ΕΕ: Σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την ενεργειακή κρίση – «Τρικυμία» για το ευρώ

γράφει ο Γιώργος Μουρμούρης

Για όλα τα ενδεχόμενα όσον αφορά την ενεργειακή της επάρκεια προετοιμάζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, με φόντο τις «παγωμένες» ροές αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1 λόγω της ετήσιας προγραμματισμένης συντήρησής του, για την οποίαν ωστόσο διατυπώνονται φόβοι ότι μπορεί να αποτελεί απλώς το πρόσχημα για τον Βλαντίμιρ Πούτιν για να μην ανοίξει ξανά (τουλάχιστον όχι πλήρως) τις στρόφιγγες κατά την ημερομηνία – ορόσημο της 21ης Ιουλίου.

Ήδη η Gazprom προειδοποιεί για διαταραχές στην παροχή αερίου μέσω του αγωγού που, διασχίζοντας υποθαλάσσια τη Βαλτική, τροφοδοτεί με ρωσικό φυσικό αέριο τη Γερμανία και μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Και αυτό γιατί ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός δεν έχει λάβει ακόμα, όπως υποστηρίζει, κάποια έγγραφη διαβεβαίωση ότι προχωρούν οι διαδικασίες για την επανεισαγωγή του αεριοστρόβιλου της Siemens που είναι απαραίτητος για την ομαλή λειτουργία του σταθμού συμπίεσης της Portovaya, κοντά στα σύνορα Ρωσίας – Φινλανδίας.

Διαβάστε επίσης: «Οι Ευρωπαίοι να ετοιμαστούν να πληρώνουν €2.000 για 1.000 κυβικά μέτρα αερίου»

Η Gazprom «δεν έχει στην κατοχή της κανένα έγγραφο που να δείχνει ότι η Siemens έλαβε άδεια» να φέρει από τον Καναδά τον εν λόγω αεριοστρόβιλο για τον αγωγό Nord Stream 1, ανέφερε η εταιρεία την Τετάρτη, με το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών να αρνείται να σχολιάσει την ανακοίνωση της εταιρείας.

Εκβιασμός

Ακόμα όμως και αν αποκατασταθούν – έστω μερικώς – οι ροές την επόμενη Πέμπτη, 21 Ιουλίου, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν βέβαιο ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θα επιχειρήσει να εργαλειοποιήσει εκ νέου τις ενεργειακές ροές μέσα στους επόμενους μήνες και ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, εν όψει και της επιβολής εμπάργκο στο 90% των εισαγωγών πετρελαίου από τη Μόσχα, ως το τέλος του χρόνου.

Έτσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να δημοσιεύσει στις 20 Ιουλίου ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση πιθανής οξείας ενεργειακής κρίσης, ζητώντας από τα κράτη μέλη να μειώσουν την κατανάλωση πρωτίστως με την παροχή κινήτρων στις βιομηχανίες για χρήση λιγότερου φυσικού αερίου.

Το σχέδιο

Σύμφωνα με το Reuters, η Κομισιόν θα προτείνει στα κράτη-μέλη της ΕΕ να δρομολογήσουν οικονομικά κίνητρα για τις εταιρείες ώστε να μειώσουν τη χρήση φυσικού αερίου, να χρησιμοποιήσουν κρατικές ενισχύσεις για να ενθαρρύνουν τις βιομηχανίες και τις μονάδες παραγωγής ενέργειας να στραφούν σε άλλα καύσιμα, και να αναπτύξουν ενημερωτικές εκστρατείες για να ωθήσουν τους καταναλωτές να χρησιμοποιούν λιγότερη ενέργεια για ψύξη και θέρμανση.

Τα μέτρα που στοχεύουν στη βιομηχανία θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν πλειστηριασμούς ή διαγωνισμούς όπου οι μεγάλοι καταναλωτές θα λαμβάνουν αποζημίωση για τη χρήση λιγότερου φυσικού αερίου, σύμφωνα με το σχέδιο, το οποίο – όπως τονίζει το Reuters – μπορεί να αλλάξει πριν δημοσιευθεί.

Σε σειρά για το… λουκέτο

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει επίσης να αποφασίσουν τη σειρά με την οποία θα αναγκάσουν τις βιομηχανίες να κλείσουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Η διαταγή θα πρέπει να εξετάζει πόσο αναγκαία είναι η δραστηριοποίηση κάθε βιομηχανικής μονάδας και κατά πόσο το κλείσιμό της θα επηρεάσει τις αλυσίδες εφοδιασμού.

Με την ανάληψη δράσης τώρα, η ΕΕ στοχεύει να προωθήσει όσο το δυνατόν περισσότερο φυσικό αέριο στην αποθήκευση και να δημιουργήσει ένα απόθεμα εφοδιασμού για το χειμώνα, που η ζήτηση ενέργειας για θέρμανση θα κορυφωθεί. Οι αποθήκες φυσικού αερίου της ΕΕ είναι σήμερα γεμάτες κατά 62%, πολύ μακριά από τον στόχο του μπλοκ για 80% της χωρητικότητας μέχρι τον Νοέμβριο.

Όσο για τα νοικοκυριά, αυτά χαρακτηρίζονται «προστατευόμενοι πελάτες» σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι θα είναι οι τελευταίοι που θα επηρεαστούν από τη διανομή του φυσικού αερίου. Ωστόσο, οι χώρες θα μπορούσαν να επιβάλουν υποχρεωτικά όρια θέρμανσης ή ψύξης σε άλλους καταναλωτές, όπως γραφεία ή εμπορικά κέντρα, εάν υπάρξει σοβαρή έλλειψη φυσικού αερίου, αναφέρει το σχέδιο.

«Η έγκαιρη κοινή δράση σε επίπεδο ΕΕ σε αυτή την κρίσιμη στιγμή της διαδικασίας πλήρωσης των αποθηκών θα μειώσει την ανάγκη για πιθανή και πιο επώδυνη μείωση της ζήτησης αργότερα το χειμώνα», αναφέρεται στο σχέδιο.

Σύμφωνα με το Reuters, η Κομισιόν αρνήθηκε να σχολιάσει.

Στη δίνη της ενεργειακής κρίσης το Ευρώ

Ο φόβος για μια οικονομική ύφεση στην Ευρωζώνη, που θα μπορούσε να πυροδοτήσει ενδεχόμενη διακοπή των ροών φυσικού αερίου από τη Μόσχα, αποτέλεσε έναν από τους βασικούς παράγοντες για τη διολίσθηση, τις τελευταίες εβδομάδες, του ευρώ, που έφτασε σήμερα στο επίπεδο της απόλυτης ισοτιμίας 1:1 με το δολάριο (και λίγο χαμηλότερα), μετά από περίπου 20 χρόνια.

Σύμφωνα με το Reuters, οι αυξανόμενοι φόβοι ότι η ραγδαία αύξηση των ευρωπαϊκών τιμών του φυσικού αερίου καθιστά την ευρωζώνη πιο ευάλωτη σε κινδύνους ύφεσης, εξηγούν γιατί το ευρώ πλήττεται τόσο σκληρά. Άλλωστε, ορισμένες παγκόσμιες τράπεζες προβλέπουν ύφεση για τη ζώνη του ευρώ ήδη από το τρίτο τρίμηνο.

Διαβάστε επίσης: Πώς φτάσαμε στο 1:1 για ευρώ και δολάριο – Τι σημαίνει για την Ευρώπη

Αναλυτές υποστηρίζουν ότι μέχρι να βελτιωθούν οι οικονομικές προοπτικές, το ευρώ θα παραμείνει σε ύφεση. Ακόμη και αν η ΕΚΤ αυξήσει τα επιτόκια, η Fed ήδη τα αυξάνει περισσότερο, προσελκύοντας μετρητά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το ευρώ θα μπορούσε επίσης να πληγεί από τους κινδύνους κατακερματισμού, ένα σκηνικό δηλαδή στο οποίο το κόστος δανεισμού των ασθενέστερων κρατών αυξάνεται περισσότερο από ό,τι των πλουσιότερων.

Σε κάθε περίπτωση, οι υπεύθυνοι χάραξης στρατηγικής στην ΕΚΤ βρίσκονται με ολοένα και αυξανόμενη ένταση αντιμέτωποι με το ακόλουθο δίλημμα: Η πτώση του ευρωπαϊκού νομίσματος θα οδηγήσει σε περαιτέρω άνοδο τον ήδη υψηλό πληθωρισμό, αυξάνοντας τον κίνδυνο η άνοδος των τιμών να παγιωθεί σε ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον στόχο της ΕΚΤ για 2%.

Όμως ένα πλάνο στήριξης του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος θα απαιτούσε ταχύτερες αυξήσεις των επιτοκίων, οι οποίες θα μπορούσαν να επιτείνουν τις αναταράξεις μιας οικονομίας που ήδη αντιμετωπίζει πιθανή ύφεση.

Δύσκολη εξίσωση για την Φρανκφούρτη, με αναλυτές που επικαλείται το Reuters πάντως να εκτιμούν ότι μια πιο «γερακίσια» στάση από την ΕΚΤ είναι απίθανη, δεδομένης της επιδείνωσης των προοπτικών ανάπτυξης.