Η Αθήνα αλλάζει δόγμα στην εξωτερική πολιτική

Οι εποχές αλλάζουν. Μαζί τους και τα συνθήματα. Οπως και οι συμμαχίες και οι υποστηρικτές τους. Το «ανήκομεν εις την Δύσιν» που κάποτε παρέπεμπε ευθέως στη συμμαχία με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, σήμερα παραπέμπει περισσότερο στο ανήκουμε στην Ευρώπη. Και μετά τις τεκτονικές γεωπολιτικές αλλαγές που προκαλεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, βάζοντας τις βάσεις για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, μοιάζει να γίνεται όχι απλά η μόνη κοινώς «αποδεκτή» επιλογή που τοποθετεί τη χώρα στη «σωστή πλευρά της Ιστορίας». Αλλά και ένα νέο διπλωματικό «χαρτί» που η Ελλάδα μπορεί να βάλει στο τραπέζι των συμμάχων και εταίρων της. Αυτό της καταδίκης της πολιτικής του αναθεωρητισμού.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έκανε ζητήματα που έμοιαζαν λυμένα για τις χώρες της Δύσης – με εξαίρεση την Κύπρο – ήδη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως ο σεβασμός στην εθνική ακεραιότητα και την εθνική κυριαρχία, στη βάση των θεμελιωδών κανόνων του διεθνούς δικαίου, αμφισβητούνται. Και αν η υπόθεση του Κυπριακού είχε χάσει το ενδιαφέρον της για πολλές χώρες της Δύσης και τα ελληνοτουρκικά έμοιαζαν με ένα έως και «αδιάφορο» πρόβλημα, πλέον τίθενται σε άλλη βάση. Καθώς οι εξελίξεις υποχρέωσαν τις δυτικές δυνάμεις να αφυπνιστούν.

Εστω και αν η Τουρκία χαρακτηρίζεται ένας «δύσκολος πλην απαραίτητος σύμμαχος», δεν θεωρείται από τους αναλυτές ότι σε αυτή τη χρονική στιγμή έχει το περιθώριο που θα της επιτρέψει να υλοποιήσει ακραίες απειλές απέναντι στην Ελλάδα. Καθώς το μομέντουμ μπορεί να μην έχει καταφέρει να υποχρεώσει την Τουρκία να άρει την απειλή του casus belli, ωστόσο δεν επιτρέπει ρωγμές στο ΝΑΤΟ. Ρωγμές όπως αυτή που επιχείρησε να επιφέρει η Αγκυρα το 2020, στην κρίση του «Ορούτς Ρέις».

Το μομέντουμ δεν επιτρέπει – επίσης – αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας, σε μία λογική που επιδιώκει η Αγκυρα μέσω των διεκδικήσεών της περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου. Και αυτό η τουρκική διπλωματία δείχνει να το έχει αντιληφθεί και για αυτό μένει στις ρητορικές προκλήσεις.

Οι σύμμαχοι

Την ίδια στιγμή η συμμαχία της Αθήνας με την Ουάσιγκτον μοιάζει πιο ισχυρή από ποτέ. Μία συμμαχία που παρά τις όποιες αντιπολιτευτικές επικρίσεις, έχει τη συναίνεση και των δύο μεγάλων κομμάτων. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η νέα αμυντική συμφωνία (MDCA) ξεκίνησε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και υπεγράφη επί κυβέρνησης ΝΔ. Οι βάσεις των ΗΠΑ επί ελληνικού εδάφους – διευκολύνσεις στη σύγχρονη ορολογία – σε Αλεξανδρούπολη και Σούδα χαρακτηρίζονται δε ιδιαίτερης σημασίας. Γεγονός που κεντρίζει και τις αντιδράσεις της Τουρκίας.

Τη δική τους βαρύτητα έχουν και οι συμμαχίες της Ελλάδας με τις αραβικές χώρες και το Ισραήλ. Τα σχήματα τριμερούς συνεργασίας και ο ρόλος της Αθήνας ως γέφυρας που μπορεί να φέρει κοντά Ανατολή και Δύση  σε μία περίοδο ενεργειακής κρίσης που η Δύση αναζητά εν αγωνίως εναλλακτικές θεωρείται ότι μπορούν επίσης να αναβαθμίσουν τον ρόλο της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο ωστόσο σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει και η Τουρκία, η οποία διεκδικεί τον δικό της πρωταγωνιστικό ρόλο στη χάραξη των νέων ενεργειακών δρόμων.

Το μομέντουμ ωστόσο αναφέρεται στη δεδομένη στιγμή της Ιστορίας. Και καθώς προχωρούν οι εξελίξεις μπορεί να μεταβληθεί. Είτε προς το καλύτερο, είτε και να αποδυναμωθεί, έως ότου χαθεί. Σε αυτές τις στιγμές απαιτείται περισσότερο από την πολιτική ηγεσία να έχει υψηλή στρατηγική. Και αυτή η στρατηγική να έχει συνέχεια ακόμα και αν οι κυβερνήσεις αλλάζουν.