Ο γλύπτης Κλάες Όλντενμπουργκ κατασκεύαζε αμφιλεγόμενα, μνημειώδη καθημερινά αντικείμενα

Ο καλλιτέχνης Claes Oldenburg είπε κάποτε: «Είμαι υπέρ της τέχνης που μπλέκεται στις καθημερινές αηδίες και βγαίνει στην κορυφή». Ο Oldenburg πέθανε στις 19 Ιουλίου του 2022. Ήταν 93 ετών. Μαζί με τη σύζυγό του και σύντροφό του, Coosje van Bruggen, σχεδίασαν μια σειρά από αυτό που αποκαλούσαν κολοσσιαία μνημεία – μεγάλα δημόσια γλυπτά σε σχήματα καθημερινών αντικειμένων.

Το Σικάγο έχει ένα ρόπαλο του μπέιζμπολ του Oldenburg – το Μαϊάμι ένα μπολ με φρούτα. Το Κλίβελαντ έχει ένα γιγαντιαίο γραμματόσημο – και το Λας Βέγκας έναν φακό. Η Φιλαδέλφεια έχει μια μανταλάκι ρούχων ύψους 45 ποδιών (13, 8 μέτρα περίπου), που βρίσκεται απέναντι από το Δημαρχείο.

• Διαβάστε ακόμα: Αρτούρο Ντι Μόντικα : Πέθανε ο γλύπτης του εμβληματικού ταύρου της Γουόλ Στριτ

Τα μνημεία του Όλντενμπουργκ υπήρξαν αμφιλεγόμενα, αλλά όπως έγραψε κάποτε ο κριτικός τέχνης Ρόμπερτ Χιουζ, κανένας εν ζωή καλλιτέχνης δεν συνδυάζει τους ρόλους του μάγου και του κλόουν με τόση επιδεξιότητα όσο ο Όλντενμπουργκ, ο οποίος γεννήθηκε στη Σουηδία αλλά μεγάλωσε στο Σικάγο. Η δημοσιογράφος του freshairarchive.org, Terry Gross, μίλησε μαζί του το 1992.

Photo: Public Domain

Μαζί με τη σύζυγό του και σύντροφό του, Coosje van Bruggen, σχεδίασαν μια σειρά από αυτό που αποκαλούσαν κολοσσιαία μνημεία / Photo: YouTube

GROSS: Παρόλο που κάνετε αυτά τα γλυπτά εδώ και χρόνια, δεν έπαψαν ποτέ να προκαλούν αντιδράσεις. Γιατί πιστεύετε ότι οι άνθρωποι αναστατώνονται όταν ένα συνηθισμένο αντικείμενο χρησιμοποιείται ως αντικείμενο τέχνης;

CLAES OLDENBURG: Λοιπόν, δεν ξέρω αν αυτό είναι που αναστατώνει τους ανθρώπους. Αλλά, φυσικά, η παράδοση στη δημόσια γλυπτική είναι να δημιουργείται κάτι ιεραρχικό που βρίσκεται πάνω σε ένα βάθρο. Και οι άνθρωποι ίσως εκπλήσσονται όταν αυτή η παράδοση ανατρέπεται. Και αντ’ αυτού παίρνεις ένα πολύ απλό αντικείμενο που οι περισσότεροι άνθρωποι πιθανόν να μην αισθάνονται ότι ανήκει σε βάθρο. Αλλά στη σύγχρονη εποχή, φαίνεται ότι ένα τέτοιο αντικείμενο είναι πιο κατάλληλο από, ας πούμε, ένα έφιππο άγαλμα. Αλλά οι άνθρωποι θυμώνουν για πολλούς λόγους. Και πολύ συχνά ένα δημόσιο γλυπτό, επειδή τραβάει μεγάλη προσοχή, χρησιμοποιείται από τους ανθρώπους για να προωθήσουν τους δικούς τους σκοπούς. Και οι πολιτικοί θα το χρησιμοποιήσουν για να προβάλουν κάποια υπόθεση που θα τραβήξει την προσοχή στους εαυτούς τους. Νομίζω ότι είναι πολύ καλό που οι άνθρωποι συζητούν και εγείρουν αντιπαραθέσεις για όλα τα γλυπτά. Η Coosje και εγώ πιστεύουμε ότι δεν θα ήταν σωστό κατά κάποιον τρόπο να βάλουμε κάτι για το οποίο όλοι θα συμφωνούσαν, ότι έχουμε την ευθύνη ως καλλιτέχνες να εφαρμόσουμε την ίδια προσέγγιση που κάνουμε και στον ιδιωτικό μας χώρο, δηλαδή να δημιουργήσουμε κάτι που έχει μια μικρή αιχμή που βρίσκεται λίγο μπροστά από τη γενική συνείδηση ή να προσπαθήσουμε να το κάνουμε αυτό. Έτσι, όταν αυτό μεταφέρεται στη δημόσια τέχνη, κάνει τους ανθρώπους να εκπλήσσονται μερικές φορές, αν και το συνηθίζουν.

GROSS: Ενδιαφέρομαι για τις ρίζες του πώς αρχίσατε να κάνετε αυτά τα υπερμεγέθη, πλέον κολοσσιαία γλυπτά συνηθισμένων αντικειμένων. Ξεκινήσατε να κάνετε αυτού του είδους τα έργα σε πολύ μικρότερες εκδοχές, πιστεύω, στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Τι σας απασχολούσε τότε και σας οδήγησε σε αυτή την κατεύθυνση;

OLDENBURG: Λοιπόν, το πρώτο έργο μεγάλης κλίμακας ήταν το 1969, το οποίο ήταν το κραγιόν για το Πανεπιστήμιο Yale. Πριν από αυτό, είχα κάνει φανταστικά σχέδια πραγματικών χώρων, όπως η μανταλάκι που ανέφερα, όπου – ονομάζονταν προτεινόμενα κολοσσιαία μνημεία. Ένα άλλο ήταν το Good Humor Bar ως υποκατάστατο του κτιρίου της Pan Am στην Park Avenue. Και υπήρχαν πολλές τέτοιες περιπτώσεις που προτείνονταν όπου το υπάρχον κτίριο είχε κάτι κοινό με κάτι πολύ μικρότερο. Όπως, ένα Pan Am έχει σίγουρα το σχήμα ενός μπαρ Good Humor. Και το υποκατάστατο γινόταν με τα μέσα του σχεδίου και όσο το δυνατόν πιο πειστικά. Αλλά το ’69, αυτά τα σχέδια ήταν γνωστά στους φοιτητές αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου του Γέιλ. Και όταν ο Herbert Marcuse, ο σοσιαλιστής φιλόσοφος, ήρθε να δώσει διάλεξη, τον ρώτησαν επίτηδες τι θα συνέβαινε στην κοινωνία αν χτίζονταν κάποιες από αυτές τις κατασκευές. Και ο Marcuse απάντησε ότι αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, τότε η καπιταλιστική κοινωνία θα έφτανε στο τέλος της.

GROSS: (Γέλια).

OLDENBURG: Αυτό λοιπόν έδωσε το έναυσμα στους φοιτητές να αναθέσουν ένα γλυπτό σε μεγάλη κλίμακα, μια πραγματική εκδοχή αυτών των φανταστικών προτάσεων. Και έτσι μου ανατέθηκε να φτιάξω ένα γλυπτό για το κέντρο του Πανεπιστημίου του Γέιλ. Και όλα αυτά έγιναν, φυσικά, κρυφά, και δεν ρωτήθηκαν οι αρχές. Έτσι, το γλυπτό προετοιμάστηκε μυστικά και μεταφέρθηκε στην Banneker Plaza, που είναι το πολεμικό μνημείο στο κέντρο του πανεπιστημίου. Αυτό συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του ’60, και το κλίμα, φυσικά, ήταν πολύ μαχητικό, και οι φοιτητές συμμετείχαν πολύ. Και ήταν μια πολύ συναρπαστική στιγμή. Και οι αρχές αποφάσισαν κατά κάποιο τρόπο να το αφήσουν να συμβεί, επειδή σκέφτηκαν ότι αν επέμβουν και το αποτρέψουν, θα μπορούσαν να συμβούν πολύ χειρότερα πράγματα. Έτσι, το γλυπτό τοποθετήθηκε, και αυτό ήταν το μεγάλο – το πρώτο έργο μεγάλης κλίμακας.

Photo: Flickr

GROSS: Τι είναι αυτό που σας ευχαριστεί τόσο πολύ στα συνηθισμένα αντικείμενα;

OLDENBURG: Λοιπόν, πάντα με ενδιέφερε πολύ να αντλώ την τέχνη μου από το περιβάλλον μου, από τις καθημερινές μου εμπειρίες. Έτσι, οι καθημερινές μου εμπειρίες δεν είναι πολύ περιπετειώδεις ή δραματικές. Τείνουν να περιστρέφονται γύρω από πολύ απλά πράγματα, όπως ακριβώς και οι περισσότερες. Ήρθε μια στιγμή που είδα αυτά τα πράγματα ως πιθανά γλυπτά – ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες, σαπούνια, οτιδήποτε. Σκέφτηκα ότι έχουν από μόνα τους έναν ορισμένο χαρακτήρα και μια ταυτότητα και μια τυπική ποιότητα, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως γλυπτά. Και αυτό ήταν κάτι που μου ήρθε φυσικά. Είναι επίσης σημαντικό για μένα να μπορώ να αγγίξω όλα αυτά τα πράγματα σε μικρή κλίμακα και να νιώσω το αντικείμενο πλήρως, ας πούμε, σε μικρή κλίμακα πριν προχωρήσω στην κατασκευή μιας μεγάλης εκδοχής του. Έτσι, έχει πολύ προσωπικές καταβολές, οι οποίες αργότερα εμπλέκονται με τις γενικές πρακτικές της ποπ αρτ και ούτω καθεξής. Αλλά αυτό το ενδιαφέρον για τα μικρότερα αντικείμενα είχε προσωπική προέλευση.