Ελληνοτουρκικά: Ποια είναι τελικά η καλύτερη λύση;

Σχέση Ελλάδας – Τουρκίας. Μία δύσκολη σχέση. Όχι η μόνη. Αλλά σε κάθε περίπτωση η γεωγραφία δεν αλλάζει. Αν παρακολουθήσει κανείς τα ΜΜΕ κατά καιρούς και στις δύο πλευρές του Αιγαίου θα σχηματίσει – και όχι άδικα – την άποψη ότι μιλάμε για δύο λαούς «αφιονισμένους» τον έναν απέναντι στον άλλο. Και ειδικά σε αυτή την περίοδο που η ρητορική της τουρκικής κυβέρνησης έχει φτάσει να γίνεται ακραία «πολεμική», την τουρκική αντιπολίτευση όχι απλά να συντηρεί το κλίμα, αλλά να κάνει λόγο για «υποχωρήσεις» Ερντογάν και τα ΜΜΕ της γείτονος να αναζητούν την πτυχή που θα φέρει την έκρηξη ακόμα πιο κοντά.

Αντίστοιχα και στην Αθήνα αρκετές φορές οι λέξεις χάνουν το νόημα τους και ο αναγνώστης έχει πλέον συνηθίσει να διαβάζει και να ακούει για «ακραίες προκλήσεις», «ακόμα πιο ακραίες» δηλώσεις. Η ατζέντα μονοπωλείται και η Τουρκία δείχνει να κυριαρχεί στην εξωτερική πολιτική, έστω και αν δεν είναι αλήθεια. Είναι παρούσα καθημερινά στις εφημερίδες, γίνεται σταθερά πρώτο θέμα στις ιστοσελίδες και απασχολεί μεγάλο μέρος του συνόλου των δελτίων ειδήσεων. Ακόμα και αν συμφωνήσουμε ότι η Άγκυρα είναι αυτή που προκαλεί σταθερά και πυροδοτεί την ένταση, με μεγαλύτερη συνέπεια και συνέχεια.

Διαβάστε επίσης: Οσα δεν ξερουμε για την Τουρκία

Πολεμικό κλίμα

Και σε ένα τέτοιο περιβάλλον λέξεις όπως «λύσεις», «διάλογος», «συνεργασία», «συναίνεση» μοιάζουν πολύ μακρινές και δύσκολες.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον η κοινή γνώμη εκπαιδεύεται στο «πολεμικό κλίμα». Στους υψηλούς τόνους. Στην μη υποχωρητικότητα.

Και οι αλήθειες γίνονται ακόμα πιο δύσκολες να ειπωθούν.

Οι δύσκολες λέξεις που οδηγούν στην ακόμα πιο δύσκολη λύση

Γιατί όταν – ακόμα και σε επίπεδο ρητορικής – το κλίμα ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα είναι «πολεμικό», κάθε συμφωνία μοιάζει «ανέντιμος συμβιβασμός» και κάθε συμβιβασμός παραπέμπει σε «αδικαιολόγητες υποχωρήσεις». Κάθε υποχώρηση δείχνει «ασυγχώρητες παραχωρήσεις». Και η όποια λύση κινδυνεύει να χαρακτηριστεί «προδοσία».

Ωστόσο η πραγματικότητα είναι πως κάθε λύση είναι συμβιβασμός. Και απαιτεί αμοιβαίες υποχωρήσεις. Ακόμα και παραχωρήσεις. Απαιτεί το ένα βήμα πίσω από τους δύο που προσπαθούν να συμφωνήσουν και να καταλήξουν σε μία συμφωνία.

Ποιος αντέχει το διεθνές δικαστήριο;

Στην περίπτωση Ελλάδας και Τουρκίας δεν είναι λίγοι εκείνοι που συμφωνούν ότι η λύση δεν μπορεί να δοθεί μέσα από διαπραγμάτευση. Μόνο μέσω του διεθνούς δικαστηρίου. Γιατί μόνο έτσι η απόφαση θα πρέπει να θεωρηθεί σεβαστεί από όλους. Δεν θα αμφισβητηθεί και δεν θα μιλήσει κανείς για προδοσία.

Γιατί από τη στιγμή που θα φτιαχτεί το συνυποσχετικό ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία είναι δεδομένο ότι η χώρα έχει δεσμευτεί. Ή καλύτερα ότι και οι δύο χώρες έχουν δεσμευτεί.

«Έλληνες και Τούρκοι μοιάζουμε πάρα πολύ, γι αυτό είναι πολύ δύσκολο να συμφωνήσουμε», λέει μία φίλη μου και έχει δίκιο.

Γιατί στην Ελλάδα όπως και στην Τουρκία έχουμε εκπαιδευτεί επί σειρά ετών να θεωρούμε ότι κατέχουμε την απόλυτη αλήθεια και το απόλυτο δίκαιο.

Μέχρι πού είναι αποδεκτές οι υποχωρήσεις;

Δεν κατανοούμε ακόμα και το ότι η έκφραση θέσεων που θεωρούμε δεδομένες είναι ίσως ένα διαπραγματευτικό χαρτί της χώρας, σε ένα τραπέζι διεκδίκησης δεν πας με όσα ξέρεις ότι είναι δίκαιο να κερδίσεις, αλλά ξεκινάς από μία πιο προωθημένη αφετηρία ώστε να έχεις το περιθώριο να υποχωρήσεις.

Να υποχωρήσεις, επαναλαμβάνω, όχι να παραδοθείς άνευ όρων.

Έστω και έτσι ωστόσο ένας συμβιβασμός δεν είναι ποτέ εύκολος. Ακόμα και όταν δεν έχει μέσα την τόσο ευαίσθητη λέξη Τουρκία.

Τα εθνικά θέματα

Και στην Ελλάδα – αλλά και στην Τουρκία – δεν είμαστε εκπαιδευμένοι στους συμβιβασμούς. Πολύ περισσότερο δε στα εθνικά θέματα.

Ποιος πρωθυπουργός θα υπογράψει μία συμφωνία που θα προβλέπει μείωση της περιοχής που θεωρείται ότι δυνητικά η Ελλάδα μπορεί να ασκήσει κυριαρχικά δικαιώματα; Κανείς.

Άλλο συμβιβασμός για προστασία από την Τουρκία και άλλο συμβιβασμός με την Τουρκία

Και αν κάποιος κοιτάξει σαν παράδειγμα τους συμβιβασμούς μέσω των οποίων επιτεύχθηκαν οι συμφωνίες ορισμού θαλασσίων ζωνών Ελλάδας – Αιγύπτου και Ελλάδας – Ιταλίας, ακόμη και τη συμφωνία για παραπομπή της διαφοράς Ελλάδας – Αλβανίας στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης και πει γιατί όχι και με την Τουρκία, κοιτάζει τη λάθος εξίσωση. Γιατί η Τουρκία είναι η μεταβλητή που αλλάζει κάθε εξίσωση.

Οι παραπάνω συμβιβασμοί που οδήγησαν στις συμφωνίες άλλωστε παρουσιάστηκαν στην ελληνική κοινή γνώμη ως απαραίτητοι σε ένα περιβάλλον που υπήρχε έντονη η απειλή για ένα ενδεχόμενο «θερμό επεισόδιο» με την Τουρκία. Πέρασαν – και ήταν – ως «ασπίδα» απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα. Ασπίδα γιατί ακριβώς έδειξαν ότι η Ελλάδα είναι σε θέση και έχει τη βούληση να προχωρά σε συμβιβασμούς και να μην φοβάται υποχωρήσεις στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των εθνικών συμφερόντων της.

Αυτό που όλοι γνωρίζουν και προτιμούν να μην αγγίζουν

Οι πολιτικοί της Ελλάδας, σε όποιο κόμμα και αν ανήκουν, γνωρίζουν πολύ καλά ότι για να επιτευχθεί συμφωνία με την Τουρκία πρέπει η διαφορά να πάει στο διεθνές δικαστήριο και να αποδεχθούν τον συμβιβασμό που θα προκύψει. Γνωρίζουν και ποιες είναι οι αμοιβαίες υποχωρήσεις που αυτός θα επιβάλλει. Το ίδιο ξέρει και η Άγκυρα. Και για αυτό δεν αποδέχεται τη λύση.

Οι πολιτικοί της Ελλάδας όπως και οι πολιτικοί της Τουρκίας ξέρουν πολύ καλά ποιο θα είναι το περιεχόμενο του συμβιβασμού και απόλυτα βέβαιοι ότι αυτό δεν μπορεί να έχει απήχηση στον κόσμο. Γιατί επί δεκαετίες τον έχουν εκπαιδεύσει διαφορετικά. Και για αυτό αυτά που γνωρίζουν πολύ καλά ότι πρέπει να γίνουν για να υπάρξει λύση στα ελληνοτουρκικά, τελικά τα κρατάνε στο συρτάρι τους και στα μπαλκόνια – τόσο της Άγκυρας όσο και της Αθήνας – λένε αυτά που ξέρουν ότι ο κόσμος είναι «εκπαιδευμένος» να ακούει. Γιατί κανένας πολιτικός δεν αντέχει να τον πουν «προδότη».