«Σ’ ευγνωμονούμε για όσα πρόσφερες»: Καραμανλής και Κουτσούμπας μιλούν για τον Σταύρο Ξαρχάκο

Τιμητική εκδήλωση – συναυλία για το Σταύρο Ξαρχάκο διοργάνωσε ο Δήμος Περιστερίου. Για το το έργο και την προσωπικότητα του μουσικοσυνθέτη μίλησε ο γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας, ενώ ο πρώην πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής σεβόμενος τις χιλιάδες κόσμου που κατέκλυσαν το θέατρο του Άλσους Περιστερίου για να τιμήσουν τον Σταύρο Ξαρχάκο, αν και είχε προγραμματιστεί να μιλήσει για το έργο και την προσφορά του μεγάλου μαέστρου, λόγω της μεγάλης καθυστέρησης στο πρόγραμμα της εκδήλωσης, αποφάσισε να μην εκφωνήσει την ομιλία του.

Γεννήθηκε με θείο χάρισμα

Ο Κώστας Καραμανλής επρόκειτο να αναφερθεί στο βίντεο που πρόσφατα έγινε viral, και στο οποίο ο Σταύρος Ξαρχάκος νουθετεί και συμβουλεύει μια μουσική παρέα νέων στη Σύρο.

«Στις εικόνες αυτές αποτυπώνεται με τον πιο ανάγλυφο τρόπο η προσωπικότητα του Ξαρχάκου. Παθιασμένος, αθεράπευτα ερωτευμένος, ενθουσιώδης, με την μουσική και όχι μόνο. Γιατί το ίδιο ενθουσιώδης είναι με τους νέους, αυτός ο πάντα νέος, με την Ελλάδα, τις παραδόσεις και τις ρίζες μας, με το Αιγαίο», επισήμανε ο κ.Καραμανλής.

Διαβάστε επίσης Ξαρχάκος: Κάντε ησυχία, τώρα μιλάω με τα παιδιά!

“Γεννήθηκε με θείο χάρισμα ο Ξαρχάκος. Αλλά δεν επαναπαύθηκε. Δούλεψε σκληρά, εδώ και στο εξωτερικό, δίπλα σε μεγάλους δασκάλους, για να φτάσει να γίνει ένας μεγάλος δημιουργός. Θείο χάρισμα δεν εννοώ μόνο το μεγάλο ταλέντο του, την πηγαία ικανότητα να γεννάει μουσική, δύσκολη μουσική, σύνθετη μουσική. Εννοώ συνολικά τη φύση του. Ευλογημένη φύση. Ανήσυχη, γόνιμη, δημιουργική. Πλασμένη για τα μεγάλα και τα δύσκολα. Γιατί η σπάνια μουσική του δεινότητα, από μόνη της δεν θα επαρκούσε για να ολοκληρωθεί η ευρύτερη εικόνα του Ξαρχάκου”, συνέχισε ο πρώην πρωθυπουργός και πρόσθεσε:

Σεβασμός στην ελληνική κληρονομιά

“Δωρικός, σεμνός, φειδωλός στα λόγια. Μιλάει με το έργο του και το έργο του μιλάει γι αυτόν. Με αγάπη και ζεστασιά για τους ανθρώπους, κυρίως μάλιστα τους λιγότερο ευνοημένους.”

Ο πρώην πρωθυπουργός υπογράμμισε επίσης το σεβασμό του κ. Ξαρχάκου στην ελληνική κληρονομιά. “Με την Ελλάδα να είναι πάντα ο καημός και η έμπνευση του. Με βαθιά, ανυπόκριτη αγάπη και έγνοια για την πατρίδα. Ζει την αιθρία της ελληνικότητας, πονάει και πληγώνεται όμως για τις απογοητεύσεις που η πατρίδα συχνά επιφυλάσσει στα παιδιά της”, επισήμανε ο κ. Καραμανλής μεταξύ άλλων.

Διαβάστε επίσης Σταύρος Ξαρχάκος: Διευθύνει πιτσιρίκια με μπουζούκια σε ταβέρνα της Σύρου

Αυθεντική σχέση με τον ελληνισμό και τις ρίζες του

Ο κ. Καραμανλής σημείωσε ότι αυτό που κάνει το Σταύρο Ξαρχάκο να ξεχωρίζει δεν είναι μόνο το χάρισμα του, αλλά το σύνολο των αντιλήψεών του, η αυθεντική του σχέση με τον ελληνισμό και τις ρίζες του, η αμεσότητα με την οποία αντικρύζει και εκφράζει την γνήσια λαϊκή παράδοση, το ατίθασο και ασυμβίβαστο της βαθύτερης ψυχής του που οδηγούν στο παραγόμενο αποτέλεσμα.

“Ακούγοντας την μουσική που έγραψε για το «Ρεμπέτικο» του Κώστα Φέρρη, το «Τσιτσάνη διάλογοι» όπου οι μελωδίες του Τσιτσάνη συναντούν τον Χατζιδάκη και τον Παπαϊώαννου αλλά και τον Smetana, τον Bach, τον Mahler, τον Beethoven, τον Chopin και τον Mozart, την «Ωδή – Πορείας Εγκώμιον» όπου ενώνει όλη την ιστορία της χώρας μας μέσα από τους διαφορετικούς ήχους της Κρήτης, της Κύπρου, της Θράκης, του Πόντου και του Αιγαίου και το «Βαμβακάρης κατά Ξαρχάκο» ένα συγκλονιστικό ταξίδι στον μουσικό κόσμο του Μάρκου Βαμβακάρη, νιώθεις έκσταση και ψυχική ανάταση”, τόνισε ο κ. Καραμανλής και πρόσθεσε:

Μυσταγωγία

“Γιατί ακόμα και ο μουσικά αδαής γίνεται μάρτυρας μιας ανεπανάληπτης μυσταγωγίας. Μυσταγωγία που προκαλείται από ένα εκρηκτικό, συνάμα όμως απόλυτα αρμονικό μείγμα ήχων και χρωματισμών. Μαγευτικό σημείο συνάντησης διαφορετικών μουσικών εκδοχών, εκεί που τα βυζαντινά – εκκλησιαστικά ακούσματα μετεξελίσσονται σε δημοτική και λαϊκή μουσική και παντρεύονται αρμονικά με τις δημιουργίες των μεγάλων κλασσικών. Με άλλα λόγια ένα κράμα άρτια και ρωμαλέα διατυπωμένο που μεταλλάσσεται σε μεθυστική και παθιασμένη μουσική πανδαισία, όπου μελωδίες, ξεχωριστής η κάθε μία προέλευσης, γεννούν ένα απίστευτο μουσικό σύνολο. Σύνολο όμως που οι διάφορες εκδοχές έχουν ως πυρήνα την ελληνική μουσική παράδοση και στροβιλίζονται αρμονικά γύρω από αυτόν. Αυτό το δυσχερέστατο τόλμημα το αποτολμά ο Σταύρος Ξαρχάκος. Και το γεγονός ότι το υφαίνει με τέτοια επιτυχία τον καθιστά, χωρίς την παραμικρή διάθεση υπερβολής ή φιλοφρόνησης, μεγάλο δημιουργό.”

Ο πρώην πρωθυπουργός εξέφρασε την πεποίθηση ότι “τίποτα σπουδαίο δεν γίνεται, αν υπακούει και συμβιβάζεται με τις επιταγές του συρμού, του καθωσπρεπισμού, της επιτήδευσης και της εφήμερης εμπορικότητας”.

Ασυμβίβαστη και καθαρή ταυτότητα

Σχολίασε ότι: “Όλοι μας έχουμε τραγουδήσει και στίχους που τους έχουμε ξεχάσει την επόμενη μέρα” και κατέληξε πως: “Αυτό που κάνει ένα έργο σπουδαίο, που αντέχει στον χρόνο, που όσες φορές κι αν το έχουμε ακούσει, λαχταρούμε να το ακούσουμε και πάλι είναι η αυθεντικότητά του. Ακόμα και οι μουσικά απαίδευτοι ενστικτωδώς καταλαβαίνουν τη διαφορά. Το γνήσιο, το ανόθευτο, το πηγαίο μας συνεπαίρνει. Ακόμα περισσότερο επειδή είναι σπάνιο. Και είναι σπάνιο γιατί προϋποθέτει, εκτός από ταλέντο, γνώση και κόπο, κάτι μοναδικό. Προυποθέτει ταυτότητα. Ταυτότητα καθαρή και ασυμβίβαστη. Που αψηφά τα κελεύσματα της μόδας και των ψευδοστερεότυπων. Ταυτότητα που ξέρει από πού έρχεται, πού θέλει να πάει, τί θέλει να μεταδώσει στους συνανθρώπους της.”

Ο κ. Καραμανλής πρόσθεσε ότι ταυτότητα σημαίνει αρχές, αξίες, επίγνωση του εαυτού σου, αίσθηση αποστολής. “Είναι αυτή η ταυτότητα που ξεχωρίζει τους μεγάλους από τους άλλους. Είναι αυτή η ταυτότητα που ξεχωρίζει τον Σταύρο Ξαρχάκο. Είναι αυτή η ταυτότητα που τον κάνει μεγάλο Έλληνα. Αυτή η ταυτότητα που του δίνει τη δυνατότητα, να αναβλύζει από μέσα του αβίαστα σαν τρεχούμενο νερό, το μουσικό του δαιμόνιο αγκαλιασμένο σφιχτά με την εθνική και λαϊκή μας διαδρομή”, εκτίμησε.

Ενεργός πολίτης

Σημείωσε ότι είναι επίσης αυτή η ταυτότητα που κάνει ταυτόχρονα τον Ξαρχάκο έναν ενεργό πολίτη, με ευαισθησίες, ενδιαφέρον και αγωνία για τα κοινά. “Ένα πολιτικό ον με την ευρεία και υψηλή έννοια του όρου. Το 1973 γράφει την μουσική για το «Μεγάλο μας Τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, με πρωταγωνιστές την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο και κύριο ερμηνευτή τον αλησμόνητο Νίκο Ξυλούρη, ένα μνημειώδες έργο, σύμβολο του αγώνα κατά του δικτατορικού καθεστώτος”, υπενθύμισε.

Αιθεροβάμων και απροσάρμοστος καλλιτέχνης

“Αργότερα, ως ευρωβουλευτής, πάντα ενεργός στην υπηρεσία των εθνικών μας θεμάτων και των θεμάτων πολιτισμού και παιδείας. Γιατί γνωρίζει καλά ότι πολιτισμός και παιδεία είναι τα ασύγκριτα συγκριτικά πλεονεκτήματα του Ελληνισμού στο διεθνές στερέωμα”, πρόσθεσε ο κ. Καραμανλής.

Ο πρώην πρωθυπουργός διάβασε επίσης ένα απόσπασμα από την επιστολή με την οποία ο Σταύρος Ξαρχάκος είχε ανακοινώσει αιφνιδιαστικά την παραίτηση του από τη θέση του βουλευτή αρχές του 1990 απογοητευμένος από το πολιτικό σύστημα: « Μπορούν να πουν ότι είμαι ένας αιθεροβάμων καλλιτέχνης, απροσάρμοστος στα κόλπα και στους σκοτεινούς ρεαλισμούς της πολιτικής πράξης. Και εγώ θα απαντήσω. Ναι είμαι. Γιατί μόνο οι αιθεροβάμονες και απροσάρμοστοι καλλιτέχνες μπορεί να βοηθήσουν την πολιτική και κοινωνική δημοκρατία να περιορισθεί από την καταστροφή και την αυτοκτονία της».

Ο κ. Καραμανλής υπενθύμισε επίσης ότι ο μεγάλος Μάνος Χατζηδάκης έλεγε για τον Ξαρχάκο τον Νοέμβριο του 1992: «Τον ξεχώρισα από τη στιγμή που πρωτοφάνηκε κι εξακολουθώ να τον ξεχωρίζω σ’ ό,τι κι αν κάνει. Ελπίζω να μείνει απερίσπαστος και να εξακολουθήσει τη μουσική του παρουσία στο τραγούδι. Γιατί το τραγούδι είναι ακριβό και οι άξιοι οφείλουν να το υπηρετούν μέχρι το τέλος».

Μην ανησυχείς Μάνο

“Μην ανησυχείς Μάνο, ο Σταύρος είναι πάντα εδώ, κάθε χρόνο και καλύτερος, πιο δημιουργικός, πιο γόνιμος, να προσφέρει ποιότητα και γνησιότητα στον πολιτισμό μας, στην ζωή μας, στη χώρα μας”, δήλωσε.

Ο κ. Καραμανλής ανέφερε επίσης: “Πριν από αρκετές δεκαετίες, ο μικρός Σταύρος άκουγε ρεμπέτικα και λαϊκά σε μια ταβέρνα, κοντά στο σπίτι του στα Εξάρχεια από τρεις πλανόδιους μουσικούς. Από τη γιαγιά του άκουγε καντάδες και επτανησιακά τραγούδια. Τις Κυριακές, στη Ζωοδόχο Πηγή έψελνε ντυμένος παπαδάκι. Με αυτά τα βιώματα, σκληρή δουλειά, τελειομανία, απαράμιλλο ταλέντο και βαθιά παιδεία ο μικρός Σταύρος έγινε ο μεγάλος Ξαρχάκος. Μεγάλος αλλά πάντα νέος στην ψυχή και όχι μόνο. Αρκεί να τον δείτε να διευθύνει την ορχήστρα του!”

Σε ευγνωμονούμε

Και ο κ.Καραμανλής έκλεισε την ομιλία του λέγοντας:

“Σταύρο Ξαρχάκο σε ευγνωμονούμε για όσα μας προσέφερες, για όσα μας προσφέρεις και για όσα θα μας προσφέρεις ακόμα. Στον ζοφερό ορίζοντα της εποχής μας με τις παγκόσμιες προκλήσεις του πολέμου, της κλιματικής αλλαγής, των κοινωνικών ανισοτήτων, έχουμε όλοι περισσότερο ανάγκη από ποτέ, να ακούσουμε «κάντε υπομονή κι ο ουρανός θα γίνει πιο γαλανός». Σταύρος Ξαρχάκος : Νυν και εσαεί.”

Συνεισφορά στον αγώνα για έναν ανώτερο πολιτισμό

Από την πλευρά του ο Δημήτρης Κουτσούμπας τόνισε ότι η τέχνη του Σταύρου Ξαρχάκου αποτελεί μεγάλη συνεισφορά και στον δικό μας αγώνα για έναν ανώτερο πολιτισμό.

Αναλυτικότερα στο χαιρετισμό του ο Δημήτρης Κουτσούμπας ανέφερε:

«Αναρωτιέμαι, τι μπορεί να πει κανείς ταιριαστό για το Σταύρο Ξαρχάκο, έναν τόσο σπουδαίο συνθέτη, ένα μεγάλο δημιουργό, ανάμεσα στους κορυφαίους της ελληνικής μουσικής -που ο καθένας με το δικό του τρόπο, πραγματοποίησαν το άλμα στην αποκαλούμενη «έντεχνη λαϊκή μουσική»- και που συνάμα είναι και ο μεγαλύτερος ενορχηστρωτής αυτής της χώρας;

Και πάλι, πώς μπορείς να κρατήσεις μια ισορροπία και οι έπαινοί σου να είναι μετρημένοι και ακριβοδίκαιοι, όπως αρμόζουν σε έναν άνθρωπο που δεν του αρέσουν τα εγκώμια και οι μεγαλοστομίες, σε έναν άνθρωπο που θεωρεί πως «δικαίωμα στην έπαρση έχει μόνο η σημαία»;

Θέλει αρετή και τόλμη η μουσική

«Θέλει αρετή και τόλμη η μουσική», έχει πει ο Σταύρος Ξαρχάκος. Και πραγματικά θέλει ταπεινοφροσύνη, σεμνότητα, σεβαστικότητα όταν «ακουμπάς» τη μουσική μας κληρονομιά, ρεμπέτικη, επτανησιακή, δημοτική, βυζαντινή.

Χρειάζονται όμως και μεγάλα αποθέματα τόλμης όταν προσπαθείς να την αναμορφώσεις και να την εξελίξεις, να αναδείξεις τη δυναμική της.

Χαρακτηριστικό δείγμα για το μέγεθος της αξίας που αποδίδει ο Σταύρος Ξαρχάκος στη λαϊκή μας παράδοση, αλλά και για τον τολμηρό, ατίθασο, πρωτοποριακό τρόπο που καταπιάνεται μαζί της, είναι το έργο του «Τσιτσάνη διάλογο»».

Ένα έργο -θα λέγαμε- όπου ο Ξαρχάκος με τρόπο αξεπέραστο ενοφθαλμίζει τη λόγια μουσική στη ρεμπέτικη – λαϊκή, τοποθετώντας όχι άδικα και τις δύο στην ίδια στάθμη.

Άλλωστε, όλο του το έργο του αποδείχνει ότι με την ίδια άνεση και φυσικότητα που αντιμετωπίζει τη λαϊκή μουσική, μπορεί να χειρίζεται την κλασσική και τη σύγχρονη μουσική, αφού και τα τρία αυτά είδη συνυπάρχουν στη δημιουργία του, συχνά μάλιστα συμπλέκονται.

Ο καημός της φτωχολογιάς

Δεν είναι όμως μόνο η μεγάλη αγάπη και η ουσιαστική γνώση του Ξαρχάκου πάνω στη λαϊκή μουσική, που κάνουν το έργο του να μιλά τόσο βαθιά στη λαϊκή ψυχή. Είναι και γιατί στη δημιουργία του βρίσκει απόλυτη έκφραση ο καημός της φτωχολογιάς μέσα από ένα μοναδικό συνδυασμό του διάχυτου σε όλο το έργο του ερωτισμού και της πίκρας από τη βασανισμένη ζωή της, όπως για παράδειγμα στο υπέροχο τραγούδι του «Καίγομαι-καίγομαι» από το Ρεμπέτικο:

«Όταν γεννιέται ο άνθρωπος

ένας καημός γεννιέται

όταν φουντώνει ο πόλεμος

το αίμα δε μετριέται».

Λυγμός και λεβεντιά

Αυτός ο καημός στον Ξαρχάκο δεν γίνεται ποτέ μεμψίμοιρος, μια κλάψα του ταπεινωμένου.

Είναι σαν ένας λυγμός που δεν βγαίνει…

Μέσα σ’ αυτόν τον λυγμό όμως υπάρχει πάντα μια λεβεντιά. Κάποτε μάλιστα ο λυγμός μετατρέπεται και σε θυμό για τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα, της Ελλάδας – μάνας του καημού.

Δυναμικός λυρισμός

Αυτός ο δυναμικός λυρισμός του Ξαρχάκου είναι που προκαλεί, νομίζουμε, αυτή την ανεπανάληπτη συγκίνηση, αυτή την ανάταση που αισθάνεται κανείς ακούγοντας τη μουσική του.

Οι στίχοι του Λόρκα που μελοποίησε είναι αδιάψευστος μάρτυρας για την ικανότητα του Σταύρου Ξαρχάκου να συγχωνεύει την υψηλή ποίηση με τη μουσική, αλλά και για την καλλιτεχνική του δύναμη και διαίσθηση. Ναι, ο Σταύρος Ξαρχάκος καίγεται ολόκληρος όταν δημιουργεί. Αυτός είναι ο λόγος που η μουσική του έχει τη δύναμη να πυρπολεί τις ψυχές, ακόμη και τις πιο αδύναμες.

Πριν από δυο εβδομάδες έγιναν πασίγνωστα στο διαδίκτυο δύο γεγονότα. Το ένα αφορούσε κάποια μουσική διοργάνωση καναλιού στο Φάληρο για τη νεολαία, όπου η σκηνή μετατράπηκε σε αρένα και οι νότες έγιναν μπουνιές, το άλλο, κάποια χιλιόμετρα μακριά, στην Σύρο, αφορούσε τον Σταύρο Ξαρχάκο που με το αστείρευτο πάθος του διεύθυνε μια παρέα έφηβων μουσικών για να παίξουν τη Φραγκοσυριανή.

Δυο κόσμοι ολοζώντανοι

Οι δύο κόσμοι ολοζώντανοι.

Από τη μια το φανταχτερό ‘καταγώγιο» των εταιριών, των μάνατζερ, που κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να εκφυλίσουν τη μουσική και να βρωμίσουν τη συνείδηση της νεολαίας, νομιμοποιώντας το ναρκεμπόριο, την οπλοκατοχή, τον σεξισμό, τον ανταγωνισμό στο κυνήγι του χρήματος, τα κυκλώματα της νύχτας και την απαξίωση της μόρφωσης. Από την άλλη η ταπεινή αυλή με τα λουλούδια των ανθρώπων που πιστεύουν και αγωνίζονται, όπως ο Σταύρος Ξαρχάκος, για να μπορέσει η νεολαία μέσα από τον δρόμο του πολιτισμού μας, να σηκωθεί ψηλότερα και να δει πέρα από τα βουνά της κοπριάς που έχουν ορθώσει μπροστά της.

Πράγματι ο Σταύρος Ξαρχάκος βλέποντας στα μάτια των νέων ανθρώπων ένα καλύτερο μέλλον για τον τόπο και τον λαό μας, εδώ και πολλά χρόνια αναπτύσσει διακριτικά και αθόρυβα μια μεγάλη δραστηριότητα για να βοηθήσει την εξέλιξή τους στη μουσική.

Θα περίμενε κανείς ότι ένας τόσο πολύτιμος άνθρωπος, που η ύπαρξή του είναι ευτύχημα για τούτη τη χώρα, θα είχε την αμέριστη αναγνώριση και στήριξη του κράτους σε κάθε προσπάθειά του να προβάλει την ελληνική μουσική και να ανεβάσει την πολιτιστική μας στάθμη.

Ημερεύει την ψυχή και εξυψώνει τον άνθρωπο

Όμως, δυστυχώς, δεν συμβαίνει έτσι.

Σταύρο Ξαρχάκο, έχεις δίκαιο όταν λες, ότι ζούμε σε «μια εποχή πρωτοφανούς πνευματικού ελλείμματος στο σύνολο των θεσμών»…

Η τέχνη σου που ημερεύει την ψυχή και εξυψώνει τον άνθρωπο, αποτελεί μεγάλη συνεισφορά και στον δικό μας αγώνα για έναν ανώτερο πολιτισμό, όπου «ο άνθρωπος θα πάψει για τον άνθρωπο να είναι λύκος».

Σε ευχαριστούμε από τα βάθος της καρδιάς μας και σου ευχόμαστε να είσαι πάντα γερός, δυνατός και με σώμα και νου αεικίνητος».