Όταν η Ρωσία και η Ουκρανία κατέληξαν σε συμφωνία την Παρασκευή για να ξεμπλοκάρουν τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έπαιξε το ρόλο του καλοπροαίρετου πολιτικού.

Καθισμένος δίπλα στον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών σε ένα οθωμανικό παλάτι στην Κωνσταντινούπολη, ο κ. Ερντογάν είπε ότι η συμφωνία, την οποία η Τουρκία βοήθησε να μεσολαβήσει, θα ωφελήσει «όλη την ανθρωπότητα».

Η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν χαιρέτισε τη συμφωνία, η οποία θα μπορούσε να ανακουφίσει την παγκόσμια επισιτιστική κρίση που εντάθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τον αποκλεισμό των λιμανιών της.

Οι αξιωματούχοι εξέφρασαν σκεπτικισμό σχετικά με το εάν η Ρωσία ενεργούσε με καλή τη πίστει και οι ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν το ουκρανικό λιμάνι της Οδησσού λιγότερο από μία ημέρα μετά την υπογραφή της συμφωνίας. Ωστόσο, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου είχε επαινέσει τον Ερντογάν για τις προσπάθειές του.

Ωστόσο, ιδιωτικά, ο Ερντογάν παρέμεινε πηγή ουσιαστικού εκνευρισμού για τους αξιωματούχους της κυβέρνησης Μπάιντεν.
Μέρες πριν από την προεδρία της συμφωνίας για τα σιτηρά, ο Τούρκος απολυτάρχης ανανέωσε μια προειδοποίηση ότι ενδέχεται να ασκήσει βέτο στα σχέδια του ΝΑΤΟ να δεχτεί τη Σουηδία και τη Φινλανδία ως μέλη τους επόμενους μήνες, μια πράξη που θα έφερνε βαθιά αμηχανία στη συμμαχία και την κυβέρνηση Μπάιντεν καθώς εργάζονται για να αντιμετωπίσουν τη Ρωσία.

Και αυτό το μήνα το Κογκρέσο εξέφρασε επιφυλάξεις για τη δέσμευση του κ. Μπάιντεν σε μια σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ισπανία τον περασμένο μήνα να πουλήσει δεκάδες μαχητικά αεροσκάφη F-16 στην Τουρκία.

Γίνεται να «ξεγράψουν» τον Ερντογάν;

Κάποια στελέχη της κυβέρνησης Μπάιντεν υποστηρίζουν ότι θα ήταν «αυτοκαταστροφικό» να ξεγράψουν τελείως οι ΗΠΑ τον Τούρκο πρόεδρο. Σύμφωνα με τους ίδιους, η θέση της Τουρκίας στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης είναι στρατηγικής σημασίας και του επιτρέπει να είναι συνομιλητής με ακόμη πιο ενοχλητικούς γείτονες – όπως αποδεικνύεται από τη συμφωνία για τα σιτηρά.

Ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι μεγάλο μέρος της προβληματικής συμπεριφοράς του Ερντογάν ήταν απόρροια της πολιτικής αδυναμίας του στην Τουρκία, όπου ο πληθωρισμός τον περασμένο μήνα σκαρφάλωσε στο 80%.

«Ελπίζοντας να στρέψει την προσοχή του κόσμου σε άλλα ενδιαφέροντα από την κακοδιαχειριζόμενη οικονομία του, ο Ερντογάν έχει στραφεί σε επιδείξεις εθνικισμού και δημαγωγίας όσον αφορά στο ΡΚΚ» τόνισε ο αξιωματούχος.

Οι μεγάλες πρωτοβουλίες του ΝΑΤΟ, όπως η προτεινόμενη επέκταση της συμμαχίας των 30 μελών για να συμπεριλάβει τη Σουηδία και τη Φινλανδία, απαιτούν ομόφωνη συναίνεση. Ο κ. Μπάιντεν είπε τον Μάιο ότι ελπίζει ότι οι δύο χώρες θα μπορούσαν «γρήγορα» να ενταχθούν σε αυτό που θα ήταν ένα σημαντικό στρατηγικό πλήγμα για τον κ. Πούτιν.

Όμως ο Ερντογάν εξέφρασε αντιρρήσεις, παραπονούμενος ότι και τα δύο πιθανά νέα μέλη έχουν προσφέρει πολιτική και οικονομική υποστήριξη στο P.K.K., το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση λόγω της ιστορίας βίαιων επιθέσεων. Αξιωματούχοι των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ανησυχούσαν ότι η σχεδιαζόμενη επέκταση θα μπορούσε να καταρρεύσει σε μια σημαντική προπαγανδιστική νίκη για τον κ. Πούτιν, ο οποίος έχει εργαστεί εδώ και καιρό για να διχάσει τη συμμαχία.

Ατέρμονος κύκλος απαιτήσεων

Κάποιοι από τους μεγαλύτερους επικριτές του Ερντογάν προειδοποιούν για έναν ατέρμονο κύκλο, όπου ο Τούρκος ηγέτης θα κερδίζει παραχωρήσεις από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους του στο ΝΑΤΟ, και στη συνέχεια θα κλιμακώνει τις απαιτήσεις του.

«Ένας καλός σύμμαχος – ειδικά ένας καλός ΝΑΤΟϊκός σύμμαχος – δεν εκβιάζει για να πάρει αυτό που θέλει σε κρίσιμα σημεία της ιστορίας της συμμαχίας», σημειώνει για το θέμα της αγοράς των F-16 και της «διπλωματίας των μαχητικών» ο Μαρκ Γουάλας, ιδρυτής του Turkish Democracy Project.

Με πληροφορίες από New York Times

Headlines