«Πάλεψα πολύ για να μην αλλοιωθώ»

Οταν σας πρότειναν να εμφανιστείτε στην παράσταση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών με τα έργα του Μάνου Χατζιδάκι – «Χαμόγελο της Τζοκόντας» και «Ορνιθες» στις 18 Ιουλίου στο Ηρώδειο -, τι σκεφτήκατε;

Το περίμενα πολλά χρόνια γιατί μου αρέσει πάρα πολύ και ήθελα κάποια στιγμή να τραγουδήσω Χατζιδάκι, αν και δεν είναι το αντικείμενό μου. Θεωρώ ότι κάθε Ελληνας θα ήθελε να τραγουδήσει Χατζιδάκι. Είμαι πολύ συνδεδεμένη με τη μουσική του από παιδί. Με εκφράζει πολύ. Θεωρώ ότι οι συνθέσεις του είναι η μουσική επένδυση του Παραδείσου. Το δικό μου μέρος είναι πιο κοντά στο κλασικό. Είναι ο ρόλος της Αηδόνας – δύο άριες vokalise. Πολλοί συνθέτες έχουν γράψει για coloratura soprano, η οποία υποδύεται το Αηδόνι. Εχω τραγουδήσει το «Αηδόνι» του Στραβίνσκι και «Το αηδόνι και το ρόδο» του Καμίγ Σεν-Σανς. Οπότε μού είναι κάτι οικείο. Η συγκεκριμένη άρια του Χατζιδάκι δεν είναι εύκολη, είναι ατονική. Απαιτεί πολύ καλή τεχνική και πολύ καλό pianissimo για να μπορέσεις να την αποδώσεις.

Τι σας συνέδεσε με το έργο του σπουδαίου συνθέτη;

Ενιωσα απέραντη ομορφιά. Οταν το διάβαζα, αισθάνθηκα σαν να με καθαρίζει ψυχικά.

Οι καλλιτέχνες έχετε αυτή τη δυνατότητα συχνά. Βέβαια είναι ένα ζήτημα κατά πόσο ισχύει αυτή η διαδικασία κάθαρσης για όλους – και βεβαίως πάντα.

Ενας καλλιτέχνης εκτίθεται στις ενέργειες άλλων και βεβαίως εκθέτει και τη δική του ενέργεια. Αυτό τον φθείρει. Οταν συνδέεσαι με την τέχνη σου, ουσιαστικά λυτρώνεσαι και απαλλάσσεσαι απ’ ό,τι αναφέραμε.

Εσάς τι σας έχει φθείρει;

Ασχολούμαι με τη μουσική από τεσσάρων ετών. Στα δεκατέσσερά μου αποφάσισα να γίνω τραγουδίστρια – όχι απαραίτητα της όπερας. Στα 18 μου χρόνια ξεκίνησα κλασικό τραγούδι. Ποτέ δεν ήθελα να έχω την ταμπέλα της σοπράνο. Αισθανόμουν ότι με περιορίζει. Πάντα έλεγα ότι είμαι ένας άνθρωπος που του αρέσει να τραγουδάει και έτσι ήθελε να παραμείνει. Το θεωρώ πιο αγνό. Σου δίνεται ένα ταλέντο το οποίο σε επιλέγει και δεν το επιλέγεις και είναι μονόδρομος να ασχοληθείς με αυτό. Εχεις μια τεράστια ανάγκη να το μοιραστείς με όσο περισσότερο κόσμο μπορείς. Οταν όμως θέλεις να το ασκήσεις ως επάγγελμα, έρχεται «πακέτο» και με ένα σωρό άλλα πράγματα, τα οποία δεν είναι απαραίτητο να σου αρέσουν. Εκτίθεσαι και σε ένα σωρό ανθρώπους που σε κρίνουν ανελέητα, που σε κρίνουν άδικα. Αντιμετωπίζεις πισώπλατα μαχαιρώματα. Είναι αδυσώπητος – και παγκόσμιος – ο ανταγωνισμός. Καλείσαι να μπεις σε ένα σταρ σύστεμ και σε έναν κόσμο στον οποίο δεν ανήκεις απαραίτητα. Για να μπορέσεις να κάνεις τη δουλειά σου, πρέπει να βρεις τον τρόπο να υπάρξεις μέσα σε αυτόν. Υπάρχει μια ιεραρχία που κάποιος έχει φτιάξει και την οποία εσύ δεν είσαι υποχρεωμένος να την αποδεχθείς. Μετριέσαι στα μάτια άλλων με βάση αυτή την ιεραρχία. Αν θέλεις να πετύχεις με τους κανόνες του συγκεκριμένου σταρ σύστεμ και αν θέλεις να είσαι μέσα σε αυτόν τον κόσμο, πρέπει να παίξεις με τους κανόνες του.

Οι οποίοι μπορεί να μη σε εκφράζουν.

Και να μην είσαι διατεθειμένος να ρίξεις τις αξίες σου ή να συμπεριφερθείς κατά τρόπο που δεν γνωρίζεις. Η μεγαλύτερή μου δυσκολία και φθορά ήταν να βρω πώς μπορώ να σταθώ μέσα σε αυτόν τον κόσμο, για να μπορέσω να κάνω αυτό που θέλω. Πάλεψα πολύ για να μην αλλοιωθώ.

Υπάρχει μια τέτοια ιστορία που να καταδεικνύει ό,τι μου αφηγείστε τώρα;

Λίγο πριν από τον κορωνοϊό είχα μια εμπειρία, η οποία ήταν κομβική για τη δική μου εσωτερική εξέλιξη. Οταν καλείσαι να αντιμετωπίσεις δύσκολες καταστάσεις, αυτές τελικά σε βοηθούν να προχωρήσεις. Σου δίνουν το έναυσμα να πάρεις αποφάσεις που σε διαφορετικές συνθήκες δεν θα το έπραττες. Θυμάμαι όταν τραγουδούσα την «Υπνοβάτιδα» του Βιντσέντζο Μπελίνι ζούσα τον ρόλο πάνω και κάτω από τη σκηνή.

Γιατί;

Συνέβαιναν καταστάσεις που με έκαναν να αισθανθώ σαν υπνοβάτιδα που δεν μπορούσε να αντιληφθεί γιατί συνέβαιναν όλα αυτά. Η σκηνή που μόλις ξυπνά η ηρωίδα και ήταν στο δωμάτιο ενός άντρα γιατί υπνοβατούσε, όλοι την κατηγορούσαν και εκείνη δεν ήξερε πώς είχε βρεθεί εκεί, τι είχε κάνει. Ελεγε «Θεέ μου, σε παρακαλώ βοήθησέ με, εξήγησέ μου τι συμβαίνει». Οταν τραγουδούσα σε αυτή τη σκηνή, ήταν αληθινή γιατί ζούσα αυτή την κατάσταση. Κάποιες φορές κάποιοι άνθρωποι συμπεριφέρονται με συγκεκριμένο τρόπο και αλλάζουν ξαφνικά χωρίς να γνωρίζεις τι έχει συμβεί.

Σας δόθηκε εξήγηση;

Ποτέ. Αυτό ήταν η αφορμή να αλλάξω πάρα πολλά σε μένα.

Τι ακριβώς και με ποιον τρόπο;

Κλείνεις τα μάτια έτσι ώστε να μπορέσεις να δεις μέσα σου. Κάνεις ένα εσωτερικό ταξίδι. Πετάς βαρίδια. Οπως φροντίζουμε ένα φυτό έτσι οφείλουμε να φροντίζουμε και την ψυχή μας. Πρέπει να κλαδεύουμε, να πετάμε τα ξερά, να ποτίζουμε, να βάζουμε τον σπόρο χωρίς να είμαστε από πάνω και να κοιτάμε κάθε μέρα αν θα φυτρώσει. Ξέρουμε ότι κάποια στιγμή θα ανθίσει. Ασχολούμαι με το μέσα μου από τότε που ξεκίνησα αυτή τη δουλειά. Δεν μπορείς να σταθείς στη σκηνή αν δεν γνωρίζεις ποιος είσαι. Πρέπει να ξέρεις τι θες να πεις, στον κόσμο που σε ακούει. Για να μάθεις ποιος είσαι, πρέπει να στραφείς προς τα μέσα σου. Κάθε φορά ανακαλύπτω διαφορετικούς πρακτικούς τρόπους να το εξελίσσω. Οσο πιο ψηλά ανέβαινα τόσο πιο πολύ διαπίστωνα ότι αναγκαζόμουν να έρθω σε επαφή με κόσμο που δεν υπηρετεί με τον ίδιο τρόπο. Πάντα προσπαθώ να βρω τα θετικά στοιχεία του κάθε ανθρώπου και να συνδεθώ με αυτά.

Είναι ό,τι πιο επώδυνο έχετε βιώσει αυτό που μου περιγράφετε;

Η πιο δύσκολη στιγμή της ζωής μου ήταν ο θάνατος της μητέρας μου. Πριν φύγει, ήταν στο νοσοκομείο κι εγώ έπρεπε να δουλέψω και βρισκόμουν σε μια πολύ εύθραυστη περίοδο της ζωής μου. Μετά τον θάνατό της κατέρρευσα, γιατί κατέβαλα πολύ μεγάλη προσπάθεια για να τη στηρίξω. Για να μπορέσω να τη στηρίζω δεν μπορούσα να προσποιηθώ ότι όλα ήταν καλά. Το πίστεψα. Αναγκάστηκα να βάλω κάτω από το χαλί πολλά πράγματα και βεβαίως όταν έφυγε η μητέρα μου βγήκαν όλα στην επιφάνεια και με τσάκισαν.

Επρεπε να διαχειριστείτε την οριστική απώλεια.

Η πρώτη μου αντίδραση όταν μου συμβαίνει κάτι τραγικό είναι να παγώνω και να μην μπορώ να συνειδητοποιήσω τι μου έχει συμβεί. Αυτό κράτησε για μήνες. Τότε ένιωσα να φεύγει μια στρώση δέρματος από πάνω μου, τελείως απροστάτευτη. Τότε ήταν η περίοδος που τραγουδούσα την Υπνοβάτιδα, έπειτα ήρθε η COVID. Ηταν πολύ δύσκολα.

Η απώλεια της μητέρας σας τι σας έκανε να συνειδητοποιήσετε;

Η μητέρα μου άφησε τη μεγαλύτερη κληρονομιά που μπορεί να αφήσει ένας γονιός στο παιδί του. Μια από τις μέρες που πήγα στο νοσοκομείο να την επισκεφθώ, μόλις μπήκα στο δωμάτιο και χωρίς να με αφήσει να βγάλω το μπουφάν μου μού λέει: «Να ξέρεις ότι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι η αγάπη. Τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από αυτό. Δεν μπορείς να την πεις, να την αντιγράψεις, παρά μόνο να τη νιώσεις». Επίσης μου είπε: «Τίποτα δεν είναι τυχαίο στη ζωή. Ολα συμβαίνουν για κάποιον συγκεκριμένο λόγο». Μπορεί να ακούγεται κλισέ αλλά ο τρόπος που μου το είπε και το βάρος που είχε γράφτηκαν μέσα στην καρδιά μου. Αισθάνθηκα ότι πρέπει να το υπηρετήσω και θέλω να το κάνω μέσα από το τραγούδι. Πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε πρωτίστως τον εαυτό μας και τους άλλους βεβαίως. Δεν υπάρχει τίποτα πιο καλλιτεχνικό από αυτό.

Αυτό θα το μάθετε στην κόρη σας, που θα φέρετε στη ζωή σε λίγους μήνες.

Σίγουρα.

Πώς θα αντιδράσετε αν σας πει ότι θέλει να γίνει τραγουδίστρια της όπερας;

Αν έχει ταλέντο, θα την ενθαρρύνω. Το μόνο που με νοιάζει είναι να είναι ευτυχισμένη.

Μετά το Ηρώδειο στις 18 Ιουλίου πότε θα ανεβείτε ξανά στη σκηνή;

Εχω μια συναυλία τον Αύγουστο στο Παγκόσμιο Συνέδριο Μουσικολογίας. Ως απόφοιτη του Τμήματος Μουσικολογίας, με κάλεσαν οι παλιοί μου δάσκαλοι. Θα ξεκινήσω τον Απρίλιο στην Οπερα της Ζυρίχης ως Βασίλισσα της Νύχτας.

Ρόλο τον οποίο ερμηνεύετε 12 χρόνια. Δεν σας έχει κουράσει;

Ναι, γιατί αισθάνομαι πως έχω δώσει ό,τι είχα. Ακόμη βέβαια τον απολαμβάνω και θεωρώ ότι είμαι στην καλύτερη μου φάση φωνητικά. Απλώς δεν με εξιτάρει φωνητικά. Ο ρόλος της Βασίλισσας είναι πολύ «αθλητικός». Κουράστηκα να είμαι «αθλήτρια», θέλω να είμαι «καλλιτέχνιδα». Ομως θα εμφανιστώ για πρώτη φορά στην Οπερα της Ζυρίχης, και αυτό είναι μια πρόκληση.