Γροιλανδία: Η κλιματική αλλαγή αλλοιώνει το τοπίο, μέχρι και τη γλώσσα της

Αλλαγές από το κλίμα, μέχρι το λεξιλόγιο

Λέγεται ότι οι ιθαγενείς Ινουίτ έχουν 50 λέξεις που χρησιμοποιούν για το χιόνι. Πολλοί το αμφισβητούν.

Η επιτόπια έρευνα του Γερμανο-αμερικανού ανθρωπολόγου Φραντς Μπόαζ τον 19ο αιώνα κατέγραψε μερικές βασικές λέξεις σχετικά με το φαινόμενο -για το χιόνι που πέφτει, που βρίσκεται στο έδαφος ή για μια χιονοστιβάδα- με παράγωγα διάφορες σύνθετες λέξεις.

Όπως όμως κατέγραψε σε πρόσφατη έρευνα η γλωσσολόγος Λενόρ Γκρενόμπλ, καθώς αλλάζουν τα κλιματικά μοντέλα στη Γροιλανδία, αλλάζει σταδιακά και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν οι κάτοικοί της σήμερα για να τα περιγράψουν.

«Η κλιματική αλλαγή προκαλεί τεράστια πολιτιστική αναστάτωση», παρατηρεί  η επιστήμονας με έδρα το Πανεπιστήμιο του Σικάγο. «Και αυτό επηρεάζει μέχρι και τη γλώσσα».

Ορισμένες λέξεις που περιέγραφαν στο παρελθόν φυσικά φαινόμενα και κλιματικές συνθήκες έχουν αρχίσει σταδιακά να χάνουν πια το νόημα και τον λόγο χρήση τους.

Το χιόνι στη Γροιλανδία έχει αρχίσει να πέφτει όλο και αργότερα στη διάρκεια του έτους και λιώνει πιο νωρίς. Ο πάγος που περιβάλλει το αρκτικό νησί επίσης αραιώνει. Ο αντίκτυπος στην πανίδα είναι ήδη αισθητός.

Οι πολικές αρκούδες λιμοκτονούν καθώς ο πάγος γίνεται πολύ λεπτός για να κυνηγήσουν φώκιες, την κύρια τροφή τους. Τα κοπάδια των ταράνδων αραιώνουν τα καλοκαίρια από τα λιβάδια, καθώς τώρα τα «κυριεύουν» τα κουνούπια.

Όχι τυχαία στην Ιλουλισάτ, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Γροιλανδίας, λειτουργεί το Icefjord Center. Ένα κέντρο έρευνας, εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των χιλιάδων ετησίως επισκεπτών στην περιοχή για τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής σε αυτό το κομβικό σημείο του πλανήτη.

Φτιαγμένο από ξύλο και γυαλί από το δανέζικο αρχιτεκτονικό γραφείο Dorte Mandrup Arkitekter, το κέντρο φιλοξενεί σε ειδικό χώρο εκθέσεις για τον πάγο: πώς σχηματίζεται, σε ποιες περιοχές εκτεινόταν παλαιότερα, σε ποια κατάσταση είναι τώρα.

Η λέξη που ακούει κανείς συχνότερα είναι πια η «imarorpoq». Σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «η θάλασσα μένει χωρίς πάγο».

Νέοι καιροί, νέες προκλήσεις

Η εξέλιξη του ίδιου του Ιλουλισάτ αποτελεί μια μικρογραφία των αλλαγών στο φυσικό τοπίο της Γροιλανδίας, το 80% της επιφάνειας της οποίας καλύπτεται από στρώμα πάγου, που όμως γίνεται όλο και πιο λεπτό.

Ξακουστή για τα παγόβουνα που την περιβάλλουν, η δυτική πόλη βασίζει πια την οικονομία της στον τουρισμό. Με λιγότερους από 5.000 μόνιμους κατοίκους, προσελκύει πάνω από 36.000 επισκέπτες ετησίως που θέλουν να δουν από κοντά τον παγετώνα Γιάκομπσχαουν, στα ανοιχτά του Ιλουλισάτ.

Αυτός έχει σήμερα μήκος σχεδόν 65 χιλιόμετρα και πλάτος 5 χλμ. Στο παρελθόν ήταν πολύ μεγαλύτερος. Τα τελευταία 20 χρόνια είναι από αυτούς που χάνουν ταχύτερα σε όγκο.

Το φαινόμενο, αν και ανησυχητικό, έχει δημιουργήσει για την περιοχή νέες ευκαιρίες. Ολοένα και μεγαλύτερα πλοία μπορούν πλέον να μπαίνουν στο τοπικό λιμάνι, στον Κόλπο Ντίσκο, φέροντας στην περιοχή ορδές τουριστών που σπεύδουν να απολαύσουν τη μοναδική θέα, προτού αυτή κάποια στιγμή εκλείψει.

Η τήξη των πάγων έχει επιταχυνθεί από τη δεκαετία του 2000 στο αυτόνομο νησί του Βασιλείου της Δανίας. Μεταξύ πολλών άλλων αλλαγών, έχει κάνει πιο προσβάσιμα τεράστια κοιτάσματα ορυκτών και άλλων φυσικών πόρων στα γροιλανδικά εδάφη.

Η προοπτική της οικονομικής απεξάρτησης από την Κοπεγχάγη δελεάζει. Όμως οι ρυπογόνες εξορύξεις σε μια περιοχή που βιώνει στην καθημερινότητά της τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής διχάζει.

Ολόενα και περισσότεροι Γροιλανδοί εν τω μεταξύ μεταναστεύουν στις μεγαλύτερες πόλεις, σε αναζήτηση καλύτερων θέσεων εργασίας και αμοιβών.

Και αν και η τοπική κυβέρνηση κατήργησε τα δανέζικα από δεύτερη επίσημη γλώσσα, αυτή εξακολουθεί να ομιλείται ευρέως στις μεγαλύτερες πόλεις.

Το ίδιο και η αγγλική: η lingua franca για αλλοδαπούς εργαζόμενους, οι οποίοι είναι εδώ και καιρό κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτοι για την κάλυψη θέσεων εργασίας σε ανεπτυγμένους και αναπτυσσόμενους τομείς, όπως η αλιευτική βιομηχανία, ο τουρισμός και η παροχή υπηρεσιών.