Σε τροχιά ύφεσης αρκετές μεγάλες οικονομίες

Οι Δείκτες Υπεύθυνων Προμηθειών (PMI) είναι από τους πιο σημαντικούς ως προς την κατανόηση των δυναμικών στην οικονομία του ιδιωτικού τομέα, καθώς αποτυπώνουν προς τα πού κινούνται τα πράγματα με βάση τις ίδιες τις εκτιμήσεις και επιλογές των ανθρώπων που εμπλέκονται στην ίδια την οικονομική διαδικασία. Με αυτόν τον τρόπο συχνά επιτρέπουν να διαγνωστεί εγκαίρως προς τα που κινούνται τα πράγματα και σε ποια φάση του οικονομικού κύκλου βρίσκονται οι διάφορες οικονομίες.

Σε αυτό το φόντο έχει ενδιαφέρον ότι τα πρόσφατα στοιχεία για τους δείκτες PMI παραπέμπουν στο ότι αρκετές από τις μείζονες οικονομίες του πλανήτη βρίσκονται σε τροχιά ύφεσης. Και αυτό γιατί στους συγκεκριμένους δείκτες κάθε τιμή κάτω από 50 παραπέμπει σε συρρίκνωση της οικονομίας.

Έτσι η αμερικανική οικονομία βρίσκεται στο 47.5 που είναι το χαμηλότερο σημείο εδώ και 26 μήνες. Η Ευρωζώνη βρίσκεται στο 49.4 που είναι το χαμηλότερο σημείο εδώ και 17 μήνες. Η Γερμανία βρίσκεται στο 48 που είναι το χαμηλότερο σημείο εδώ και 25 μήνες. Η Γαλλία βρίσκεται στο 50.6, υποχωρώντας από το 53.5 του Ιουνίου, και βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο εδώ και 16 μήνες. Η Ιαπωνία βρίσκεται στο 50.6, υποχωρώντας από το 53 του Ιουνίου. Η Μεγάλη Βρετανία βρίσκεται στο 52.8, σε υποχώρηση από το 53.7 του Ιουνίου και είναι το χαμηλότερο σημείο εδώ και 17 μήνες (με τον βιομηχανικό δείκτη PMI να είναι στο χαμηλότερο σημείο εδώ και 25 μήνες).

Γιατί καταγράφεται καθοδική πορεία

Ειδικά για την Ευρωζώνη τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν μια σειρά από εκτιμήσεις που υπάρχουν  και που εκτός των άλλων επιβεβαιώνουν και τα αρνητικά αποτελέσματα που μέχρι στιγμής έχουν για την ευρωπαϊκή οικονομία οι κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας και τα συνεπακόλουθα προβλήματα με τις ενεργειακές ροές. Αυτό, άλλωστε, αποτυπώνεται και στην υποχώρηση της βιομηχανικής παραγωγής στη Γερμανία, με την ειδική βαρύτητα που έχει συνολικά στην οικονομία της Ευρωζώνης.

Όμως, εκεί που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι το γεγονός ότι έχουμε τάσης ύφεσης και στις ΗΠΑ. Μάλιστα τα στοιχεία για τη σημαντική υποχώρηση του δείκτη PMI στις ΗΠΑ έρχονται να συναντήσουν την εκτίμηση της Atlanta FED για τους ρυθμούς αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ, που είναι ότι και στο δεύτερο τρίμηνο του 2022, η αμερικανική οικονομία κινήθηκε με σε υφεσιακή κατεύθυνση (-1,6%) όπως ακριβώς και στο πρώτο τρίμηνο, στοιχείο που εάν επιβεβαιωθεί, θα σηματοδοτεί ότι «τεχνικά» η αμερικανική οικονομία έχει μπει σε τροχιά ύφεσης. Μια σειρά από άλλα στοιχεία, όπως η υποχώρηση της δυναμικής αύξησης της απασχόλησης αλλά και ο περιορισμός στα περιθώρια κέρδους (η εκτίναξη των οποίων σε μια προηγούμενη φάση ήταν τμήμα του μηχανισμού που οδήγησε και στην αύξηση του πληθωρισμού) επίσης παραπέμπουν στο ενδεχόμενο η αμερικανική οικονομία να μπει σε μια τροχιά ύφεσης.

Βεβαίως, η ίδια η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γιέλεν, προσπάθησε να διασκεδάσει τους φόβους ότι οι ΗΠΑ είναι στα πρόθυμα ύφεσης, υποστηρίζοντας ότι αυτό δεν είναι θέμα «τεχνικού ορισμού», αλλά συνυπολογισμού όλων των δεδομένων, αλλά παραδέχτηκε ότι όντως η αμερικανική οικονομία έχει μπει σε μια φάση επιβράδυνσης  υποστηρίζοντας όμως ότι παρά τον πληθωρισμό εξακολουθεί να έχει αναπτυξιακές δυναμικές.

Τα διλήμματα της ευρωπαϊκής οικονομίας

Όλα δείχνουν ότι ειδικά στην Ευρώπη τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα. Και αυτό γιατί ούτως ή άλλως η Ευρωζώνη είχε ασθενέστερους ρυθμούς ανάπτυξης το προηγούμενο διάστημα, αλλά και γιατί στην Ευρώπη πέραν των ενδογενών προβλημάτων της οικονομίας, οι εξωγενείς παράγοντες παίζουν επίσης έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη συνολική κατεύθυνση της οικονομίας.

Αρκεί να αναλογιστούμε ότι μπορεί στις ΗΠΑ να υπάρχει μια κοινωνική δυσαρέσκεια για την αύξηση των τιμών των καυσίμων, εντούτοις η χώρα παραμένει ενεργειακά αυτάρκης και δεν θα αντιμετωπίσει ελλείψεις στην ενέργεια, ενώ ενισχύεται ο σημαντικός ενεργειακός κλάδος. Αντιθέτως, η Ευρώπη και ιδιαίτερα χώρες που λειτουργούν ως «ατμομηχανές» της ανάπτυξης, όπως η Γερμανία, παραμένει ενεργειακά εξαρτημένη και υποχρεωμένη να υφίσταται όχι μόνο τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου εξαιτίας των κυρώσεων, αλλά και τον υπαρκτό κίνδυνο να βρεθεί με μεγάλες ελλείψεις φυσικού αερίου, τέτοιες που να οδηγήσουν σε μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης που θα οδηγήσουν εκ των πραγμάτων και σε συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας.

Την ίδια στιγμή η Ευρώπη αντιμετωπίζει το πρόβλημα του πληθωρισμού. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε επιλογές όπως η για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ. Όμως, αυτό επίσης μπορεί να επιτείνει τις υφεσιακές τάσεις. Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη ξανά με το πρόβλημα του χρέους, ιδίως του Ιταλικού και τον κίνδυνο εμφανιστούν πάλι μεγάλα spread στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων, κάτι που με τη σειρά του θα υπονόμευε την ίδια την αρχιτεκτονική του ευρώ ως ενιαίου νομίσματος. Απέναντι σε αυτό η ΕΚΤ ήδη ανακοίνωσε ότι θα ενεργοποιήσει εάν χρειαστεί το εργαλείο προστασίας μετάδοσης, TPI, δηλαδή θα αγοράζει, υπό προϋποθέσεις αλλά χωρίς όριο, ομόλογα στη δευτερογενή αγορά για να αποτρέψει την εκτίναξη του χρέους. Όμως, ο συνδυασμός ανάμεσα στην ύφεση, τα αυξανόμενα επιτόκια, τα αυξανόμενα spread και την εκ νέου καταφυγή σε ειδικά εργαλεία, όλα αυτά συνθέτουν ένα ιδιαίτερα αντιφατικό και δυνητικά εκρηκτικό τοπίο για τις ευρωπαϊκές οικονομίες.