ΗΠΑ: έκρηξη πληθωρισμού και στο βάθος ύφεση

Το ερώτημα της ανεργίας

Μέχρι τώρα η μόνη θετική στατιστική παράμετρος είναι το γεγονός ότι η κατάσταση στην αγοράς εργασίας παραμένει θετική. Τον Ιούνιο το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε στο ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο 3,6%. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό ότι τον Ιούνιο προστέθηκαν 372.000 νέες θέσεις εργασίας.

Μάλιστα, θεωρείται ως ένα ιδιότυπο ιστορικό παράδοξο να υπάρχει ένα τόσο χαμηλό ποσοστό ανεργίας, την ώρα που η οικονομία βρίσκεται σε μια επιβράδυνση. Μάλιστα, θεωρείται σπάνιο να βρίσκεται μια οικονομία αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο της ύφεσης και η αγορά εργασίας να παραμένει σε τέτοια επίπεδα.  Για ορισμένους είναι ακριβώς η δυναμική της αγοράς εργασίας στις ΗΠΑ που καταδεικνύει ότι μάλλον δεν κατευθυνόμαστε προς μια νέα ύφεση.

Άλλοι πάντως όπως ο Jan Hatzius επικεφαλής οικονομολόγος της Goldman Sachs στις ΗΠΑ, υποστηρίζουν ότι ήδη μπορούμε να δούμε μια επιβράδυνση και στην αμερικανική αγορά εργασίας: με υποχώρηση του ρυθμού που ανοίγουν νέες θέσεις εργασίας και αύξηση των αιτήσεων για επίδομα ανεργίας και ήδη υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν ανακοινώσει ότι δεν θα κάνουν επιπλέον προσλήψεις ή θα επιβραδύνουν τον ρυθμό με τον οποίο προσλαμβάνουν.

Αυξάνεται η πιθανότητα ύφεσης

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν αυτή η οικονομική συνθήκη σηματοδοτεί ότι έχουμε μπει σε μια τροχιά ύφεσης.

Διάφοροι παράγοντες παραπέμπουν σε αυτό. Οι αναπτυξιακοί ρυθμοί εμφανίζουν επιβράδυνση. Οι αυξήσεις των τιμών, ιδίως στην ενέργεια, διαμορφώνουν μια αρνητική πίεση στην ίδια την οικονομία. Τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες διαμορφώνουν μια δυσκολότερη συνθήκη για την οικονομία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι νέες γεωπολιτικές διαιρέσεις αυξάνουν κόστη και επιβάλλου αναπροσανατολισμό ή και περιορισμό επενδυτικών αποφάσεων. Προβλήματα, που προϋπήρχαν, όπως η αδυναμία νέων πραγματικά μεγάλων τομών στην παραγωγικότητα σε κλάδους όπως οι υπηρεσίες, επίσης παίζουν τον ρόλο τους.

Τον Ιούνιο η Goldman Sachs αναθεώρησε την πρόβλεψή της για την πιθανότητα ύφεσης στην αμερικανική οικονομία. Νωρίτερα είχε εκτιμήσει ότι η πιθανότητα ήταν στο 15%, όμως τώρα ανέβασε αυτή την πιθανότητα στο 30%. Επιπλέον, εκτιμούν ότι υπάρχει 25% πιθανότητα η ύφεση να έρθει σε έναν χρόνο. Αθροιστικά, αυτό σημαίνει μια πιθανότητα 48% να υπάρξει ύφεση μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.

Η παγκόσμια διάσταση

Εδώ πρέπει να δούμε και την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας. Γιατί μπορεί οι ΗΠΑ να είχαν την πιο ισχυρή ανάκαμψη μετά την πανδημία, σε σχέση με τις αναπτυγμένες οικονομίες, εντούτοις στους άλλους πόλους τα πράγματα δεν είναι ακριβώς ρόδινα. Η Ιαπωνία βρίσκεται σε οικονομική στασιμότητα και η Ευρώπη είναι επίσης αντιμέτωπη με σημαντική οικονομική επιβράδυνση, μαζί με όλα τα προβλήματα που αναμένονται από την προσπάθεια απεξάρτησης από τις ρωσικές ενεργειακές ροές. Αυτή τη στιγμή, εάν η Ευρώπη βρεθεί τον επόμενο χειμώνα χωρίς ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, την ώρα που έχει γίνει σαφές ότι δεν μπορεί να υποκαταστήσει το σύνολο του ρωσικού αερίου με LNG ή άλλες μορφές ενέργειας, τότε και μόνη αυτή η παράμετρος μπορεί να οδηγήσει σε συρρίκνωση την οικονομία της ευρωζώνης καθώς μπορεί να μεταφραστεί σε μείωση της βιομηχανικής παραγωγής. Τα πράγματα μπορεί να κάνει ακόμη χειρότερα, η προοπτική να εφαρμοστούν από τις χώρες του G7 και του ΝΑΤΟ τα όρια τιμών στο πετρέλαιο από τη Ρωσία, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη αναστάτωση και τελικά εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου, που θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν στην παγκόσμια οικονομία σε μια υφεσιακή τροχιά.

Ανησυχητικά μηνύματα

Στους δείκτες που παραπέμπουν σε ενδεχόμενη ύφεση ας προσθέσουμε και την ύπαρξη ανεστραμμένης καμπύλης αποδόσεων στα αμερικανικά ομόλογο. Αυτό παραπέμπει στο φαινόμενο η απόδοση του βραχυπρόθεσμου χρέους (π.χ. διετούς) να είναι μεγαλύτερη από αυτή του μακροπρόθεσμου (π.χ. δεκαετούς). Ιστορικά αυτό το φαινόμενο, που δεν ακολουθεί η «φυσιολογική» ροή των πραγμάτων, θεωρείται ότι παραπέμπει σε ενδεχόμενη ύφεση της οικονομίας.

Στα ανησυχητικά μηνύματα και δύο εκτιμήσεις για το αμερικανικό ΑΕΠ. Το Bureau of Economic Analysis εκτιμά ότι το πραγματικό ΑΕΠ των ΗΠΑ συρρικνώθηκε σε ετήσιο ρυθμό κατά -1,6% το πρώτο τρίμηνο του 2022, ύστερα από μια αύξηση σε ετήσιο ρυθμό 6,9% το τελευταίο τρίμηνο του 2021. Αντίστοιχα, η εκτίμηση GDPNow που κάνει η Atlanta Fed, που αποτελεί περισσότερο πρόβλεψη, θεωρεί και το δεύτερο τρίμηνο του 2022 θα καταγράψει ύφεση

Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν όλα αυτά παραπέμπουν απλώς σε μια «ήπια» ύφεση που θα οδηγήσει σε ανάκαμψη μόλις ξεκαθαρίσει κάπως το τοπίο – και πιθανώς αποφορτιστούν και κάποιες από τις έκτακτες συνθήκες όπως είναι το κόστος ενέργειας – ή πάμε για δύο διαδοχικές υφέσεις (double-dip recession). Και αυτό γιατί υπάρχει το ερώτημα εάν πέραν της τρέχουσας υφεσιακή δυναμικής, η προσπάθεια τιθάσευσης του πληθωρισμού επίσης προσθέσει μια επιπλέον ισχυρή υφεσιακή πίεση στην αμερικανική οικονομία που θα έχει επίπτωση σε βάθος χρόνου.