Ενεργειακό μνημόνιο;

Από το Eurogroup της Δευτέρας δεν αναμέναμε πολλά. Επιβεβαιώθηκε το πρόβλημα που προκαλούν οι υψηλές τιμές της ενέργειας στους προϋπολογισμούς. Οι κατευθύνσεις ωστόσο που δόθηκαν ήταν ότι η κάθε χώρα το παλεύει μόνη της βάσει των δημοσιονομικών της δυνατοτήτων. Αν αντιμετωπίζει και πρόβλημα υπερβολικού χρέους, τότε ακόμα χειρότερα, καθώς δεν επιτρέπονται σοβαρές παρεκκλίσεις που επηρεάζουν τη βιωσιμότητα του χρέους. Γίναμε δηλαδή ελάχιστα σοφότεροι. Οι ίδιες κοινότοπες απόψεις που συνοψίζονται στην παραίνεση ότι «ο καθένας μόνος του».

Το πρόβλημα ωστόσο μπορεί να μεγαλώσει τις επόμενες ημέρες. Εν πρώτοις, στο πρακτικό κομμάτι της τσέπης μας. Οσο οι τιμές του φυσικού αερίου βρίσκονται αυξημένες κατά 70% σε σχέση με τους υπολογισμούς που έκανε πριν από έναν μήνα η κυβέρνηση, τόσο κάνουν δύσκολο να μην προκύψουν επιβαρύνσεις από τις νέες τιμές του ρεύματος του Αυγούστου. Είτε για τους καταναλωτές απευθείας, λόγω πιθανής μικρότερης επιδότησης. Είτε για τον προϋπολογισμό, δηλαδή τους φορολογουμένους, λόγω της ανάγκης για μεγαλύτερη επιδότηση. Επί της ουσίας επιβάρυνση στην ίδια τσέπη, καθώς τα χρήματα του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης αδυνατούν να καλύψουν τη διαφορά.

Υπάρχει όμως και ένα άλλο μεγαλύτερο πρόβλημα που έρχεται, το οποίο σέρνει μαζί του σοβαρές πολιτικές προεκτάσεις. Στην προσεχή συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας της 21ης Ιουλίου, μια ομάδα βόρειων χωρών βάζει θέμα ότι για όποια χώρα αποφασιστεί να στηρίζονται τα ομόλογά της, όπως η Ελλάδα, να αναλαμβάνει σε αντάλλαγμα και αυτή μια σειρά από υποχρεώσεις. Ο σχεδιασμός αυτής της ομάδας των κεντρικών τραπεζιτών κάνει μάλιστα λόγο για βοήθεια από την ΕΚΤ, αφού πρώτα προσφύγουν στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Διάσωσης (ESM) οι συγκεκριμένες χώρες. Οι υποχρεώσεις αυτές θα συνοψίζονται σε ένα κείμενο συμφωνίας με χαρακτηριστικά μνημονίου. Θα μπορούσαμε να το πούμε ενεργειακό μνημόνιο.

Θα ενισχύονται τα ομόλογα και θα μειώνεται το κόστος δανεισμού και σε αντάλλαγμα η χώρα που θα λάβει τη στήριξη θα πρέπει να εξυγιαίνει τα δημόσια οικονομικά της βάσει συμφωνημένων όρων.

Βασικός θιασώτης αυτής της άποψης, η οποία ακόμα δεν είναι πλειοψηφική στο εσωτερικό της ΕΚΤ, είναι ο γερμανός κεντρικός τραπεζίτης Γιοακίμ Νάγκελ, ο οποίος θυμήθηκε σε προχθεσινή του ομιλία ένα εργαλείο που φτιάχτηκε το 2012, αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ. Ηταν το πρόγραμμα ΟΜΤ (Οριστικές Νομισματικές Συναλλαγές), που δημιουργήθηκε στην καρδιά της κρίσης χρέους τον Σεπτέμβριο του 2012 επιτρέποντας στην ΕΚΤ να αγοράζει απεριόριστες ποσότητες ομολόγων από χώρες που υποβάλλουν αίτηση για διάσωση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας της ευρωζώνης. Τότε λειτούργησε μόνο ως φόβητρο στις αγορές ρίχνοντας τα spreads. Καμία χώρα δεν έκανε χρήση. Η Ελλάδα δεν είχε λόγο, καθώς βρισκόταν σε Μνημόνιο και ήδη είχαν ξεκινήσει οι εκταμιεύσεις του δεύτερου προγράμματος.

Από τότε βρίσκεται διαθέσιμο το εν λόγω εργαλείο στο ευρωπαϊκό οπλοστάσιο. Το θέμα είναι ότι πλέον οι καιροί έχουν αλλάξει. Οι χώρες δέχθηκαν με το ζόρι την υλοποίηση κάποιων μεταρρυθμίσεων προκειμένου να εισπράξουν τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης. Αλλά για πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης δεν θέλει κανείς να ακούσει. Ξέρουν ότι θα αποτελούσε πολιτική αυτοκτονία. Κι όμως οι εμπνευστές αυτών των ακραίων θέσεων επιμένουν ενόψει της συνεδρίασης της ΕΚΤ την επόμενη εβδομάδα.