Σκοτώνουν τις θαλάσσιες χελώνες

Το 2021 καταγράφηκε ένα αρνητικό ρεκόρ: σύμφωνα με την οργάνωση «ΑΡΧΕΛΩΝ», περισσότερες από 1.000 θαλάσσιες χελώνες εκβράστηκαν νεκρές στις ελληνικές ακτές και φαίνεται πως και η φετινή χρονιά ακολουθεί την ίδια δυσάρεστη πορεία. Αρκεί κανείς να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στις ανακοινώσεις του Λιμενικού Σώματος για να αντιληφθεί το μέγεθος του ζητήματος: ανάμεσα στις επιχειρήσεις διάσωσης, στις συλλήψεις και στους ελέγχους θα διαπιστώσει πως σχεδόν καθημερινά εντοπίζεται και μία – άλλοτε περισσότερες – νεκρή θαλάσσια χελώνα. Είναι ενδεικτικό πως μόνο από τις 20 Ιουνίου έχουν εντοπιστεί 20 νεκρές χελώνες σε διάφορες ακτές της χώρας.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες του «ΑΡΧΕΛΩΝ», τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση που μεταφράζεται και σε περισσότερες αναφορές για εντοπισμό νεκρών ή τραυματισμένων χελωνών. Παρ’ όλα αυτά, όπως λένε, ο αριθμός που καταγράφεται μπορεί να μην είναι ο πραγματικός καθώς η Ελλάδα έχει πολλές παραλίες απόκρημνες και αβαθείς.

Οπως επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο ωκεανογράφος και υπεύθυνος του Κέντρου Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών του «ΑΡΧΕΛΩΝ» Δημήτρης Φυτίλης, δυστυχώς η συντριπτική πλειονότητα των μοιραίων περιστατικών είναι από ανθρωπογενείς παράγοντες. «Οι θαλάσσιες χελώνες μπλέκονται στα αλιευτικά εργαλεία – πετονιές, δίχτυα, αγκίστρια -, ενώ ο θάνατός τους μπορεί να προέλθει και από κατάποση πλαστικού, καθώς μπερδεύουν τις μέδουσες με τα πλαστικά στη θάλασσα». Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία έρευνας που πραγματοποίησε το «ΑΡΧΕΛΩΝ» σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ, από τις 36 νεκρές χελώνες που εξετάστηκαν, πάνω από 70% βρέθηκαν να έχουν καταπιεί πλαστικά, ενώ σε όλες εντοπίστηκαν μικροπλαστικά. Καταμετρήθηκαν, δε, περισσότερα από 250 πλαστικά κομμάτια, εκ των οποίων τα περισσότερα σε νεαρά άτομα. Ο μέσος αριθμός πλαστικών ήταν 11 κομμάτια ανά χελώνα και βρέθηκαν στο στομάχι και το έντερο των ζώων.

Χρειάζονται την προστασία μας

«Το 50% του πληθυσμού της χελώνας καρέτα στη Μεσόγειο έχει την ωοτοκία της στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, μόλις μία στις 1.000 χελώνες καταφέρνει να φτάσει στην ενηλικίωση, δηλαδή περίπου 20 ετών, και να αναπαραχθεί. Γι’ αυτό και χρειάζονται την προστασία μας», σημειώνει ο ωκεανογράφος.

Στο Κέντρο Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών του Μη Κερδοσκοπικού Σωματείου «ΑΡΧΕΛΩΝ», στην Γ’ Μαρίνα της Γλυφάδας, που ιδρύθηκε το 1983, λειτουργεί με τη βοήθεια εθελοντών και είναι το μοναδικό στην Ελλάδα και το πρώτο οργανωμένο στη Μεσόγειο, αυτή τη στιγμή υπάρχουν 35 τραυματισμένες χελώνες. Συνολικά, από το 1994, η ομάδα του Κέντρου έχει περιθάλψει πάνω από 1.200 χελώνες, πετυχαίνοντας την επιστροφή και απελευθέρωση στη θάλασσα περίπου 60% αυτών. Πέρυσι, πάντως, φιλοξενήθηκαν στο Κέντρο 78 τραυματισμένες ή άρρωστες χελώνες, από τις οποίες 20 προέρχονταν από προηγούμενες χρονιές και 58 ήταν νεοφερμένες. Στη θάλασσα επέστρεψαν αποθεραπευμένες 34 χελώνες, 15 πέθαναν, ενώ οι υπόλοιπες 29 παρέμειναν σε περίθαλψη.

Οπως υπογραμμίζει ο Δημήτρης Φυτίλης, η Ελλάδα κατέχει και μια… αρνητική πρωτιά: είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη όπου το 35%-50% των τραυμάτων που φέρουν οι χελώνες είναι από σκόπιμη ανθρώπινη ενέργεια, συνήθως χτυπήματα στο κεφάλι. «Στο Κέντρο ήρθε από την Πρέβεζα πριν από τέσσερα χρόνια ο Ερμής, μια θαλάσσια χελώνα που βρέθηκε με τραύμα στο κεφάλι. Το ζώο βρίσκεται σήμερα στο τελευταίο στάδιο αποκατάστασης και σε λίγο καιρό θα αφεθεί ελεύθερο».

Περιβαλλοντική εκπαίδευση

Αξίζει να σημειωθεί πως στις παραλίες ωοτοκίας που εποπτεύθηκαν συστηματικά (137 χιλιόμετρα) καταγράφηκαν το 2021 περίπου 7.200 φωλιές και προστατεύθηκαν κατάλληλα. Μάλιστα, η συστηματική καταγραφή και προστασία της ωοτοκίας της καρέτα καρέτα έγιναν με τη συνδρομή εθελοντών και ερευνητών σε Ζάκυνθο (Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο), Κυπαρισσιακό Κόλπο (Περιοχή Προστασίας της Φύσης), Κοτύχι, Κεφαλονιά, Νότια Πελοπόννησο (Ρωμανός, Κορώνη, Λακωνικός Κόλπος, Λακωνία) και Κρήτη (Ρέθυμνο, Χανιά, Μεσσαρά).

«Το σημαντικότερο για την προστασία της χελώνας είναι η περιβαλλοντική εκπαίδευση από μικρή ηλικία. Είναι ένα μεγάλο βήμα που θα βοηθήσει να μην έχουμε τραυματισμούς ή εντοπισμούς νεκρών θαλάσσιων χελωνών. Θα πρέπει, λοιπόν, να αλλάξουμε την παιδεία μας, ιδίως όσον αφορά το πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε μια χελώνα. Είναι ένα άγριο ζώο, είδος προς προστασία. Δεν είναι κατοικίδιο που θα πάμε να το χαϊδέψουμε ή να το ταΐσουμε», καταλήγει ο Δημήτρης Φυτίλης.