προεπιλεγμένη λύση, αλλά αν έθετε υποψηφιότητα για την αντικατάσταση του Τζόνσον και θεωρούνταν ότι η προϋπηρεσία του θα μπορούσε να του δώσει αθέμιτο πλεονέκτημα, είναι πιθανό να υπάρξει μια πιο ουδέτερη επιλογή.

Πώς παραιτείται ένας πρωθυπουργός;

Με μια διαδικασία, που είναι πολύ καλά γνωστή από τα πλάνα των τηλεοπτικών ειδήσεων με ελικόπτερο, ένα αυτοκίνητο τους μεταφέρει στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, όπου υποβάλλουν την παραίτησή τους στη βασίλισσα, η οποία στη συνέχεια – κατόπιν συμβουλής του κυβερνώντος κόμματος – διορίζει νέο πρωθυπουργό.

Αυτό συνήθως συμβαίνει μετά από γενικές εκλογές, αν και τα τελευταία χρόνια, ο Τόνι Μπλερ, ο Ντέιβιντ Κάμερον και η Τερέζα Μέι έχουν παραιτηθεί στη μέση της κοινοβουλευτικής θητείας. Όλοι παρέμειναν στη θέση τους, μέχρι να επιλεγεί ο διάδοχός τους.

Θα μπορούσε ο Τζόνσον να προκηρύξει εκλογές;

Τώρα που καταργήθηκε ο νόμος για τα κοινοβούλια ορισμένου χρόνου, προβλέται ότι ο πρωθυπουργός μπορεί να ζητήσει εκλογές ανά πάσα στιγμή – και μιλώντας στην Επιτροπή των βουλευτών την Τετάρτη, ο Τζόνσον άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να το κάνει αυτό, αν οι συνάδελφοί του προσπαθήσουν να τον αναγκάσουν να αποχωρήσει.

Αλλά το να επιδιώξεις εκλογές χωρίς την «ευλογία» της κυβέρνησης ή του μεγαλύτερου μέρους των βουλευτών σου, θα ήταν συνταγματικά πολύ ασυνήθιστο και θα συναντούσε σθεναρή αντίσταση. Σύμφωνα με μια συνταγματική σύμβαση, γνωστή ως αρχή «Lascelles», ένας μονάρχης μπορεί να αρνηθεί ένα αίτημα για εκλογές, για λόγους όπως εάν το κοινοβούλιο εξακολουθεί να θεωρείται «βιώσιμο», εάν οι εκλογές θα μπορούσαν να βλάψουν την οικονομία ή εάν υπάρχει αξιόπιστη εναλλακτική λύση για τον πρωθυπουργό.

Εξυπακούεται ότι τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ έχουν λάβει συμβουλές σχετικά με το τι πρέπει να γίνει εάν ο Μπόρις Τζόνσον ζητήσει τέτοιες πρόωρες εκλογές, σημειώνει ο Guardian.

Πώς θα επιλεγεί ο νέος πρωθυπουργός;

Από τους συντηρητικούς βουλευτές και στη συνέχεια από τα μέλη – η επιλογή είναι για έναν ηγέτη του κόμματος των Τόρις, ο οποίος είναι στη συνέχεια πρωθυπουργός, καθώς το κόμμα έχει την πλειοψηφία της Βουλής των Κοινοτήτων.

Σύμφωνα με τους κανόνες που θεσπίστηκαν το 1997, το πρώτο στάδιο είναι – εφόσον υπάρχουν περισσότεροι από δύο υποψήφιοι – να μειωθούν οι υποψήφιοι με μια σειρά ψηφοφοριών από τους βουλευτές των Τόρις.

Η ακριβής μέθοδος καθορίζεται από την Επιτροπή 1922 του κόμματος, αλλά σε κάθε γύρο της ψηφοφορίας των βουλευτών, ο υποψήφιος με τη μικρότερη υποστήριξη, καθώς και ενδεχομένως εκείνοι που δεν επιτυγχάνουν ένα καθορισμένο όριο ψήφων, αποκλείονται ανάλογα με το μέγεθος της κοινοβουλευτικής ομάδας εκείνη τη στιγμή.

Οι δύο τελευταίοι ψηφίζονται στη συνέχεια από τα μέλη του κόμματος, μια διαδικασία που διαρκεί περισσότερο και περιλαμβάνει μια σειρά εκδηλώσεων. Το 2019, όταν ο Τζόνσον αντικατέστησε την Τερέζα Μέι, ολόκληρη η διαδικασία για την ανάδειξη ηγεσίας διήρκεσε περίπου έξι εβδομάδες.

Ποιοι είναι τα φαβορί για τη διαδοχή του Μπόρις Τζόνσον

Το μέλλον του Μπόρις Τζόνσον ως πρωθυπουργού κρέμεται από μια κλωστή, μετά τις παραιτήσεις του Ρίσι Σουνάκ και του Σατζίντ Τζάβιντ.

Ενώ όμως η έλλειψη ενός προφανή διαδόχου είχε κάνει πολλούς βουλευτές των Τόρις να διστάζουν να απομακρύνουν τον Τζόνσον, δεν υπάρχει και έλλειψη πιθανών υποψηφίων, γράφει ο Guardian.

Οι κυριότεροι υποψήφιοι, άλλωστε, διεκδικούν τη θέση τους – άλλοι αθόρυβα, άλλοι όχι – τους τελευταίους μήνες.

Ο Guardian παραθέτει τους πιθανούς διαδόχους – με μια βαθμολογία μέχρι το 10 για τις πιθανότητές τους.

Penny Mordaunt 6/10

Η πρώην υπουργός Άμυνας «εκτοξεύτηκε» στο προσκήνιο ως πιθανό φαβορί το βράδυ της Τρίτης, με τα γραφεία στοιχημάτων να την τοποθετούν ως φαβορί για να αντικαταστήσει τον Τζόνσον.

Η βουλευτής έχει επίσης αναδειχθεί σε σταθερό φαβορί μεταξύ των πιστών των Τόρις. Τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης μεταξύ των μελών του κόμματος, που δημοσιεύθηκε το Σαββατοκύριακο από το Conservative Home, την έθεσαν ως τη δεύτερη αγαπημένη επιλογή, ακριβώς πίσω από τον νυν υπουργό Άμυνας, Μπεν Γουάλας.

Η Mordaunt είχε από καιρό προταθεί για το υπουργικό συμβούλιο ως «Brexiter», αλλά θεωρήθηκε απιστία από τον Τζόνσον, επειδή υποστήριξε τον Τζέρεμι Χαντ. Υπήρξε μία από τις πιο ειλικρινείς υπουργούς όσον αφορά στην κριτική που άσκησε στον πρωθυπουργό σχετικά με το «Partygate» και φαίνεται να προετοιμάζεται για να διεκδικήσει την κορυφαία θέση.

Rishi Sunak 5/10

Ο υπουργός Οικονομικών μάλλον αναζωπύρωσε τις ελπίδες του για την ηγεσία με την τολμηρή κίνησή του να παραιτηθεί από το υπουργικό συμβούλιο, έστω και αν ο Sajid Javid τον πρόλαβε.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα θεωρούνταν φαβορί για να αντικαταστήσει τον Τζόνσον, ωστόσο, το προφίλ του δέχθηκε πλήγμα από το «Partygate» – έλαβε ειδοποίηση για ποινή ορισμένου χρόνου – και από τη δυνητικά πιο επιζήμια διαμάχη για τις οικονομικές υποθέσεις της οικογένειάς του.

Το επεισόδιο αυτό έστειλε τη δημοτικότητά του σε κατακόρυφη πτώση, αφού είχε χτίσει ένα ισχυρό δημόσιο προφίλ, λόγω των συνεντεύξεων Τύπου που έδωσε για να εξηγήσει τα προγράμματα στήριξης του Covid, κερδίζοντας τα εύσημα για την ταχεία δράση του προκειμένου να κρατήσει οικογένειες και επιχειρήσεις στη ζωή.

Ωστόσο, έχει επίσης επικριθεί πρόσφατα για τη βραδύτητά του να βοηθήσει τους ανθρώπους στην κρίση του κόστους ζωής, αλλά και για γκάφες που δείχνουν ότι είναι εκτός πραγματικότητας, όπως η επίδειξη ακριβών προσωπικών αντικειμένων και η κατασκευή πισίνας στην έπαυλή του, στο Γιορκσάιρ. Εξακολουθεί να έχει ορισμένους υποστηρικτές «στο πίσω κάθισμα», που τον θεωρούν ήρεμο και ατάραχο. Άλλοι όμως πιστεύουν ότι μπορεί να μην θέλει καν την κορυφαία θέση, όσο την επιθυμούν κάποιοι από τον στενό του κύκλο.

Πώς άλλαξαν οι προοπτικές των διαδόχων του Τζόνσον μετά τις υπουργικές παραιτήσεις – Δείτε το γράφημα του Guardian:

Λιζ Τρας 4/10

Η υπουργός Εξωτερικών βγήκε γρήγορα από τις παγίδες για να δηλώσει την υποστήριξή της στον Τζόνσον, μετά την αποχώρηση του Javid και του αντιπάλου της στην ηγεσία Sunak.

Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ως μια προσπάθεια να ενισχύσει την πιθανή υποστήριξη άλλων πιστών του Μπόρις Τζόνσον – μια όχι αμελητέα εκλογική περιφέρεια σε οποιαδήποτε μελλοντική μάχη για την ηγεσία των Τόρις. Ωστόσο, το άστρο της έχει «θολώσει» κάπως το τελευταίο διάστημα, καθώς πρόσωπα όπως ο Χαντ και η Mordaunt έχουν περάσει μπροστά στις εκτιμήσεις ορισμένων εταιρειών στοιχημάτων.

Πριν από λίγο καιρό, η Τρας ήταν απασχολημένη με το να γυαλίζει το δημόσιο προφίλ της με φωτογραφίες στο Instagram και να προμοτάρει το στυλ της Μάργκαρετ Θάτσερ, φορώντας μαντίλι στα μαλλιά ενώ οδηγούσε τανκ.

Ως η πρώτη γυναίκα υπουργός Εξωτερικών των Τόρις, πήρε τα εύσημα για την εξασφάλιση της απελευθέρωσης της Ναζανίν Ζαγκαρί-Ράτκλιφ και την επιβολή κυρώσεων σε Ρώσους ολιγάρχες, παρά το υποτονικό ξεκίνημα και τις κατηγορίες ότι το υπουργείο Εξωτερικών δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένο για τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Μπεν Ουάλας 4/10

Ο υπουργός Άμυνας βρίσκεται στην κορυφή των δημοσκοπήσεων του Conservative Home για τους αγαπημένους υπουργούς της κυβέρνησης, λόγω των χειρισμών του στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην εκκένωση του Αφγανιστάν.

Έχει πολύ χαμηλό δημόσιο προφίλ, αλλά οι βουλευτές των Τόρις λένε πως η δημοτικότητά του μπορεί να έχει αρχίσει να τον κάνει να σκέφτεται μια υποψηφιότητα, με πολλούς να τον θεωρούν ως τον τύπο που θα σηματοδοτούσε μια έντονη αντίθεση στο στυλ του Τζόνσον.

Ενδεικτικό είναι πως έχει ανέβει στις εκτιμήσεις των εταιρειών στοιχημάτων τον τελευταίο καιρό.

Τζέρεμι Χαντ 3/10

Παρά το γεγονός ότι απολάμβανε επί μακρόν το προφίλ του φαβορί των εταιρειών στοιχημάτων για να αντικαταστήσει τον Τζόνσον – τον άνθρωπο που τον νίκησε στις τελευταίες εκλογές για την ηγεσία των Τόρις – οι αποδόσεις του πρώην υπουργού Υγείας έχουν τώρα πέσει κατακόρυφα σε πολλές από τις ίδιες εταιρείες.

Συχνά μιλούσαν για τον ίδιο ως τον αντικαταστάτη του Τζόνσον με «ασφαλή χέρια» – αλλά μετά τις κινήσεις των Τζάβιντ και Σουνάκ, η έλλειψη τόλμης από την πλευρά του Χαντ μπορεί τώρα να είναι πιο εμφανής από ποτέ.

Όσον αφορά στον χαρακτήρα, ο πρωθυπουργός και ο Χαντ παραμένουν σε απόσταση μεταξύ τους: Ο Τζόνσον είναι γεμάτος πομφόλυγες και φτηνά αστεία. Ο Χαντ δεν είναι τίποτα από τα δύο. Αλλά η αχίλλειος πτέρνα του είναι ότι ανήκε στην πτέρυγα εκείνων που παρέμειναν στο κόμμα, κάτι που θα μπορούσε να του στερήσει ψήφους από πιθανούς αντιπάλους όπως η Mordaunt.

Ο Χαντ προσπάθησε να παίξει το ρόλο του παλαιότερου πολιτικού από τα έδρανα, ασκώντας ήπια και συνήθως φιλική κριτική για τα λάθη της κυβέρνησης σχετικά με την πανδημία. Σταθερά στην κεντρώα πλευρά του κόμματος, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια ήρεμη δύναμη μετά την αναταραχή των χρόνων του Τζόνσον, αν τα μέλη επιθυμούν απεγνωσμένα κάποια σταθερότητα, παρότι οι τάσεις τους για Brexit θα βαρύνουν πολύ.

Στο ευρύ κοινό, δεν είναι μια εξαιρετικά πολωτική φιγούρα, εκτός από την ιατρική κοινότητα που δεν μπορεί να συγχωρήσει τον καβγά του με τους νέους γιατρούς κατά τη διάρκεια της διαμάχης για τις συμβάσεις τους. Η (μέχρι στιγμής) φανατική με τον Τζόνσον, εφημερίδα Daily Mail, χλευάζει τακτικά τις φιλοδοξίες του Χαντ για την ηγεσία.

Sajid Javid 3/10

Παρά την ανεπαρκή του εμφάνιση στην κούρσα για την ηγεσία των Τόρις το 2019 – στην οποία απέτυχε να μπει στον τελικό γύρο – ο Τζάβιντ μπορεί να έχει αναστήσει τις ελπίδες του για την ηγεσία, πυροδοτώντας ουσιαστικά την εκκίνηση μιας νέας αναμέτρησης.

Έκανε μια δραματική επιστροφή στο υπουργικό συμβούλιο τον Ιούνιο του περασμένου έτους ως υπουργός Υγείας, αφού προηγουμένως είχε παραιτηθεί σε μια σύγκρουση με τον Ντόμινικ Κάμινγκς.

Κάποτε συζητήθηκε από πολλούς ως ισχυρός υποψήφιος για την ηγεσία του κόμματος – οι μνήμες από τη σχετικά σύντομη 16μηνη θητεία του ως υπουργού Υγείας είχαν κάπως ξεθωριάσει, καθώς οι αποφάσεις που έλαβε ο Ρίσι Σούνακ κατά τη διάρκεια της πανδημίας ανέβασαν το προφίλ του διαδόχου του.

Ενώ ο Τζάβιντ είχε το πολιτικό θράσος «να πηδήξει πρώτος από το καράβι», με την παραίτησή του το βράδυ της Τρίτης, η επιστολή του διέφερε επίσης αισθητά από εκείνη του Σούνακ, η οποία επικεντρώθηκε στην ανάγκη για μια διαφορετική οικονομική στρατηγική. Αντίθετα, η επιστολή του Τζάβιντ είχε πιο οργισμένο τόνο, θέτοντας στο επίκεντρό της την ακεραιότητα.

Nadhim Zahawi 3/10

Ο υπουργός Παιδείας αναδεικνύεται σταδιακά ως ένας εξωτερικός υποψήφιος, που θα μπορούσε να βασιστεί τόσο σε μια συναρπαστική προσωπική ιστορία, όσο και σε ένα ιστορικό ικανότητας στην κυβέρνηση.

Εντυπωσίασε το κόμμα του ως υπουργός Εμβολιασμού και – αφού ανταμείφθηκε με μια ανώτερη θέση στο υπουργικό συμβούλιο – έχει κάνει καλή δουλειά στην εξουδετέρωση ορισμένων από τα δύσκολα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι Συντηρητικοί στον τομέα της εκπαίδευσης, μετά το χάος της θητείας του Γκάβιν Γουίλιαμσον κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Το ιστορικό του ως πρώην πρόσφυγας από το Ιράκ, που ήρθε στη Βρετανία ως παιδί, είναι εντυπωσιακό. Αλλά ορισμένοι βουλευτές των Τόρις μπορεί να ανησυχούν – όπως και με τον Σούνακ – για τον πλούτο του, από την κριτική για τα έξοδα που κάνει, ισχυριζόμενος ότι θερμαίνει τους στάβλους του, μέχρι τις προηγούμενες επιχειρηματικές του συναλλαγές στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Υπήρχαν κάποιες πρώτες ενδείξεις ότι μπορεί να αμφιταλαντεύεται στην υποστήριξή του προς τον Τζόνσον το βράδυ της Τρίτης, καθώς άλλοι υπουργοί και οι σύμβουλοί τους έσπευσαν να δώσουν σήμα ότι βρίσκονται πίσω από τον πρωθυπουργό μετά τις παραιτήσεις των Τζάβιντ και Σούνακ.

Tom Tugendhat 2/10

Ο πρώην αξιωματικός του στρατού είναι ο αγαπημένος των κεντρώων Συντηρητικών – πράγμα που αποτελεί από μόνο του ένα είδος εμποδίου, σε ένα κόμμα του οποίου τα μέλη και οι βουλευτές έχουν μετατοπιστεί προς τα δεξιά σε πολλά θέματα.

Αν και θα ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστο να έχουμε ένα νέο πρωθυπουργό χωρίς εμπειρία στο υπουργικό συμβούλιο ή στο σκιώδες υπουργικό συμβούλιο, ορισμένοι βουλευτές πιστεύουν ότι θα ήταν καλό να έχουμε έναν υποψήφιο που δεν θα έχει «μολυνθεί» από το καθεστώς Τζόνσον.

Ωστόσο, είναι σχετικά άπειρος και ορισμένοι ανησυχούν ότι η προσοχή του είναι υπερβολικά επικεντρωμένη στις εξωτερικές υποθέσεις και όχι στην εγχώρια ατζέντα, ώστε να αποτελεί ελκυστική επιλογή.