Στον τόπο μας έχουν γίνει πολλές παρεξηγήσεις, πολλές αυθαιρεσίες και πολλοί συμβιβασμοί. Δε λέω, το χούι αυτό είναι πανάρχαιο, από Ομηρο και βάλε. Μία από τις πρόσφατες παρεξηγήσεις είναι η αναγόρευση σε σταρ ηθοποιών με άλλη καταγωγή, άλλη κουλτούρα και άλλη αισθητική με την κατασκευή σταρ του αμερικάνικου, κυρίως του χολιγουντιανού κινηματογράφου. Και εκεί, βέβαια, μεγάλοι ηθοποιοί της σκηνής, όπως ο Ορσον Γουέλς και η Κάθριν Χέπμπορν, που δοξάστηκαν πρώτα στη σκηνή και μεταπήδησαν στη μεγάλη οθόνη, συντάχθηκαν στο σταριλίκι, ενώ αυτό είναι άλλου είδους παραγωγή ειδώλων.

Στη χώρα μας, χωρίς καμιά, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό, σημαντική κινηματογραφική παραγωγή, το σινεμά κυρίως απευθύνθηκε σε θεατρικές προσωπικότητες, όπως ο Βεάκης, η Κυβέλη, ο Κατράκης, η Αρώνη για να γεμίσει σε μερικά ενδεικτικά παραδείγματα, και αργότερα, ακολουθώντας πρόχειρα και επιπόλαια τη χολιγουντιανή παραγωγή, προσπάθησε να δημιουργήσει ένα σταρ σύστεμ. Επρεπε, όμως, λόγω συνθηκών, να αντλήσει από τη θεατρικη αγορά ταλέντα και να τα εντάξει σε μια κατηγορία που, με τη συνδρομή μιας μερίδας του Τύπου (τότε δεν υπήρχε τηλεόραση), εκπαιδεύτηκαν εμπειρικά να δρουν και να προβάλλονται ως σταρ κατά τα αμερικανικά πρότυπα.

Μια τέτοια περίπτωση ήταν η Αλίκη Βουγιουκλάκη. Ας ανατρέξουμε, λοιπόν, και να δούμε ποια ήταν η πορεία μιας εγχώριας σταρ, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε στην αγορά θεάματος, κυρίως του Χόλιγουντ. Η Βουγιουκλάκη εισήλθε με αυστηρές εξετάσεις (διαγωνίζονταν εκατό, προσλαμβάνονταν τριάντα, δεκαπέντε άνδρες, δεκαπέντε γυναίκες) στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, όταν διευθυντής του θεάτρου και της Δραματικής Σχολής ήταν ο μέγας δάσκαλος και σκηνοθέτης Δημήτρης Ροντήρης. Δίδασκαν τότε στη Σχολή ο Αγγελος Τερζάκης, η Μαίρη Αρώνη, ο Θάνος Κωτσόπουλος, ο Νίκος Παρασκευάς, ο Χριστόφορος Νέζερ, ο Παντελής Ζερβός και, βεβαίως, η Κατίνα Παξινού. Ο Μινωτής αρνιόταν πάντα να διδάξει την τέχνη του, διότι, όπως το είχε δηλώσει σε δημόσια συνομιλία μαζί μου, δεν πίστευε πως η υποκριτική διδάσκεται! Η ιστορία παγκοσμίως, βεβαίως, τον διαψεύδει.

Με αυτούς τους δασκάλους αποφοίτησε από τη Σχολή του Εθνικού η Βουγιουκλάκη και ο αυστηρός Ροντήρης, μόλις τελειόφοιτη της Σχολής, την ενέταξε στον θίασο του Εθνικού Θεάτρου και έπαιξε δίπλα στον Νέζερ στον «Κατά φαντασίαν ασθενή» του Μολιέρου τη νεαρότερη κόρη του ήρωα, τη Λουιζόν (1953). Και η νέα αυτή ηθοποιός, δίπλα στα θηρία του θεάτρου, έλαμψε από την πρώτη της εμφάνιση. Ηταν τέτοια η επιτυχία και η δροσιά της ερμηνείας της, ώστε είχε την τύχη το καλοκαίρι εκείνο, μόλις απόφοιτη από τη Σχολή (1955), να αναμετρηθεί με θηριώδεις ρόλους και να αντιπαραταχθεί σε εξέχουσα ηθοποιό. Ηταν τότε που η Αννα Συνοδινού είχε θριαμβεύσει ως Ιουλιέτα στον θίασο του Νίκου Χατζίσκου, στο Θέατρο του Εθνικού Κήπου (ο Ροντήρης ήταν τότε ο κρυφός σκηνοθέτης), αλλά λόγω αποτυχίας του έργου, θα έκανε και νέα καριέρα το άλλο καλοκαίρι, όμως η Συνοδινού είχε κλείσει αλλού σημαίνοντα ρόλο. Τότε, με υπόδειξη του Ροντήρη, ο Χατζίσκος, μαθητής κι αυτός του δασκάλου, προσέλαβε την Αλίκη Βουγιουκλάκη που έκανε έτσι την πρώτη, ποιητικά σημαντική ερμηνεία της, δίπλα στον Καλλέργη, τη μεγάλη Αθανασία Μουστάκα κ.ά.

Η επιτυχία της νέας πρωταγωνίστριας δεν μπορούσε να αφήσει αδιάφορο τον ανερχόμενο τότε κινηματογράφο. Ετσι η Βουγιουκλάκη ξεκίνησε μια κινηματογραφική καριέρα, παίζοντας από κωμειδύλλιο έως Σαίξπηρ, αλλά και έλληνες συγγραφείς. Ομως, για όσους γνωρίζουν πράγματα και μεθόδους, από μιας στιγμής διέκριναν πως η νέα πρωταγωνίστρια της οθόνης έφερνε στο πανί μια στέρεη παιδεία. Ο δάσκαλός της, και δικός μου δάσκαλος, Ροντήρης δεν μπόρεσε ποτέ να χωνέψει πως η ταλαντούχα μαθήτριά του «πρόδωσε» το ρεπερτόριο για το οποίο είχε εκπαιδευτεί για μια «λαϊκή» τέχνη, όπου λογικά έπαιζε τον εαυτό της, με τις ευκολίες της και τη μανιέρα της. Ο δάσκαλος δίδασκε πως μπορεί να είσαι κάτι άλλο στη σκηνή από τον εαυτό σου. Η Αλίκη, χαρισματική περσόνα, δημιούργησε έναν λαϊκό τύπο που τον γνώριζε καλά η μεταπολεμική Ελλάδα. Ο μύθος της Αλίκης ως ηθοποιού ακολουθούσε και τον προσωπικό της μύθο, αφού ο κόσμος έμαθε πως έχασε τον πατέρα της, θύμα της τραγωδίας του Εμφυλίου.

Η Βουγιουκλάκη διέθετε μια θηριώδη τεχνική, προίκα της ροντηρικής μεθόδου. Ποτέ της σε τόσα χρόνια καριέρας, με ένδεκα παραστάσεις τη βδομάδα στο θέατρο και παράλληλα διαφημίσεις και ευπώλητες ταινίες, ποτέ της δεν «έκλεισε» η φωνή της, ποτέ της δεν ανέβαλε παράσταση. Οπως έλεγε, ο Ροντήρης τους είχε μάθει πως, σε περίπτωση που η φωνή βράχνιαζε ή έκλεινε, δημιουργούσαν μια «παράλληλη» φωνή. Προσωπικά δεν έχω δει να παίζει τη «Φιλουμένα Μαρτουράνο» με τη «δεύτερη» φωνή της, όταν η μισή Αθήνα είχε «κλείσει» φωνητικά, λόγω πανδημίας γρίπης.

Ο Ροντήρης δεν συγχώρησε ποτέ την Αλίκη, γιατί ξέκοψε από το κλασικό δραματολόγιο. Ετσι, όταν εκείνη αποφάσισε να πάει στην Επίδαυρο το 1990 με την «Αντιγόνη», με έναν θηριώδη θίασο (Φυσσούν, Λογοθέτης, Θεοδωρακόπουλος, Περλέγκας, Τσιλύρα και άλλοι), με μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, και επέλεξε ως σκηνοθέτη τον Μίνω Βολανάκη, ήταν, λόγω της μεθόδου Ροντήρη, τουλάχιστον βέβαιο πως θα θριάμβευε, αφού ήταν εντός των τεχνικών και καλλιτεχνικών της προδιαγραφών. Ο Βολανάκης, για λόγους ανεξήγητους και ανεξερεύνητους, την άφησε αδίδακτη. Ηταν μια αδικία συνθηκών και ιδιοτροπιών που πλήγωσε ανεπανόρθωτα την ηθοποιό.

Είναι δυστύχημα που οι νεότερες γενιές θα τη θυμούνται μόνο για τις έξοχες, βέβαια, κινηματογραφικές της εμφανίσεις. Με είχε καλέσει να προλογίσω την 100η παράσταση του «Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα», όπου ενώθηκε ξανά και συμπρωταγωνιστούσε ύστερα από πολλά χρόνια με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και είχε σκηνοθετήσει ο Ανδρέας Βουτσινάς. Με τη «Φιλουμένα Μαρτουράνο», σκηνοθέτη τον Σπύρο Ευαγγελάτο και συμπρωταγωνιστή ξανά τον Παπαμιχαήλ, έκανε ένα ποιοτικό άλμα στην ως τότε επιτυχημένη καριέρα της. Τελευταία της παράσταση, τον Απρίλιο του 1996, η «Μελωδία της Ευτυχίας», εκεί όπου, λόγω της ασθένειάς της, έληξε πρόωρα και άδοξα μια λαμπερή θεατρική πορεία.

Headlines