«Ο μυστικός κόσμος του μπαμπά μου, Serge Gainsbourg»
Πάνω από μία εικοσαετία μετά το θάνατό του, το μικρό, καλυμμένο με γκράφιτι σπίτι του στο Παρίσι είναι σχεδόν όπως ακριβώς το άφησε - γεμάτο με αναμνηστικά από την ποιητική, γεμάτη νικοτίνη και αλκοόλ, ενίοτε σκανδαλώδη ζωή του ως ο πιο λατρεμένος τραγουδοποιός της Γαλλίας, εραστής της Jane Birkin και της Brigitte Bardot και φίλος αμέτρητων οδηγών ταξί και αστυνομικών. Η κόρη του, η τραγουδίστρια και κινηματογραφική σταρ Charlotte Gainsbourg, ξεναγεί τον Vanity Fair αποκλειστικά στο καταφύγιο του ειδώλου κάποια χρόνια πριν.
Παρίσι, 23 Μαΐου 2007: Η Charlotte Gainsbourg, αποφεύγοντας προσεκτικά την οπτική επαφή με τους τουρίστες στο δρόμο, με αφήνει γρήγορα να μπω στο μικρό, καλυμμένο με γκράφιτι σπίτι στην οδό Rue de Verneuil 5 bis. Δύο τετράγωνα από τη λεωφόρο Saint-Germain στο έβδομο διαμέρισμα, το σπίτι είναι το μέρος όπου έζησε ο πατέρας της, Serge Gainsbourg, και στις 2 Μαρτίου 1991 πέθανε σε ηλικία 62 ετών.
Τις ημέρες που ακολούθησαν τον θάνατό του, η Γαλλία βυθίστηκε στο πένθος, οι θαυμαστές γέμισαν τον μικροσκοπικό δρόμο τραγουδώντας τα τραγούδια του και οι πιο κοντινές του γυναίκες κάθισαν στην κρεβατοκάμαρά του με το σώμα του για τέσσερις ημέρες, επειδή η Charlotte δεν ήθελε να τον αφήσει να φύγει. Για 16 χρόνια αυτό το σπίτι ήταν κλειδωμένο και κλειδωμένο, με μόνο την οικονόμο ή περιστασιακά μέλη της οικογένειας να επιτρέπεται να μπαίνουν μέσα. Η Σαρλότ, ηθοποιός και τεράστιο αστέρι στη Γαλλία, είναι τώρα η ιδιοκτήτρια του σπιτιού και θέλει, με τη βοήθεια του αρχιτέκτονα Jean Nouvel, να το μετατρέψει σε μουσείο -λέγεται ότι θα ανοίξει τις πύλες του την άνοιξη του 2022. Για πρώτη φορά μετά το θάνατο του Serge Gainsbourg, δέχτηκε να αποκαλύψει τον ιδιωτικό κόσμο του πιο αγαπημένου και σημαντικού τραγουδοποιού της Γαλλίας.
Εκτός από δύο πιάνα που έχουν αφαιρεθεί, το σπίτι παραμένει ακριβώς όπως ήταν την ημέρα που πέθανε. Οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με μαύρο ύφασμα. Το πάτωμα του κεντρικού σαλονιού είναι από μαύρο και λευκό μάρμαρο. Το «ακατάστατο» είναι υποτιμητικό, αλλά κάθε πράγμα βρίσκεται ακριβώς στη θέση που το έβαλε ο Σερζ – και υπάρχουν εκατοντάδες πράγματα.
Κάθε επιφάνεια είναι καλυμμένη με τασάκια, φωτογραφίες και συλλογές: παιχνίδια-μαϊμούδες, μετάλλια από διάφορους κλάδους των ενόπλων δυνάμεων, φωτογραφικές μηχανές, όπλα, σφαίρες, αστυνομικά σήματα από όλη τη Γαλλία, φωτογραφίες των γυναικών που τραγούδησαν τα τραγούδια του -της Brigitte Bardot, της Anna Karina, της Petula Clark, της Juliette Gréco, της Catherine Deneuve, της Isabelle Adjani, της Marianne Faithfull, της Françoise Hardy, της Vanessa Paradis- και, κυρίως, της επί 13 χρόνια αγαπημένης του και μητέρας της Charlotte, της Βρετανίδας ηθοποιού Jane Birkin. Υπάρχει μια αφίσα σε μέγεθος μεγαλύτερο από τη ζωή της διεθνούς sex kitten, Bardot, την οποία ο Serge συνάντησε για πρώτη φορά στα γυρίσματα μιας ταινίας το 1959.
«Του άρεσαν τα κουτιά»
Αργότερα, διατηρούσαν μια μυστική σχέση ενώ εκείνη ήταν παντρεμένη με τον playboy, Gunther Sachs, και ηχογράφησαν το καυτό ντουέτο, γραμμένο από τον Gainsbourg, «Je T’Aime . . . Moi Non Plus». Χρυσοί δίσκοι σε κορνίζες -για άλμπουμ με τραγούδια όπως το «La Javanaise», το «Ballade de Melody Nelson» και το «Love on the Beat»- βρίσκονται στους τοίχους και στο τζάκι. Υπάρχει ένα μπρούντζινο γλυπτό ενός ακέφαλου γυμνού που η Charlotte μου λέει ότι είχε ως πρότυπο τη μητέρα της, ένα άγαλμα του Ανθρώπου με το κεφάλι λάχανο (ο τίτλος ενός από τα σπουδαιότερα άλμπουμ του Gainsbourg), κούκλες-κουκλάκια του Gainsbourg, μαγνητόφωνα, ένα μαύρο λακαρισμένο μπαρ με σέικερ κοκτέιλ και ποτήρια, μια κασέτα του Jimi Hendrix, κορνιζαρισμένες ιστορίες εφημερίδων και άδεια κόκκινα κουτιά κοσμημάτων από τον Cartier – «Του άρεσαν τα κουτιά», λέει η Charlotte.
Υπάρχουν φωτογραφίες του Serge με τον Ray Charles, με τον Dirk Bogarde, με την τελευταία του φίλη, την Bambou, και τον γιο τους, τον Lulu. Η μικρή κουζίνα στο πίσω μέρος του πρώτου ορόφου έχει μια ασπρόμαυρη τηλεόραση 15 ιντσών, σοκολάτες και δύο κουτιά χυμό ντομάτας στο ψυγείο, ανοιγμένα μπουκάλια κρασιού και, στο ντουλάπι, κονσέρβες τροφίμων από το 1991 – εκτός, λέει η Charlotte, «από αυτές που εξερράγησαν».
Τα λευκά, τζαζ παπούτσια Repetto, οι γραβάτες και τα ριγέ κοστούμια του
Επάνω, στον δεύτερο όροφο, στο φωτεινό γραφείο του Serge, υπάρχει μια ηλεκτρική γραφομηχανή IBM, παρόλο που ο ίδιος δεν δακτυλογράφησε ποτέ, βιβλία για τον Σοπέν, τον Jean-Paul Belmondo, τον Fra Angelico και τον Velázquez, καθώς και ένα αντίγραφο του Ροβινσώνα Κρούσου. Φωτογραφίες της Μέριλιν Μονρόε πλαισιώνουν τον σκοτεινό, στενό διάδρομο, συμπεριλαμβανομένης μιας από τις φωτογραφίες της νεκρής σταρ, στο νεκροτομείο. Υπάρχει το δωμάτιο που η Jane Birkin αποκαλούσε «μπουντουάρ» της και αυτό που ο Serge ονόμασε «La Chambre de Poupée» (το δωμάτιο με τις κούκλες) αφού η Jane τον εγκατέλειψε, το 1980. Το μπάνιο έχει μια πολύ χαμηλή μπανιέρα, κατά το πρότυπο μιας μπανιέρας που είδε ο Serge στο διαμέρισμα του Salvador Dalí, και μπουκάλια με κολόνιες Guerlain, Roger & Gallet και σαπούνι από τη Santa Maria Novella. Η οδοντόβουρτσά του βρίσκεται ακόμα εκεί. Η κύρια κρεβατοκάμαρα έχει κουρτίνες συσκότισης, έναν τοίχο με καθρέφτη και δίδυμα χρυσά γυναικεία κεφάλια με μαργαριτάρια στο λαιμό τους στα πόδια του μαύρου, καλυμμένου με μινκ διπλού κρεβατιού. Τσίχλες και μέντες βρίσκονται δίπλα στο κρεβάτι, και πάνω στο κρεβάτι υπάρχουν αποξηραμένα λουλούδια που βρίσκονται εκεί από τότε που πέθανε. Στη μεγάλη ντουλάπα του διαδρόμου: τα λευκά, τζαζ παπούτσια Repetto, οι γραβάτες και τα ριγέ κοστούμια του.
Το σπίτι είναι ένας βωμός, αλλά δεν είναι ανατριχιαστικό, και μπορεί κανείς να φανταστεί πόσο κομψά, ακόμη και παρακμιακά πρέπει να φάνταζαν όλα αυτά το 1970, όταν ο Serge και η Jane μετακόμισαν σε αυτό που ήταν το οικογενειακό τους σπίτι και αργότερα θα γινόταν το μοναχικό λημέρι του Gainsbourg – τραγουδιστή, τραγουδοποιού, μουσικού, ζωγράφου, ηθοποιού, σκηνοθέτη, καπνιστή, αλκοολικού, ρομαντικού, γυναικά και εθνική φυσιογνωμία τεράστιου σεβασμού.
Εγωιστής αλλά όχι σνομπ
Ξενοδοχείο Carlyle, Νέα Υόρκη, 3 Μαΐου 2007: «Ήταν ποιητής», λέει η Σάρλοτ, 36 ετών, καθισμένη στο πάτωμα μιας τεράστιας σουίτας, μιλώντας σε βάθος για τον πατέρα της για πρώτη φορά μετά το θάνατό του. Φοράει το συνηθισμένο της outfit, τζιν και μπλουζάκι, είναι ξυπόλητη και καπνίζει πολύ. «Αυτό που έκανε ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του. Μπορείτε απλώς να διαβάσετε τους στίχους του – παίζει με τις λέξεις με τέτοιο τρόπο που υπάρχουν διπλές σημασίες που δεν λειτουργούν στα αγγλικά. Ήταν τόσο πολύ αυθεντικός. Ήταν τόσο ντροπαλός και πολύ συγκινητικός. Και ήταν πολύ γενναιόδωρος.
Κάθε φορά που μπαίνω σε ένα ταξί [στο Παρίσι] ακούω μια ιστορία για τον πατέρα μου, επειδή συνήθιζε να παίρνει ταξί όλη μέρα και [οι οδηγοί] μου λένε πόσο γλυκός ήταν. Μια μέρα ένας ταξιτζής μου είπε ότι ο πατέρας μου είχε πληρώσει για να φτιάξουν τα δόντια του- η στέγη κάποιου άλλου έπρεπε να φτιαχτεί και την πλήρωσε ο πατέρας μου. Είχε πραγματικές σχέσεις με τους ανθρώπους του δρόμου. Ήταν εγωιστής με τρόπους που μπορεί να είναι οι καλλιτέχνες, αλλά δεν υπήρχε σνομπισμός. Πάντα εκπλήσσονταν με το γεγονός ότι είχε χρήματα. Θυμάμαι που πήγαινα μαζί του σε υπέροχα ξενοδοχεία και αυτός έλεγε… «Ωωω, πόσο διασκεδαστικό είναι αυτό. Είχε τα μάτια ενός παιδιού».
Στο σπίτι άκουγαν -μεταξύ άλλων- τον Elvis Presley, τον Ray Charles και τον Bob Dylan: «Μου είπε να αγοράσω το ‘Lay Lady Lay'», λέει η Charlotte (που τώρα πρωταγωνιστεί ως σύζυγος του Dylan στην ταινία του Todd Haynes I’m Not There). Αγαπούσε τον Cole Porter και τον Noël Coward. Αγκάλιασε το ροκ, λέγοντας ότι ήθελε να γράφει σε ένα σύγχρονο πλαίσιο.
Προτιμούσε την πιο γήινη φωνή της Γαλλίδας τραγουδίστριας Fréhel από την πιο showbizzy Edith Piaf. Κλασικά εκπαιδευμένος, επηρεάστηκε από το καμπαρέ, τη σύγχρονη τζαζ, τους αφρικανικούς ρυθμούς, τη σουρεαλιστική ποίηση και τη ρέγκε – όλα αυτά τα οποία αξιοποίησε για να απογειώσει τη σύνθεση τραγουδιών με το εξαιρετικό έργο του: περισσότερα από 550 τραγούδια και 30 άλμπουμ, πολυάριθμες κινηματογραφικές μουσικές, αμέτρητες τηλεοπτικές διαφημίσεις και Scopitones (μουσικές ταινίες μικρού μήκους).
Κόρη και μαμά / Photo: Public Domain
«Άκουγα τερατολογίες γι’ αυτόν μεγαλώνοντας»
«Οι τρόποι συμπεριφοράς ήταν πολύ σημαντικοί γι’ αυτόν», λέει η Charlotte. «Να τρώμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο, με τα χέρια μας πάνω στο τραπέζι. Ήταν αρκετά αυστηρός». Τόσο αυστηρός που εκείνη και η ετεροθαλής αδελφή της Κέιτ (κόρη της Τζέιν Μπίρκιν με τον πρώτο σύζυγό της, τον Βρετανό συνθέτη Τζον Μπάρι) δεν επιτρεπόταν να παίζουν με παιχνίδια στο κεντρικό σαλόνι ή να μετακινούν οτιδήποτε στο σπίτι- θα το καταλάβαινε αν μετακινούσες ένα πράγμα έστω και μια ίντσα. Η Σάρλοτ πήγαινε παντού με τους γονείς της, ακόμη και σε νυχτερινά κέντρα, όταν, όπως λέει, ήταν τόσο μικρή «που ήμουν μέσα σε ένα καλάθι».
Στη πληθώρα βιβλίων, άρθρων σε εφημερίδες και περιοδικά που γράφτηκαν για τον Σερζ Γκενσμπούργκ κατά τη διάρκεια της ζωής του και μετά το θάνατό του, περιγράφεται ως αχαλίνωτος, ασεβής, μισάνθρωπος, χοντροκομμένος, αχαλίνωτος, προβοκάτορας, ιδιοφυΐα, αλκοολικός, ποιητής, εθνικός θησαυρός, ρομαντικός που χειριζόταν τη γλώσσα με κυνικό χιούμορ και ένας σύγχρονος Μποντλέρ και Ρεμπώ. Η Σαρλότ λέει: «Άκουγα τερατολογίες γι’ αυτόν μεγαλώνοντας. Ότι ήταν ναρκομανής, κάτι που δεν ήταν – ήταν αλκοολικός και μεγάλος καπνιστής, αλλά όχι ναρκωτικά. Ότι η μητέρα μου ήταν πόρνη επειδή πόζαρε γυμνή σε εξώφυλλα περιοδικών».
Όταν η Charlotte ήταν 13 ετών, ηχογράφησε το «Lemon Incest», ένα ντουέτο με τον πατέρα της που περιείχε τον στίχο «the love that we will never make» και, σύμφωνα με τη Charlotte, τη Jane και τους φίλους του Serge, ήταν ένα «καθαρό τραγούδι αγάπης από έναν πατέρα προς μια κόρη». Αλλά σόκαρε το έθνος, ειδικά όταν οι δυο τους εμφανίστηκαν στο βίντεο σε ένα κρεβάτι μαζί – εκείνη με εσώρουχο και πουκάμισο, εκείνος χωρίς μπλούζα, φορώντας τζιν. Η Charlotte λέει ότι της άρεσε να κάνει το τραγούδι μαζί του – «αν και το κοιτάζω τώρα και βλέπω πόσο άβολα φαίρομαι στο βίντεο, σαν ρομπότ».
Ήξερε τότε ποιο ήταν το θέμα, ήξερε ότι του άρεσε να σοκάρει τον κόσμο, και, όπως παραδέχεται, το ίδιο και εκείνη, αλλά αισθάνεται ότι το «σκάνδαλο» ήταν υπερβολικό. Άλλα σκάνδαλα -η reggae εκδοχή του «La Marseillaise», το να λέει στην 23χρονη Whitney Houston σε ζωντανή μετάδοση ότι ήθελε να «τη γ@μήσει» (κάτι που υπάρχει στο YouTube), ή, επίσης σε ζωντανή μετάδοση, το να καίει ένα χαρτονόμισμα των 500 φράγκων (παράνομο στη Γαλλία) για να αποδείξει πόσα χρήματα του είχαν απομείνει μετά τους φόρους- η Charlotte τα βρήκε διασκεδαστικά. «Αλλά αφού έκαψε τα χρήματα στην τηλεόραση, την επόμενη μέρα έκανα την εργασία μου στο σχολείο και ήρθαν νταήδες, πήραν την εργασία μου και την έκαψαν».
«Μεγαλώσαμε σε μια κουλτούρα ομορφιάς»
Ο Serge Gainsbourg γεννήθηκε ως Lucien Ginsburg στο Παρίσι το 1928. Η μεγαλύτερη αδελφή του, η Ζακλίν Γκίνσμπεργκ, 81 ετών, ζει ακόμη στο διαμέρισμα της λεωφόρου Bugeaud στο οποίο έζησε με τον αδελφό της, τη δίδυμη αδελφή του, τη Λιλιάν, και τους γονείς τους, οι οποίοι διέφυγαν από την τσαρική Ρωσία το 1919. (Όταν άρχισε να γράφει τραγούδια και να εμφανίζεται σε κλαμπ, ο Lucien Ginsburg άλλαξε το όνομά του σε Serge Gainsbourg, επειδή, λέει η Jane Birkin, ήθελε κάτι πιο δυναμικό και καλλιτεχνικό και «‘Lucien’ του θύμιζε κουρείο). Στο σαλόνι της Ζακλίν υπάρχει ακόμα το πιάνο που χρησιμοποιούσε ο Serge για τις πρόβες με τις γυναίκες για τις οποίες έγραφε τραγούδια, και επιδεικνύει με υπερηφάνεια φωτογραφίες του, βιβλία γι’ αυτόν και κουτιά με τις ηχογραφήσεις του. Το 1940, στο κατεχόμενο από τους Ναζί Παρίσι, οι Γκίνσμπεργκ αναγκάστηκαν να δηλώσουν Εβραίοι και, το 1942, να φορέσουν το κίτρινο αστέρι. «Αλλά», λέει η Ζακλίν, «η μητέρα μου τα έραβε στα παλτά μας με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούμε να τα καλύψουμε».
Τελικά η οικογένεια πήγε -με πλαστά χαρτιά- στη Λιμόζ, όπου κατάφερε να επιβιώσει μέχρι το τέλος του πολέμου, οπότε επέστρεψε στο Παρίσι. Ο πατέρας τους ήταν κλασικά εκπαιδευμένος μουσικός που έβγαζε τα προς το ζην παίζοντας πιάνο σε καμπαρέ και καζίνο, και τα τρία παιδιά έμαθαν να παίζουν πιάνο. «Παρόλο που δεν είχαμε πολλά πράγματα», λέει η Ζακλίν, «μεγαλώσαμε σε μια κουλτούρα ομορφιάς. Η ζωγραφική, η μουσική, η λογοτεχνία – όλα αυτά ήταν πολύ σημαντικά στο σπίτι μας. Και η πρωτοπορία – εκτός από τον Σοπέν ακούγαμε Στραβίνσκι και Ραβέλ». Ο Serge, ο οποίος είχε μεγάλα αυτιά που έβγαιναν προς τα έξω και τον θεωρούσαν άσχημο, έλεγε συχνά ότι θα ήθελε να έμοιαζε με τον Αμερικανό ηθοποιό Robert Taylor, αλλά έλεγε επίσης: «Προτιμώ την ασχήμια από την ομορφιά, γιατί η ασχήμια αντέχει». Άρχισε να καπνίζει και να πίνει στα 20 του, όταν πήγε στο στρατό.
«Όταν αισθάνεσαι αδύναμος, επιτίθεσαι»
Η αδελφή του λέει ότι η κυνική του προσωπικότητα ήταν πάντα μια άμυνα: «Όταν αισθάνεσαι αδύναμος, επιτίθεσαι». Έδειξε ταλέντο ως ζωγράφος και φοίτησε στην Académie des Beaux-Arts, αλλά τελικά συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να βγάλει τα προς το ζην και είπε ότι «φοβόταν τη μποέμικη ζωή του ζωγράφου». Όπως και ο πατέρας του, έπαιζε πιάνο σε κλαμπ και στη συνέχεια πέρασε στη σύνθεση τραγουδιών. Κέρδισε τον διαγωνισμό της Eurovision το 1965 με ένα τραγούδι που έγραψε για την χαριτωμένη ποπ σταρ France Gall- στη συνέχεια έγραψε ένα σεξουαλικά πονηρό τραγούδι για εκείνη, το οποίο αφορούσε το ρούφηγμα γλειφιτζουριών. Άρχισε να γράφει επιτυχημένα τραγούδια για άλλους και στη συνέχεια για τον εαυτό του.
Έγραψε και σκηνοθέτησε 4 ταινίες και έπαιξε σε 29, έγινε πραγματικά διάσημος στα 40 του με το οργασμικό «Je T’Aime . . . Moi Non Plus», και στη συνέχεια ακόμη περισσότερο με τραγούδια που κυμαίνονταν από πλούσιες και ρομαντικές μελωδίες μέχρι σουρεαλιστική ποίηση και καυστικά, σκοτεινά concept άλμπουμ. Χρησιμοποιούσε αμερικανικές λέξεις στα τραγούδια του – «blue jeans», «flashback», «jukebox»- και μελετούσε τον κατάλογο της Ford Motor Company για να βρει φράσεις που θα χρησιμοποιούσε στο τραγούδι του «Ford Mustang».
Έβλεπε την οικογένειά του κάθε Κυριακή για δείπνο και παρέμεινε κοντά στους γονείς του μέχρι το θάνατό τους. Η Ζακλίν θυμάται την ερωτική του σχέση με την Μπαρντό, αφού οι δύο πρώτοι γάμοι του (ο δεύτερος του απέφερε δύο παιδιά, τη Νατάσα και τον Πολ) κατέληξαν σε διαζύγιο. «Ήταν περήφανος που ήταν με την πιο όμορφη γυναίκα στον κόσμο», λέει και η οικογένειά του δεν σοκαρίστηκε καθόλου από το «Je T’Aime …». Moi Non Plus»-αγαπούσαν ό,τι έκανε άνευ όρων.
Δείτε το βίντεο
«Ήμασταν τόσο χαρούμενοι όταν το Βατικανό το απαγόρευσε»
Όταν η Bardot τον παρακάλεσε να μην κυκλοφορήσει την αρχική τους εκδοχή επειδή ο Gunther Sachs ήταν έξαλλος, ο Serge ξαναέκανε το τραγούδι με τη Jane, το 1969, και έγινε Νο. 1 επιτυχία. «Ήμασταν τόσο χαρούμενοι όταν το Βατικανό το απαγόρευσε», λέει η Ζακλίν, «γιατί αυτό σήμαινε περισσότερη δημοσιότητα».
Παρίσι, 24 Μαΐου 2007: Η Jane Birkin, 60 ετών, είναι γυμνασμένη με pilates και φαίνεται να έχει το ίδιο αγορίστικο σώμα που είχε όταν την είδε για πρώτη φορά το αμερικανικό κοινό, σε μια σύντομη γυμνή σκηνή στην ταινία Blow-Up του Αντονιόνι το 1966. Έκτοτε, έχει παίξει σε 68 ταινίες, έχει ηχογραφήσει περισσότερα από 20 άλμπουμ, έχει λάβει το παράσημο του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, έχει αποκτήσει μια τρίτη κόρη -την 25χρονη σήμερα ηθοποιό Lou Doillon (με τον Γάλλο σκηνοθέτη Jacques Doillon, τον άντρα για τον οποίο άφησε τον Serge)- και είναι πολιτική ακτιβίστρια.
Η 13χρονη σχέση της με τον Serge Gainsbourg ήταν ένας μεγάλος, παθιασμένος έρωτας. Μαζί με τη Charlotte, φυλάει την κληρονομιά του- ο Serge της άφησε ένα ποσοστό των εκδόσεων των τραγουδιών του, και εκείνη έχει ερμηνεύσει αυτά τα τραγούδια σε αίθουσες συναυλιών σε όλο τον κόσμο.
Το διαμέρισμά της, στην Rue Jacob, είναι μια κοσμική επίδειξη εξωτικού μποεμισμού. Οι τοίχοι που είναι καλυμμένοι με μαργαριτάρια κοσμούνται με εκατοντάδες κορνιζαρισμένες φωτογραφίες του Σερζ, του Ζακ, της Σαρλότ, της Κέιτ, της Λου, των εγγονών της Τζέιν, τις ζωγραφιές τους, τις αφίσες ταινιών της Σαρλότ και τους χειρόγραφους στίχους τραγουδιών του Σερζ. Γεμιστά κουνέλια που φορούν μαργαριταρένια κολιέ είναι συγκεντρωμένα σε ένα τραπέζι και παίζουν χαρτιά.
Υπάρχει μια συλλογή από κεραμικά majolica, μια τεράστια τηλεόραση επίπεδης οθόνης, και όπου κι αν κοιτάξεις, υπάρχουν βιβλία -που γεμίζουν τα ράφια στην κρεβατοκάμαρα και το γραφείο της. Και παρόλο που αρχικά σχεδιάστηκε από την ίδια και πήρε το όνομά της, η τσάντα Hermès Birkin δεν φαίνεται πουθενά.
Γνωρίστηκαν όταν εκείνος ήταν 40 ετών και εκείνη 22
Αυτό το διαμέρισμα και το σπίτι στην Rue de Verneuil, πέντε τετράγωνα πιο πέρα, δεν είναι τα «καλλιτεχνικά σκηνοθετημένα» παλάτια που περνάνε για μποέμικα στα σημερινά περιοδικά διακόσμησης- αυτό είναι αυθεντικό πράγμα. Μου φτιάχνει τον καλύτερο καφέ που έχω πιει στο Παρίσι, και ανάμεσα στις μπουκιές μπριζόλας ταρτάρ που πλένονται με νερό Evian, μιλάει ασταμάτητα για τον Σερζ. Έχει την τάση να μην παίρνει ανάσα και να ξεφεύγει από τις φαντασιώσεις της, αλλά είναι εξαιρετικά διασκεδαστική και αρκετά ξεκάθαρη για τον άντρα που για 13 χρόνια και μετά κυριάρχησε στη ζωή της.
Γνωρίστηκαν όταν εκείνος ήταν 40 ετών και εκείνη 22, στα γυρίσματα της ταινίας Slogan του 1969. Θέλοντας να τον γνωρίσει καλύτερα και ενοχλημένη από την απορριπτική του στάση, οργάνωσε ένα δείπνο μαζί του και με τον σκηνοθέτη της ταινίας. Μετά το δείπνο, εκείνη και ο Serge χόρεψαν, και όταν εκείνος της πάτησε τα δάχτυλα των ποδιών, συνειδητοποίησε ότι αυτός ο άντρας που θεωρούσε αλαζόνα ήταν στην πραγματικότητα πολύ ντροπαλός. Εκείνη την πρώτη νύχτα, την πήγε σε ένα μπαρ με τραβεστί, μετά σε ένα κλαμπ όπου τραγουδούσε ο Αμερικανός τραγουδιστής των μπλουζ Joe Turner, μετά σε ένα ρωσικό νυχτερινό κέντρο και μετά στο ξενοδοχείο Hilton, όπου ο υπάλληλος της ρεσεψιόν ρώτησε: «Το συνηθισμένο σας δωμάτιο, κύριε Gainsbourg;». Τίποτα σεξουαλικό δεν συνέβη εκείνο το βράδυ, γιατί τον πήρε ο ύπνος, αλλά πολύ γρήγορα έγιναν αχώριστοι. Πήγαν στη Βενετία, έμειναν σε μια γωνιακή σουίτα στο Gritti Palace, έπιναν στο Harry’s Bar κάθε βράδυ και ερωτεύτηκαν παράφορα.
Ήταν ο πιο καθαρός άνθρωπος που γνώρισα ποτέ αλλά σε 13 χρόνια δεν τον είδα ποτέ να κάνει μπάνιο
Όταν επέστρεψαν για πρώτη φορά στο Παρίσι, έμειναν στο L’Hôtel, όπου είχε πεθάνει ο Όσκαρ Ουάιλντ. Στη συνέχεια μετακόμισαν στην Rue de Verneuil, όπου ο Serge επέλεξε κάθε έπιπλο και σχεδίασε τα πάντα στο σπίτι. «Ο Serge είχε δει το σπίτι του Dalí και του έκανε μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι είχε μαύρο αστρακάν στους τοίχους», λέει η Jane. «Έτσι ο Serge ήθελε μαύρο στους τοίχους του, αλλά ήθελε να είναι τσόχα, η ειδική τσόχα που χρησιμοποιούνταν για τα παντελόνια των αστυνομικών. Αφού απέκτησα τη Σαρλότ, όταν μεγάλωσε τόσο πολύ που τα πόδια της έβγαιναν από την κούνια, είπα: «Πρέπει να της αγοράσω ένα κρεβάτι, Σερζ, χωρίς να προσβάλω την αισθητική σου», κι εκείνος είπε: «Βάλε τις κάλτσες». Δεν τον είδα ποτέ να κάνει μπάνιο. Ήταν ο πιο καθαρός άνθρωπος που γνώρισα ποτέ αλλά σε 13 χρόνια δεν τον είδα ποτέ να κάνει μπάνιο, δεν τον είδα ποτέ να πηγαίνει στην τουαλέτα, δεν τον είδα ποτέ εντελώς γυμνό, τα παιδιά δεν τον είδαν ποτέ γυμνό -και προσπαθούσαν σαν τρελά. Ήταν πολύ πουτίκ». (Η πλησιέστερη μετάφραση αυτής της λέξης στα αγγλικά είναι ντροπαλός, σεμνός, διακριτικός.) «Αν με είχε δει να γεννάω τη Σαρλότ, είναι πιθανό να μην ξανακοιμόταν ποτέ μαζί μου, και εγώ δεν έπαιρνα αυτό το ρίσκο. Πάντα πλήρωνε νωρίς τους φόρους του: ένιωθε ότι ήταν μετανάστης -οι γονείς του ήταν από τη Ρωσία και ως τέτοιος έπρεπε να συμπεριφέρεται σωστά.
Ήθελε παπούτσια που να μοιάζουν με γάντια, οπότε του πήρα λευκά παπούτσια μπαλέτου Repetto, τα οποία φορούσε χωρίς κάλτσες. Του αγόρασα κοσμήματα και τον ενθάρρυνα να διατηρεί τριήμερο μούσι στο πρόσωπό του. Καθόταν σε επίχρυσες καρέκλες μετά από επιδείξεις μόδας και μου διάλεγε φορέματα -Balenciaga, Yves Saint Laurent, Givenchy. Κάθε παραμονή Πρωτοχρονιάς πηγαίναμε στο Maxim’s και εκείνος το παρομοίαζε με το να είσαι στον Τιτανικό, επειδή όλοι ήταν πολύ μεγαλύτεροι, και εγώ έκλεβα τα τασάκια και τα μαχαιροπήρουνα».
Photo: Public Domain
Το 1973 έπαθε το πρώτο από τα δύο καρδιακά επεισόδια
Εκείνος ζήλευε και εκείνη το ίδιο. Όταν η Τζέιν γύρισε μια ταινία με την Μπαρντό και ο σκηνοθέτης ήταν ο πρώτος σύζυγος της Μπαρντό, ο Ροζέ Βαντίμ, ο Σερζ ζήλευε τον Βαντίμ, αλλά, λέει η Τζέιν, «με γοήτευε πολύ περισσότερο η Μπαρντό. Ήθελα να δω κάθε σημείο του σώματός της για να δω αν ήταν τόσο όμορφη όσο νόμιζα ότι ήταν, και είναι. Ελέγχθηκε από την κορυφή ως τα νύχια από μένα. Δεν υπάρχει ούτε ένα ελάττωμα στη γυναίκα». Σε αντίθεση με τις φήμες, η Τζέιν και ο Σερζ δεν παντρεύτηκαν ποτέ. «Είχα έναν κρυφό φόβο ότι ο γάμος άλλαζε τα πράγματα, και έτσι, στην πραγματικότητα, δεν το κάναμε». (Η Charlotte είναι επίσης προληπτική- ζει με τον ηθοποιό-σκηνοθέτη Yvan Attal και τα δύο τους παιδιά, αλλά παραμένει ανύπαντρη). Αφού ο Σερζ και η Τζέιν γύρισαν μια ταινία στη Γιουγκοσλαβία, εκείνος αγόρασε μια Rolls-Royce με μετρητά, επειδή «τον γαργαλούσε η σκέψη ότι αγόραζε μια Rolls με κομμουνιστικά χρήματα», λέει.
Το 1973 έπαθε το πρώτο από τα δύο καρδιακά επεισόδια. «Όταν τον μετέφεραν από την Rue de Verneuil για να τον πάνε στο Αμερικανικό Νοσοκομείο, επέμενε να πάρει την κουβέρτα του Hermès επειδή δεν του άρεσε αυτή που είχαν στο φορείο και άρπαξε επίσης δύο κουτιά Gitanes». Δεν επιτρεπόταν το κάπνισμα στο νοσοκομείο, οπότε, λέει η Jane, «μου ζήτησε να του φέρω ένα αποσμητικό Old Spice για άνδρες. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι γίνεται πολύ ιδιότροπος με τα πράγματα, αλλά στην πραγματικότητα προσπαθούσε να καμουφλάρει το γεγονός ότι κάπνιζε σαν καμινάδα. Και όταν έφυγε από το νοσοκομείο άνοιξαν τα συρτάρια του κομοδίνου και υπήρχαν όλα αυτά τα μικρά μπουκαλάκια με φάρμακα γεμάτα με νερό και αποτσίγαρα». (Σύμφωνα με την Jane, ο Serge αγόραζε τις εφημερίδες κάθε μέρα και λάτρευε όταν ήταν σε αυτές, και μετά από αυτή την καρδιακή προσβολή κάλεσε προσωπικά έναν δημοσιογράφο από το France-Soir και έδωσε συνέντευξη στο κρεβάτι του νοσοκομείου).
«Προς το τέλος της κοινής μας ζωής, θυμάμαι ότι όλα έγιναν τόσο μονότονα»
Η Jane Birkin περιγράφει την καθημερινότητά τους στη δεκαετία του 1970 ως εξής: ξυπνούσαν στις τρεις το απόγευμα- εκείνη έπαιρνε τα παιδιά από το σχολείο και τα πήγαινε στο πάρκο, τα έφερνε στο σπίτι για ένα παιδικό δείπνο, η νταντά τους έκανε μπάνιο, και όταν τα παιδιά πήγαιναν για ύπνο εκείνη και ο Serge τα φιλούσαν για καληνύχτα και έβγαιναν στην πόλη. Γυρνόντας πίσω περίμεναν μέχρι να ξυπνήσουν τα παιδιά στις 7:30 και μετά πήγαιναν για ύπνο. Οι νύχτες τους με το αλκοόλ συχνά γίνονταν, όπως λέει η Τζέιν, «τρελές». Μια φορά, στο νυχτερινό κέντρο Castel’s, στη Rue Princesse στην Αριστερή Όχθη, ο Serge αναποδογύρισε το καλάθι που κουβαλούσε ως τσάντα, αδειάζοντας το περιεχόμενό του στο πάτωμα. Εξοργισμένη, κατάφερε να βρει μια πίτα με κρέμα και του την πέταξε στο πρόσωπο. Εκείνος βγήκε έξω- εκείνη τον προσπέρασε στο δρόμο και κατευθύνθηκε κατευθείαν προς το ποτάμι και, αφού βεβαιώθηκε ότι την παρακολουθούσε, έπεσε στον Σηκουάνα. Τη διέσωσαν πυροσβέστες, ο Σερζ ανακουφίστηκε που ήταν ζωντανή, και επέστρεψαν στην Rue de Verneuil χέρι-χέρι.
«Προς το τέλος της κοινής μας ζωής, θυμάμαι ότι όλα έγιναν τόσο μονότονα», λέει η Jane Birkin. «Επειδή δεν πηγαίναμε πια στα τέσσερα ή πέντε νυχτερινά κέντρα – ήταν μόνο το Élysée Matignon και ήταν το Élysée Matignon μέχρι τις τέσσερις το πρωί, επειδή όλοι έδιναν στον Serge κάτι να πιει και ήταν απλά συστηματικό και βαρετό. Και όταν το σκέφτομαι τώρα είναι τρομερό να το λέω, γιατί το πιάνο έβγαινε από το πάτωμα και ο κόσμος τριγυρνούσε όπως γίνεται στα νυχτερινά κέντρα -δύο, τρεις το πρωί- και του ζητούσαν μια μικρή μελωδία… . . Έτσι τώρα νιώθω σαν να ζούσα με τον Frédéric Chopin και να έλεγα: «Ε, Frédéric, πρέπει να πας σπίτι σου». Συνήθιζα να τον αποσπάω από το πιάνο και να λέω στους ανθρώπους να σταματήσουν να του δίνουν ποτά, γιατί του έδιναν ποτά και τους έδινε ποτά και δεν τελείωνε ποτέ μέχρι τις τέσσερις το πρωί».
«Όλα ήταν πάλι καλυμμένα με γκράφιτι»
Πριν από περίπου επτά χρόνια, η Charlotte πήγε μια μέρα στο σπίτι της Rue de Verneuil και όλα τα γκράφιτι είχαν καλυφθεί με «αηδιαστικό κίτρινο» χρώμα. Νόμιζε ότι το είχε κάνει η αστυνομία, αλλά της είπαν ότι οι γείτονες το θεωρούσαν «βρώμικο» και είχαν οργανώσει αυτή την κάλυψη, τη νύχτα. «Αλλά το σπουδαίο ήταν ότι μια εβδομάδα αργότερα», λέει, «όλα ήταν πάλι καλυμμένα με γκράφιτι». Επειδή το σπίτι είναι τόσο μικρό, το όνειρο της Σάρλοτ να το μετατρέψει σε μουσείο συνάντησε κάθε είδους γραφειοκρατική γραφειοκρατία- δεν υπάρχει χώρος για ασφάλεια ή πρόσβαση για αναπηρικά αμαξίδια και ό,τι άλλο.
Αλλά είναι αποφασισμένη: «Θα ήθελα οι άνθρωποι να επισκέπτονται το σπίτι και μετά ίσως να πηγαίνουν σε ένα άλλο μέρος δίπλα για να διαβάσουν γι’ αυτόν και να ακούσουν μουσική». Σύμφωνα με την Τζέιν, «η Σάρλοτ είναι θαυματουργή ως κόρη. Της πήρε τόσο καιρό να έχει πληρώσει όλους τους λογαριασμούς, να φροντίζει να λειτουργεί το σύστημα συναγερμού, να λειτουργεί η θέρμανση, να διατηρεί το σπίτι σε λειτουργία. Έμεινε μέσα στα δύσκολα, όταν κάθε υπουργός πολιτισμού, κάθε δήμαρχος του Παρισιού, υποσχέθηκε ένα μουσείο και δεν έγινε ποτέ σε 16 χρόνια. Από την άλλη, όλα όσα ανήκαν στον πατέρα της ήταν τόσο δημόσια- με αυτόν τον τρόπο είχε ένα μικρό μέρος που ήταν ιδιωτικό, όπου μπορούσε να θυμηθεί πώς ήταν όταν ήταν παιδί».
Η εκτίμηση έρχεται να προστεθεί στην ανησυχία ορισμένων επενδυτών ότι τα δισεκατομμύρια που επενδύονται στην τεχνητή νοημοσύνη δεν φέρνουν τα αντίστοιχα κέρδη.
Ερωτηθείς εάν πιστεύει ότι αυτό αποτελεί μεμονωμένο παράδειγμα ή εισερχόμαστε σε μια φάση κρίσης του κομματικού φαινομένου, ο πρόεδρος της Βουλής Κώστας Τασούλας απάντησε «και τα δύο»
Στο εργοτάξιο του μετρό των Εξαρχείων βρέθηκαν τα συνεργεία που εφαρμόζουν την απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών για την απομάκρυνση των λαμαρινών της οδού Θεμιστοκλέους.
Για να φτιάξουν τα κοστούμια της νέας ταινίας «Wicked», οι δημιουργοί της ταινίας απευθύνθηκαν σε έναν νικητή του Tony Award που ήδη γνώριζε τον κόσμο του Οζ.
