«Οι ταινίες μου είναι η έκφραση στιγμιαίων επιθυμιών. Ακολουθώ το ένστικτό μου, αλλά με πειθαρχημένο τρόπο».
– Roman Polanski

Η κληρονομιά του πολωνο-γάλλου σκηνοθέτη Ρομάν Πολάνσκι είναι βαθιά προβληματική. Παρά την παραγωγή κινηματογραφικών διαμαντιών, όπως το Μωρό της Ρόζμαρι και το Τσάιναταουν, ο Πολάνσκι είναι πλέον κυρίως γνωστός για την ιδιότητά του ως φυγάς από την ποινική δικαιοσύνη των ΗΠΑ.

Κατηγορήθηκε για σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκου πριν από σχεδόν 45 χρόνια, αλλά ο Πολάνσκι έχει σκηνοθετήσει περίπου 15 έργα από τότε, με πολλά από αυτά να έχουν λάβει πολλαπλά βραβεία και υποψηφιότητες.

Διαβάστε ακόμη: Στο Φεστιβάλ Βενετίας το «Κατηγορώ» του Πολάνσκι εν μέσω αντιπαραθέσεων

Η κάθοδος…

Γιατί επιτρέπεται ακόμα στον Πολάνσκι να γυρίζει ταινίες και πώς γίνεται να μην έχει συλληφθεί ακόμα; Εδώ είναι που τα πράγματα περιπλέκονται.

Ο Πολάνσκι ξεκίνησε την επικίνδυνη κάθοδό του στη διαφθορά μετά τη διαβόητη και βάναυση δολοφονία της συζύγου του Σάρον Τέιτ και του αγέννητου γιου τους. Τον Αύγουστο του 1969, μέλη της αίρεσης της οικογένειας Μάνσον επιτέθηκαν στην οκτώ μηνών έγκυο ηθοποιό και μαχαίρωσαν την ίδια καθώς και τους φίλους της περίπου 100 φορές.

Ο Πολάνσκι δεν ήταν ποτέ πια ο ίδιος, επιδιδόμενος σε εκτεταμένη κατάχρηση ναρκωτικών για να αντιμετωπίσει το τραύμα. Ενώ εργαζόταν ως guest editor της γαλλικής Vogue το 1977, ο καταξιωμένος σκηνοθέτης (που τότε ήταν 43 ετών) φέρεται να εκμεταλλεύτηκε ένα 13χρονο κορίτσι ονόματι Σαμάνθα Γκέιλι (νυν Γκάιμερ).

Με το τέχνασμα της πραγματοποίησης φωτογραφήσεων και της ανάδειξής της σε μοντέλο-σταρ, ο Πολάνσκι την πήγε στο θρυλικό σπίτι για πάρτι του Τζακ Νίκολσον στο Χόλιγουντ. Ο ίδιος παραδέχτηκε τις βασικές λεπτομέρειες του περιστατικού στην αυτοβιογραφία του με τίτλο Roman by Polanski, ξεκαθαρίζοντας τις θεωρίες συνωμοσίας γύρω από το έγκλημα. Τη δεύτερη ημέρα της εικονικής φωτογράφισης, ο Πολάνσκι ακινητοποίησε την ανήλικη με σαμπάνια και μισό Quaalude πριν την κακοποιήσει σεξουαλικά πολλές φορές.

Συνελήφθη την επόμενη ημέρα και του απαγγέλθηκαν έξι κατηγορίες για ποινικά αδικήματα. Παρόλο που αρχικά δήλωσε αθώος και για τις έξι κατηγορίες, τελικά υποχώρησε μετά από συμφωνία με τον δικηγόρο του Geimer και δήλωσε ένοχος στην κατηγορία της «παράνομης σεξουαλικής επαφής με ανήλικο».

Καταδικάστηκε σε 90 ημέρες αξιολόγησης σε ψυχιατρική μονάδα. Ωστόσο, όταν ο δικηγόρος του Πολάνσκι του είπε ότι ο δικαστής ήταν αποφασισμένος να τον δει να σαπίζει στη φυλακή για 50 χρόνια, ο σκηνοθέτης αποφάσισε να γίνει φυγάς. Αφού εξέτισε 42 ημέρες στη φυλακή, ο Πολάνσκι μπήκε σε μια πτήση για το Λονδίνο και διέφυγε από τη χώρα λίγο πριν από την τελική καταδίκη του.

Μέσα σε λίγες ώρες, ταξίδεψε από το Λονδίνο στη Γαλλία και έκτοτε ζει εκεί. Δεδομένου ότι είναι Γάλλος πολίτης και τα αμερικανικά δικαστήρια δεν ολοκλήρωσαν ποτέ την καταδίκη του, ο Πολάνσκι δεν μπορεί να εκδοθεί από τη χώρα, παρόλο που η Ιντερπόλ έχει δώσει κόκκινη ειδοποίηση σχετικά με αυτόν. Έχει ζήσει τη ζωή ενός εγκληματία και έχει αποφύγει να ταξιδέψει σε χώρες όπου είναι δυνατόν να εκδοθεί πίσω στις ΗΠΑ.

«Όλοι θέλουν να γ@μήσουν νεαρά κορίτσια!»

Ο Πολάνσκι υπερασπίστηκε τις εντελώς απεχθείς πράξεις του σε μια αμφιλεγόμενη συνέντευξη του 1979, όπου είπε: «Αν είχα σκοτώσει κάποιον, δεν θα είχε τόση απήχηση στον Τύπο, καταλαβαίνετε; Αλλά… το γ@μήσι, βλέπετε, και τα νεαρά κορίτσια… Οι δικαστές θέλουν να γ@μάνε νεαρά κορίτσια. Οι ένορκοι θέλουν να γ@μάνε νεαρά κορίτσια. Όλοι θέλουν να γ@μήσουν νεαρά κορίτσια!»

Ο Πολάνσκι, δεν ήταν η πρώτη φορά που έκανε κάτι τέτοιο. Μετά τον τραγικό θάνατο της Τέιτ, φέρεται ότι κοιμήθηκε με πολλές μαθήτριες ηλικίας από 16 έως 19 ετών – κάτι που ο σκηνοθέτης περιέγραψε στην αυτοβιογραφία του. Όπως και να το θέσει, επρόκειτο για βιασμό ανηλίκου και ο Πολάνσκι έκανε ακριβώς το ίδιο ένα χρόνο πριν από το περιστατικό στο σπίτι του Νίκολσον.

Σε συνέντευξή του το 1994, ο Πολάνσκι επιβεβαίωσε μια σεξουαλική σχέση με τη Nastassja Kinski όταν είπε: «Ήταν νεαρή και είχαμε ερωτική σχέση». Η Κίνσκι, την εποχή της υποτιθέμενης αυτής σχέσης, λέγεται ότι ήταν μόλις 15 ετών και ο Πολάνσκι συνέχισε να επιδιώκει τη σωματική επαφή ακόμη και αφού γνώριζε την ηλικία της.

Ο Πολάνσκι δεν βλέπει την παιδοφιλία του ως πρόβλημα και θεωρεί ότι το να έλκεται από «νεαρά κορίτσια» είναι κάτι φυσικό, το οποίο είναι ενδεικτικό ενός πολύ μεγαλύτερου προβλήματος.

Παρά τις κατηγορίες και τα εγκλήματα εναντίον του, ο Πολάνσκι συνέχισε να γυρίζει αρκετές ταινίες μεγάλου προϋπολογισμού με μεγάλα ονόματα όπως ο Κρίστοφ Βαλτς, η Τζόντι Φόστερ, η Κέιτ Γουίνσλετ και ο Πιρς Μπρόσναν (μεταξύ άλλων) να συμφωνούν να συνεργαστούν μαζί του.

Διαβάστε επίσης: Πόσο εύκολα συγχωρούμε τις «αμαρτίες» όσων θαυμάζουμε;

Το 2009, ένας εκπληκτικά μεγάλος αριθμός κορυφαίων προσωπικοτήτων της κινηματογραφικής βιομηχανίας υπέγραψε μια αίτηση που ζητούσε την απελευθέρωσή του, συμπεριλαμβανομένων των David Lynch, Martin Scorsese, Wim Wenders, Wong Kar-wai και Woody Allen. Δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ακόμη και ο Harvey Weinstein ήρθε να τον υπερασπιστεί. Όλα αυτά ήταν μια αντίδραση στη σύλληψη του Πολάνσκι το 2008 στο αεροδρόμιο της Ζυρίχης, η οποία ήταν μάταιη, διότι ούτως ή άλλως αφέθηκε ελεύθερος το 2010.

Πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι ο βιασμός ανηλίκου θα είχε ως αποτέλεσμα τρία χρόνια φυλάκισης στην πολιτεία (τότε) και, με αυτή τη λογική, ο Πολάνσκι έχει ήδη εκτίσει την ποινή του. Αν είχε διαπράξει το ίδιο έγκλημα σήμερα, η ποινή θα ήταν πολύ αυστηρότερη, αλλά οι υπερασπιστές του επιμένουν ότι πρέπει να κριθεί με βάση τα προηγούμενα νομικά πρότυπα, παρόλο που τα πρότυπα αυτά είναι σκανδαλωδώς ξεπερασμένα και ανεπαρκή.

Οι συνάδελφοί του σκηνοθέτες, όπως ο Κουέντιν Ταραντίνο, προσπάθησαν να απορρίψουν τη σοβαρότητα των εγκλημάτων του. Σε μια συνέντευξη που έδωσε το 2003 στον Χάουαρντ Στερν, ο Ταραντίνο είπε: «Δεν είναι ο μόνος που έχει κάνει κάτι τέτοιο, δεν βίασε ένα 13χρονο παιδί, αυτό δεν είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα… Έκανε σεξ με μια ανήλικη, εντάξει. Αυτό δεν είναι βιασμός. Για μένα, όταν χρησιμοποιείς τη λέξη βιασμός, μιλάς για κάτι βίαιο».

Ο Ταραντίνο χρειάστηκε λίγο χρόνο για να συνειδητοποιήσει πόσο λάθος έκανε. Το 2018 ζήτησε δημόσια συγγνώμη από την 50χρονη πλέον Σαμάνθα Γκάιμερ, παραδεχόμενος ότι «έπαιξε τον δικηγόρο του διαβόλου στη συζήτηση για χάρη της πρόκλησης».

Όσο για την Geimer, υποστηρίζει ότι αυτό που έκανε ο Πολάνσκι ήταν πολύ λάθος. Ωστόσο, δήλωσε ότι «νομίζω ότι λυπάται, νομίζω ότι ξέρει ότι ήταν λάθος. Δεν νομίζω ότι αποτελεί κίνδυνο για την κοινωνία. Δεν νομίζω ότι πρέπει να κλειστεί για πάντα μέσα και κανείς δεν έχει βγει ποτέ -εκτός από εμένα- και να τον κατηγορήσει για οτιδήποτε. Ήταν πριν από 30 χρόνια τώρα. Είναι μια δυσάρεστη ανάμνηση… (αλλά) μπορώ να ζήσω με αυτό».

Άνθρωποι από όλες τις πλευρές έχουν επιτεθεί εναντίον της -οι οπαδοί του Πολάνσκι την έχουν αποκαλέσει «χρυσοθήρα», ενώ άλλοι την έχουν κατηγορήσει ότι κακώς συγχώρεσε τον Πολάνσκι για τα παραπτώματά του. Διαμαρτυρίες ξέσπασαν το 2020 όταν ανακοινώθηκε ότι ο Πολάνσκι είχε κερδίσει το βραβείο Σεζάρ της χρονιάς για την καλύτερη σκηνοθεσία για την ταινία του «Ένας αξιωματικός και ένας κατάσκοπος».

Μη μπορώντας να διαχωρίσουν την τέχνη από τον καλλιτέχνη, ο κόσμος ανάγκασε το συμβούλιο των Σεζάρ να παραιτηθεί, ενώ πολλές διασημότητες όπως η Αντέλ Χενέλ και η Σελίν Σιάμα αποχώρησαν από την απονομή σε ένδειξη αλληλεγγύης στις διαμαρτυρίες. Η Geimer υπερασπίστηκε τον Πολάνσκι και επέκρινε τους διαδηλωτές ότι ήταν «πολύ καιροσκόποι».

Σε μια υπόθεση βαθιά ανησυχητική, προβληματική και ενοχλητική, ο Πολάνσκι υποστηρίζει: «Βλέπω την ίδια αποφασιστικότητα να αρνηθούν τα γεγονότα και να με καταδικάσουν για πράγματα που δεν έχω κάνει. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που με παρενοχλούν δεν με γνωρίζουν και δεν γνωρίζουν τίποτα για την υπόθεση».

Headlines