Μεσόγειος: Κύμα θαλάσσιου καύσωνα απειλεί τα οικοσυστήματα

Μεγάλο κύμα ζέστης πλήττει τα νερά της δυτικής Μεσογείου από τα τέλη Μαΐου, όπου οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 4 με 5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα κανονικά επίπεδα, με τους ειδικούς να προειδοποιούν για επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα και εισβολή ξενικών ειδών.

«Το μεγάλο κύμα θαλάσσιας ζέστης ξεκίνησε στο τέλος του Μαΐου στην Θάλασσα της Λιγουρίας», που βρίσκεται ανάμεσα στην Ιταλία και την βόρεια Κορσική, και επεκτάθηκε τον Ιούνιο στον Κόλπο του Τάραντα, στην νοτιοανατολική Ιταλία, δήλωσε η Καρίνα φον Σούκμαν, γερμανίδα ωκεανολόγος στην Mercator Océan International.

Η μη κερδοσκοπική οργάνωση με έδρα την Τουλούζη περιλαμβάνει τα κυριότερα ωκεανογραφικά ινστιτούτα της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Βρετανίας και της Νορβηγίας και καθοδηγεί την ευρωπαϊκή υπηρεσία παρακολούθησης των ωκεανών, Copernicus Marine Service (CMEMS).

Τον Ιούλιο, «από την Θάλασσα των Βαλεαρίδων (Ισπανία) μέχρι την Σαρδηνία (Ιταλία), καθώς και ανατολικά της Κορσικής και στο σύνολο της Τυρρηνικής Θάλασσας, παρατηρούνται στην επιφάνεια εξαιρετικά υψηλές τιμές θερμοκρασίας ανάμεσα στους 28°C και 30°C, υψηλότερες των κανονικών, της τάξεως των +4°C έως +5°C», σύμφωνα με την Mercator Océan International.

H τσούχτρα Rhopilema nomadica πέρασε στη Μεσόγειο από τη Διώρυγα του Σουέζ. Βρίσκεται ήδη στο Αιγαίο και επεκτείνεται προς τα δυτικά (Bella Galil)

Αν για τους λουόμενους σε αυτές θάλασσες, έναν από τους βασικούς τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο, οι θερμοκρασίες είναι ευχάριστες, για τους επιστήμονες και οικολόγους αποτελούν πηγή ανησυχίας.

Ο θαλάσσιος καύσωνας μπορεί να φέρει δραματικές αλλαγές στην πανίδα και την χλωρίδα, προκαλώντας μετανάστευση ειδών προς λιγότερα θερμά ύδατα, μαζικούς θανάτους ειδών ή μείωση ορισμένων και εμφάνιση νέων ειδών, προειδοποιεί η Καρίνα φον Σούκμαν, μέλος της μεγάλης ομάδας που συντάσσει τις εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).

Και οι μεταβολές αυτές μπορεί να έχουν κοινωνικο-οικονομικές συνέπειες, κυρίως στον τομέα της αλιείας, προειδοποιεί.

Λαγοκέφαλοι και γιγάντιες μέδουσες

«Στην Μεσόγειο, έπειτα από επεισόδια θαλάσσιων καυσώνων το 1999, το 2003 και το 2006, παρατηρήθηκαν πλήθος περιπτώσεων μαζικού θανάτου ειδών όπως η ποσειδωνία», σύμφωνα με έκθεση του Centre national de la recherche scientifique (CNRS) που δημοσιεύθηκε το 2020.

Για τον Σαρλ-Φρανσουά Μπουντουρέσκ, καθηγητή Θαλάσσιας Οικολογίας του Πανεπιστημίου Αιξ-Μασσαλίας, το φαινόμενο μπορεί να οδηγήσει σε «απόλυτο ή μερικό» θάνατο της του κόκκινου κοραλιού και της ποσειδωνίας –ενός θαλάσσιου φυτού που σχηματίζει μεγάλα λιβάδια στα ρηχά νερά.

O λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus) τρώει τα φύκη από τα οποία εξαρτώνται ντόπια είδη (Rickard Zerpe)

Ψάρια όπως το πολύχρωμο μπαρακούντα, που έχουν αρχίσει να ανεβαίνουν από τον νότο προς τον βορρά της Μεσογείου, μπορεί να αυξηθούν στην δυτική Μεσόγειο.

«Είδη που προέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, τα οποία εισήλθαν στην ανατολική Μεσόγειο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ» πλησιάζουν επίσης της γαλλικές ακτές και δύο από τα είδη αυτά είναι πιθανό να αποτελέσουν πρόβλημα σε πέντε ή δέκα χρόνια: ο λαγοκέφαλος και την τροπική γιγάντια μέδουσα Rhopilema nomadica, η οποία ήδη απαντά στο Αιγαίο.

Ο λαγοκέφαλος, είδος που πλέον απαντά συχνά και στα ελληνικά νερά είναι ένα «εξαιρετικά αδηφάγο φυτοφάγο» ψάρι που «απειλεί να διαταράξει τις συνήθεις τροφικές αλυσίδες» καθώς καταναλώνει τα φύκη που χρειάζονται τα μικρά άλλων ψαριών.

Η δε γιγάντια μέδουσα προκαλεί σοβαρά τσιμπήματα που χρήζουν νοσηλείας και ευθύνεται για το κλείσιμο παραλιών όταν διαπιστωθεί η παρουσία της, προειδοποιεί ο Σαρλ-Φρανσουά Μπουντουρέσκ.

Για την αντιμετώπιση των θαλάσσιων καυσώνων, θα πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. «Ακόμα όμως και αν σταματούσαμε σήμερα τις εκπομπές, οι ωκεανοί που αποθηκεύουν το 90% της θερμότητας του συστήματος Γη θα συνέχιζαν να θερμαίνονται», εξηγεί η Καρίνα φον Σούκμαν.

Τα κύματα θαλάσσιας ζέστης έχουν ήδη «διπλασιασθεί σε συχνότητα από την δεκαετία του 1980», σύμφωνα με την έκθεση της IPCC τον Αύγουστο 2021.

Από το 2015 έως το 2019, «η Μεσόγειος έχει ζήσει πέντε συνεχή χρόνια μαζικού θανάτου ειδών» εξαιτίας των θαλάσσιων καυσώνων, διαπίστωνε μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο στο Global Change Biology.

«Τουλάχιστον από το 2003, τα κύματα αυτά έχουν γίνει συστηματικά και στο μέλλον θα έχουν μεγαλύτερη χρονική διάρκεια, θα καταλαμβάνουν μεγαλύτερη επιφάνεια στην θάλασσα και θα είναι περισσότερο έντονα και σοβαρά», προειδοποιεί η Καρίνα φον Σούκμαν.

Αν και η Μεσόγειος Θάλασσα καλύπτει λιγότερο από το 1% της υδάτινης επιφάνειας του πλανήτη, φιλοξενεί το 18% όλων των γνωστών θαλάσσιων ειδών και το μεγαλύτερο ποσοστό θαλάσσιων οικοσυστημάτων στην Ευρώπη, τονίζεται στην έκθεση του δικτύου των ειδικών για την κλιματική αλλαγή στην Μεσόγειο (Medecc).

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ / AFP