«Μάλλον περπατάμε πάνω από την πισίνα κάποιου τώρα», λέει στο αυστραλιανό δίκτυο ABC ο Ρότζερ Μπάροους, καθώς περιδιαβαίνει τα πιο ακριβά μέρη του Λονδίνου.
Αυτό στο οποίο αναφέρεται ο καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού Τοπίου στο Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ δεν είναι ένα… θαύμα με τη βιβλική έννοια, αλλά κατασκευαστικό.
Στο Λονδίνο το αποκαλούν «τα σπίτια παγόβουνα». Μόνο η κορυφή τους είναι ορατή στο γυμνό μάτι. Εκ πρώτης όψεως, τα κτίρια είναι στην αρχική μορφή τους, όπως ήταν αρχιτεκτονικά εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
Όπως και τα παγόβουνα ωστόσο, πολλά πολυτελή ακίνητα εκτείνονται αθέατα στο υπέδαφος της βρετανικής πρωτεύουσας σε βάθος πολλών μέτρων. Σε ορισμένες περιπτώσεις το υπόγειο τμήμα τους είναι μεγαλύτερο από αυτό που βρίσκεται στην γήινη επιφάνεια.
Καθώς οι πολεοδομικοί περιορισμοί και η έλλειψη χώρου σε μια από τις ακριβότερες πόλεις του πλανήτη δεν επιτρέπουν σε πολλές περιοχές την ανέγερση πρόσθετων ορόφων ή την επέκταση των κτιρίων πλευρικά, η μοναδική επιλογή που απομένει για όσους πλούσιους θέλουν να αυξήσουν κι άλλο τα τετραγωνικά των ακινήτων τους είναι μια. Το σκάψιμο.
Αυτές οι πολυτελείς και συνήθως πολυόροφες υπόγειες κατασκευές με φεγγίτες -για την κατασκευή των οποίων μπορεί να δαπανηθούν εκατομμύρια- χρησιμεύουν για τους κροίσους ιδιοκτήτες τους ως «προσωπικές Disneylands», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολούμπια, Μάθιου Σόουλς στο βιβλίο του «Αρχιτεκτονική και Καπιταλισμός στον 21ο αιώνα».
Μπορεί να περιλαμβάνουν ό,τι βάλει ο νους. Πισίνα, σπα, γυμναστήριο, προσομοιωτή γκολφ, γήπεδο τένις, κινηματογράφο, γκαλερί τέχνης, κελάρι, αίθουσα παιχνιδιών, δωμάτια προσωπικού, δωμάτιο πανικού, γκαράζ με ανελκυστήρες αυτοκινήτων. Σε ένα ακίνητο υπάρχει μέχρι και τεχνητή παραλία…
Η… μάστιγα των υπόγειων «παλατιών»
Αυτά και άλλα πολλά κατέγραψε σε σχετική μελέτη του ο καθηγητής Μπάροους και συνεργάτες του, συλλέγοντας δεδομένα για τις υπόγειες κατασκευές που έγιναν στη βρετανική πρωτεύουσα την περίοδο μεταξύ 2008 και 2019.
Κατέγραψαν 7.328 τέτοιες οικοδομικές παρεμβάσεις, που ταξινομήθηκαν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το βάθος: μικρή, μεγάλη, πολύ μεγάλη.
«Ορισμένες περιλαμβάνουν μεγάλες ανασκαφές πολλά μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους», λέει ο Μπάροους. «Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει επίσης οριζόντια επέκταση υπογείως, κάτω από κήπους».
Αμέτρητοι τόνοι χώματος και αργίλου έχουν ήδη αφαιρεθεί από το υπέδαφος του Λονδίνου, με τα συνεργεία να αντιμετωπίζουν πολλές φορές διάφορα εμπόδια. Από υπόγεια ύδατα και βόμβες του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, έως εξοργισμένους γείτονες από τον θόρυβο και τις επιπτώσεις από τα έργα.
Ο κιθαρίστας των Led Zeppelin Τζίμι Πέιτζ έσυρε μέχρι τα δικαστήρια τον γείτονά του και διάσημο τραγουδιστή-συνθέτη Ρόμπι Γουίλιαμς, ο οποίος ήθελε να φτιάξει πισίνα και γυμναστήριο επεκτείνοντας υπόγεια την έπαυλή του στο Δυτικό Λονδίνο.
Η δικαστική διαμάχη τους διήρκεσε πέντε χρόνια και έληξε με το δικαστήριο να δίνει μεν το «πράσινο φως» στον Γουίλιαμς να προχωρήσει με την κατασκευή, πλην όμως υπό την προϋπόθεση ότι τα συνεργεία δεν θα χρησιμοποιούν μηχανήματα, αλλά εργαλεία χειρός.
Έχουν υπάρξει εξάλλου περιπτώσεις που λόγω των υπόγειων εργασιών και λάθος χειρισμών υποχώρησε το οδόστρωμα, ανοίγοντας στο δρόμο τεράστιες τρύπες βάθους πολλών μέτρων. Αλλού υπήρξαν φθορές στα διπλανά οικήματα.
Από πολύ δομικές ζημιές ακόμη και στα θεμέλια λόγω κραδασμών ή υποχώρησης του εδάφους, έως πλημμύρες.
Πέρυσι τον Ιούλιο για παράδειγμα ο κιθαρίστας των Queen, Μπράιαν Μέι βγήκε το υπόγειό του γεμάτο «μαύρα λύματα και λάσπη», ενώ ο εξίσου πλούσιος γείτονάς του έφτιαχνε το δικό του «σπίτι παγόβουνο».
Οι μηχανικοί υποστηρίζουν ότι οι κατασκευές αυτές δεν αυξάνουν τον κίνδυνο για πλημμύρες, καθώς στον σχεδιασμό προβλέπονται ειδικές σωληνώσεις και αντλίες.
Περιβαλλοντολόγοι και ειδικοί κρούουν ωστόσο «καμπανάκι». Παρεμβάσεις όπως αυτές και δη σε ευρεία κλίμακα, προειδοποιούν, μπορεί να διαταράξουν την κίνηση των υπόγειων υδάτων και την απορροή του νερού της βροχής. Κι αυτό, σε μια μητροπολιτική περιοχή που στο υπέδαφός της έχει ήδη χιλιάδες υπονόμους, αγωγούς ύδρευσης και σήραγγες μετρό.
Πλέον γίνεται πολύς λόγος ακόμη και για έναν κρυμμένο «αστερισμό» θαμμένων μηχανημάτων -μέχρι και εκσκαφέων- στα έγκατα του Λονδίνου, λόγο της κατασκευής πανάκριβων σπιτιών «παγόβουνων» σε μεγάλα βάθη.
Ο λόγος; Σε πολλές περιπτώσεις συμφέρει οικονομικά περισσότερο τους κατασκευαστές να τα αφήσουν μετά το σκάψιμο να ενταφιαστούν κάτω από τον τελευταίο υπόγειο όροφο, παρά να τα ξαναφέρουν πάνω στην επιφάνεια.
Μπροστά σε αυτό το φαινόμενο και στα προβλήματα που ανακύπτουν, τα τοπικά συμβούλια έχουν λάβει τα τελευταία χρόνια πιο αυστηρά μέτρα για την έκδοση σχετικών πολεοδομικών αδειών, περιορίζοντας τα βάθη στα οποία μπορούν να φτάσουν τα «σπίτα παγόβουνα». Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ανάλογες κατασκευές έχουν σταματήσει.
Για τους πλούσιους ιδιοκτήτες τους άλλωστε αυτές οι επεκτάσεις μεταφράζονται σε εκτόξευση της τιμής του ακινήτου τους, σε μια πόλη όπου οι τιμές τετραγωνικού ίπτανται ήδη στα… ουράνια.
Πολλοί μάλιστα δεν ζουν καν σε αυτά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, παρά μόνο λίγες εβδομάδες. Κάτι που κάνει τον Μπάροους να τα χαρακτηρίζει όχι σπίτια, αλλά «κοντέινερ αξίας».
Κατά τον καθηγητή Ρόουλαντ Άτκινσον, καθηγητή στο Τμήμα Πολεοδομικών Μελετών και Σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ και συγγραφέα του βιβλίου «Πώς το Λονδίνο καταλήφθηκε από τους υπερπλούσιους» οι συνέπειες είναι σημαντικές και πολλαπλές.
«Υπάρχει μια αρχιτεκτονική που συμβαδίζει με την ανισότητα πλούτου», παρατηρεί. Και αυτά τα πολυτελή οικήματα «γίνονται πάρα πολύ ακριβά, αλλά και πολύ νεκροί χώροι».
Βρίσκοντας μιμητές
Καθώς το Λονδίνο προσπαθεί να βάλει μια τάξη σε αυτήν την κατάσταση, έχουν αρχίσει να «φυτρώνουν» σπίτια «παγόβουνα» και σε άλλα μέρη του κόσμου.
Στο Χογκς Χόλοου, μια πολυτελή συνοικία στο Τορόντο του Καναδά, προκλήθηκε πρόσφατα μεγάλη αναστάτωση από την απόφαση των τοπικών αρχών να δώσουν άδεια για μια τέτοια κατασκευή.
Στο πλαίσιο αυτής, επετράπη το ξερίζωμα συνολικά εννέα δέντρων, συμπεριλαμβανομένου ενός σφενδάμου ηλικίας περίπου 250 ετών.
Στη θέση που έστεκαν μέχρι πρότινος τα δέντρα τώρα κατασκευάζονται υπόγειοι όροφοι. Στα σχέδια, γράφουν τοπικά ΜΜΕ, περιλαμβάνουν μια αίθουσα καραόκε, ένα μικρό θέατρο, μια αίθουσα μπιλιάρδου, έναν προσομοιωτή γκολφ, ένα γήπεδο μπάσκετ, σπα με χαμάμ και σάουνα, μια αίθουσα γυμναστικής, γκαράζ για πέντε αυτοκίνητα και δύο δωμάτια για νταντάδες.
Η περίπτωση αυτή αποτελεί μόνο ένα παράδειγμα. Ελλείψει σχετικών πολεοδομικών κανονισμών, κατασκευάζονται ολοένα και περισσότερα «σπίτια παγόβουνα» σε ακριβές συνοικίες στο Βανκούβερ και στο Τορόντο.
«Πριν πήγαινες στο πραγματικό θέατρο και ίσως ερωτευόσουν κάποιον που θα συναντούσες στο λόμπι», παρατηρεί ο καθηγητής Σόουλς. «Γιατί να μην πας να παίξεις γκολφ σε ένα γήπεδο γκολφ και να αλληλεπιδράσεις με άλλα ανθρώπινα όντα;»
Με αυτόν τον τρόπο «οι πλούσιοι θα αμφισβητήσουν την αντίληψη για τη ζωή», εκτιμά. Κι αυτό είναι κάτι που «πυροδοτεί τις ανησυχίες, τα άγχη και την ενόχλησή μας με την αυξανόμενη ανισότητα πλούτου στους πολιτισμούς μας».
Το Σαββατοκύριακο αυτό θα έχει μάλλον - για μία ακόμη φορά - πολύ ΣΥΡΙΖΑ. Ο «ορθόδοξος» στήνει κάλπες, και επιχειρεί στροφή στην πολιτική, ο νεοαποσχισθέντας ιδρύει νέο κόμμα.
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
LIVE η αναμέτρηση της Λέστερ με την Τσέλσι για την 12η αγωνιστική της Premier League. Σέντρα στις 14:30, τηλεοπτική κάλυψη από Novasports Premier League
Η ιστορία της Michelle Gurevich, ξεκίνησε όταν ηχογράφησε στο δωμάτιό της το ντεμπούτο της, Party Girl, το οποίο είχε εμφατική απήχηση στη γη των προγόνων της.
