«Μπορεί να είμαι κακός, αμαρτωλός, αλλά είμαι ειλικρινής»

Ο μέχρι πριν από δύο χρόνια αρχιμανδρίτης, Ανδρέας Κονάνος μιλά για το θολό τοπίο που τον οδήγησε στον θρησκευτικό χώρο και την ψυχική διαύγεια που τον έκανε να ελευθερωθεί.

Υπάρχει ένα κοινό σημείο στα βιβλία που έχετε εκδώσει;

Τίποτα δεν γίνεται εσκεμμένα. Θα υπάρχει ένας άξονας τον οποίο δεν έχω εκλογικεύσει. Προκύπτει υποσυνείδητα, από την ψυχή μου, από τις δικές μου ανάγκες, από τα προβλήματά μου. Ο άξονας αυτός συνδέεται με την ανάγκη να είσαι καλά με τον εαυτό σου, να διαχειρίζεσαι καλά τη ζωή σου, να ζεις την αλήθεια σου, να έχεις μια καλή σχέση με τους άλλους, με τον Θεό – όπως τον νιώθει ο καθένας. Παλαιότερα τον είχα περιορισμένο και σαφή, τώρα είναι πιο ανοιχτά τα πράγματα.

Αυτό το άνοιγμα συνιστά απομάκρυνση ή μια νέα σχέση;

Θεωρώ ότι είναι μια καλύτερη προσέγγιση. Πιο ουσιαστική, πιο αληθινή, πιο γνήσια, πιο ζωντανή, πιο φρέσκια. Χωρίς ν’ απορρίπτω τίποτα από το παρελθόν μου. Εχω βάλει σκοπό στη ζωή μου να βιώνω πράγματα που επαληθεύονται πάνω στη ζωή. Για παράδειγμα μου έφερες τώρα ένα ωραίο παγωτό και σ’ ευχαριστώ. Οταν θα το φάω, δροσιστώ και γλυκαθώ θα πω ότι πράγματι η Ζωή μου έφερε ένα παγωτό. Αν δεν ήταν ωραίο θα ήμουν σε θέση να πω ότι δεν θα ξαναφάω αυτό το πράγμα. Οταν κάποιος ή κάτι σου τάζει ότι θα σου δώσει, οτιδήποτε, και δεν στο δίνει, πρέπει να έχεις την ετοιμότητα και τη δύναμη της ψυχής, να παραδεχτείς στον εαυτό σου και στους άλλους, ότι δεν έλαβες αυτό που περίμενες. Κάνε αυτή την αναγωγή σε όλα τα πράγματα της ζωής.

Θα την κάνω σε σχέση με την εκκλησία.

Αυτό που είπα συνδέεται κυρίως με τη δική μου ζωή. Δεν κρίνω τον χώρο που έφυγα. Δεν είναι αυτή η δουλειά μου. Αυτό που λέω είναι ότι ήθελα να ζήσω κάτι πιο αληθινό – στη δική μου ζωή. Να μπορώ να εκφράζομαι, να λέω αυτό που πραγματικά θέλω, να μην αισθάνομαι ότι υπάρχουν κάποια φίλτρα που πρέπει να λάβω υπόψη: «Αυτό το λέμε, εκείνο όχι», διότι η θέση του χώρου είναι διαφορετική. Είναι σαν να δουλεύεις σ’ ένα σουπερμάρκετ και γνωρίζεις ότι το απέναντι σουπερμάρκετ, έχει πιο ωραία φέτα. Οποιος σε ρωτάει πού θα βρει φέτα δεν μπορείς να διαφημίσεις το απέναντι σουπερμάρκετ. Πρέπει να σεβαστείς τον χώρο που είσαι. Οταν γνωρίζεις ότι υπάρχουν και αλλού γεύσεις δυνατές, ωραίες και τις έχεις δοκιμάσει, αρχίζεις να πνίγεσαι αν δεν σου επιτρέπεται να είσαι ανοιχτός. Με πλησίαζαν και με πλησιάζουν άνθρωποι από διαφορετικά περιβάλλοντα, είτε πολιτικά, είτε κοινωνικά, είτε ερωτικά ακόμη και θρησκευτικά. Εβλεπα σε όλους αυτούς τους ανθρώπους διαμάντια και ομορφιά. Αυτό δεν μπορούσα να το αγνοήσω και να το περιορίζω συνέχεια σε ένα κουτάκι.

Ποια είναι η στιγμή που αυτό που μου περιγράφετε σας έπνιξε;

Δεν θέλω να είμαι σαν κάτι χωρισμένους που μιλάνε για την πρώην τους. Η «πρώην» μου δεν είναι ο Θεός. Αυτός Είναι ο Νυν και Αεί. Τον χώρο και το σύστημα σχολιάζω.

Από όλα όσα λέτε μέσα από τα βιβλία, τις ομιλίες σας, τα stories σας, τις αναρτήσεις σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από την εμπειρία σας, ποιο είναι εκείνο που αγγίζει περισσότερο τον κόσμο;

Τα ίδια και τα ίδια λέω. Απλώς κάθε φορά τα διατυπώνω με διαφορετική σύνθεση, με διαφορετικά «μπαχαρικά». Ετσι κάνω το παλιό να φαίνεται καινούργιο. Τίποτα δεν είναι δικό μου, όλα έχουν ειπωθεί. Αγάπησα το αβοκάντο, όταν το δοκίμασα σε ένα εστιατόριο που το έφεραν μέσα σε μια σαλάτα με μια σος φραγκόσυκου. Αυτή είναι η τέχνη: να μετατρέπεις κάτι που είναι απωθητικό για κάποιον, σε ελκυστικό. Ολα αυτά τα χρόνια έκανα ανθρώπους ν αγαπούν πράγματα τα οποία – ενδεχομένως εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο τους είχαν μιλήσει, για παράδειγμα, οι γονείς τους – τα μισούσαν. Είναι σημαντικό όμως να μην το κάνεις με διπλωματία και πονηριά ή σαν πολιτική. Πρέπει να το επιχειρήσεις διότι αγαπάς τον άλλο, γνωρίζεις το καλό που προσφέρει στην υγεία του το αβοκάντο – μιας και το αναφέραμε. Σε ό,τι αφορά το θέματα που υπάρχουν στα βιβλία που έχω γράψει είναι η αγάπη, η αποδοχή, ο σεβασμός του εαυτού μας. Η παραδοχή της αλήθειας μας και η βίωσή της, η ανοιχτή σκέψη, η αγκαλιά. Ο πυρήνας των προβλημάτων μας είναι ίδιος: μας λείπει η αίσθηση ότι αξίζουμε, ότι έχουμε δύναμη. Είμαστε όλοι πληγωμένοι από τα παιδικά μας χρόνια: μεγαλώσαμε με την πεποίθηση ότι είμαστε ανίκανοι, ανάξιοι, ανεπρόκοποι. Οπότε όλοι αναζητούμε έναν καλό λόγο, έναν έπαινο. Ν’ ακούσουμε ένα «σήκω μπορείς», «είσαι καλός άνθρωπος, δεν είσαι για πέταμα».

Η απεύθυνσή σας επίσης είναι σε δεύτερο ενικό πρόσωπο. Σαν να μιλάτε σε κάποιον γνωστό σας.

Ποτέ δεν κάνω ένα βιντεάκι αν δεν μου βγει. Είναι σαν τον έρωτα. Δεν μπορεί να κάνεις οποιαδήποτε στιγμή. Για παράδειγμα χθες έγραψα δύο βιντεάκια γιατί είχα διάθεση. Είναι θέμα έμπνευσης. Αν αυτό που κάνεις είναι αληθινό αγγίζει την αλήθεια του άλλου.

Θεωρείτε ότι τώρα βρίσκεστε πιο κοντά στην αλήθεια από κάθε άλλη στιγμή της ζωής σας;

Ναι στη δική μου. Την απόδειξη μου τη δίνει η χαρά που νιώθω. Εχω και τώρα τις στιγμές που μπορεί να «φλερτάρω» με μια μικρή θλίψη αλλά αυτό θα κρατήσει λίγο. Ξέρω τι φταίει και έπειτα συντονίζομαι με την αλήθεια μου. Θα δω τι «θεατράκι» έπαιξα, πού προσποιήθηκα, πού βγήκα έξω από το πραγματικό μου κομμάτι. Και αυτό συμβαίνει όταν ξεχνάω την αξία μου, όταν δίνω σε άλλους ανθρώπους τα κλειδιά της ευτυχίας μου. Οταν είσαι άρχοντας, πρίγκιπας και αποκτάς ψυχολογία ζητιάνου, είναι βασανιστικό. Αυτό παθαίνω κι εγώ πολλές φορές.

Αν το παθαίνετε εσείς με τόσα «εργαλεία» που έχετε, με τόση πνευματικότητα, εμείς δεν έχουμε ελπίδα.

Η πνευματικότητα δεν είναι κάτι δεδομένο. Ερχεται και φεύγει. Απαιτεί συντήρηση. Θέλει μόνιμη φροντίδα και επαγρύπνηση. Θυμάμαι πάντα την ομορφιά της αγάπης. Εγώ έγινα γνωστός ανακυκλώνοντας αυτά που μου εκμυστηρεύονται οι άγνωστοι άνθρωποι. Οπως η ιστορία που μου είπε προχθές ένας 25χρονος στα σκαλάκια του Συντάγματος: ο πατέρας του τον σάπισε στο ξύλο επειδή δεν έβρισκε το μαγιό του! Οι άνθρωποι δεν μου λένε τη βιτρίνα της ζωής τους, αλλά αυτό που τους πονάει.

Για εκατοντάδες – μην πω χιλιάδες – ανθρώπους είστε στήριγμα στις δύσκολες στιγμές, το «φωσάκι» που έλεγε ο Παπαδιαμάντης. Εσείς από πού αντλήσατε δύναμη;

Τώρα μου θυμίζεις μια παιδική τραυματική εμπειρία δική μου, αλλά και όμορφη. Οταν οι γονείς μου είχαν τσακωθεί, σε αυτούς τους άγριους καυγάδες που μονίμως είχαν, και δεν άντεχα στο σπίτι από τις φωνές, βγήκα έξω στον δρόμο τη νύχτα. Περπατούσα σαν την άδικη κατάρα στο πουθενά. Ημουν παιδί στη Β’ Γυμνασίου και δεν μπορούσα να πάω σε μια καφετέρια. Ούτως ή άλλως όμως τότε αυτά τα θεωρούσα αμαρτωλά, κοσμικά. Περπατώντας στο ομιχλώδες τοπίο του Περιστερίου, κοίταξα ψηλά για ν’ αναστενάξω και βλέπω ότι ανάμεσα στα σύννεφα καθάρισε ένα κομμάτι ουρανού και φάνηκε ένα αστεράκι. Λέω μέσα μου «Θεέ εσύ που είσαι σε αυτό το αστεράκι τόσο μακριά εμένα με βλέπεις που έχω αυτό το πρόβλημα στο σπίτι μου που γίνεται ένας χαμός;». Ενιωσα σα να μου χαμογέλασε ο Θεός.

Νιώσατε το χάδι του.

Ναι, αλλά είναι ένα μπέρδεμα και αυτό. Τι θα πει χάδι; Χάδι θα μπορούσε να είναι και το να μην υπάρχει και ο λόγος που με έκανε να βγω από το σπίτι εκείνο το βράδυ. Αλλά ναι, τότε παρηγορήθηκα.

Οι αιτίες των συνθηκών της ζωής σας που έκαναν τη ζωή σας δυσβάσταχτη, ήταν ο λόγος να στραφείτε στον Θεό;

Βέβαια. Οταν δεν βιώνεις την πατρότητα και τη μητρότητα με πληρότητα, η ψυχή σου τις αναζητά. Αυτό το αντιλήφθηκα στην ψυχανάλυση. Ο ψυχαναλυτής μου μιλούσε ελάχιστα. Μια φορά είπε ότι «ο μικρός Ανδρέας που δεν χόρταινε στο σπίτι ζητούσε μια μάνα και βρήκε τη μάνα εκκλησία».

Πώς αισθανθήκατε την πρώτη μέρα που δεν ήσασταν υποχρεωμένος να φορέσετε ράσα;

Τα τελευταία τρία – τέσσερα χρόνια στο εξωτερικό κυκλοφορούσα χωρίς ράσα. Στην Ελλάδα είχε να δει τα χέρια μου και την πλάτη μου ήλιος είκοσι χρόνια. Δεν ήταν ο «πνιγμός» μου το ράσο. Ισα ίσα μου πήγαινε, μου έδινε ωραίο στυλ. Δεν αντέδρασα στην εμφάνιση. Ο πνιγμός μου ήταν εσωτερικός, ψυχικός. Αυτό με δυσκόλεψε. Η μεγάλη πάλη ήταν μέσα μου.

Ηταν τελικά σωτήρια η απόφασή σας να βγάλετε τα ράσα;

Για μένα ναι. Ο Χριστός λέει «τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού». Πρέπει να κάνουμε ό,τι θα διασφαλίσει την αυθεντικότητά μας. Αυτό δεν σημαίνει πάντα να είσαι κάπου. Πολλές φορές σωτηρία είναι η φυγή από κάπου. Από τότε που έφυγα λαμβάνω πολλά μηνύματα από ανθρώπους – ακόμη και ιερείς – που θέλουν να ζήσουν την αλήθεια τους και νιώθουν πολύ πιεσμένοι. Δεν είμαι πρότυπο γι’ αυτό που έκανα στη μορφή του, αλλά είμαι πρότυπο στην ποιότητά του. Μπορεί να είμαι κακός, αμαρτωλός αλλά είμαι ειλικρινής.

Μια μεγάλη παραδοχή που σας επηρέασε να γίνετε ξανά κοσμικός;

Λειτούργησαν πολλά αθροιστικά. Ενιωσα ότι ήρθε η ώρα να ζήσω επιτέλους αυτό που η ψυχή μου ζητούσε. Ηταν σαν ένα βρέφος που τον ένατο μήνα πρέπει να γεννηθεί.

Ζητάτε στις προσευχές σας συγχώρεση από τον Θεό επειδή φύγατε από την Εκκλησία;

Βέβαια και μου απαντά: «Σε παρακαλώ, τι είναι αυτά που λες; Εσύ είσαι δικός Μου».