Λουίζ Μπουρζουά:«Η ευαισθησία της έτεινε προς το τρισδιάστατο»

Η Louise Bourgeois γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1911 στο Παρίσι από τον Louis Bourgeois και την Joséphine Fauriaux. Η οικογένεια, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης αδελφής της Bourgeois, Henriette, ζούσε στη λεωφόρο Saint Germain, όπου ο Louis και η Joséphine συνέχισαν την οικογενειακή επιχείρηση με αντίκες Fauriaux ανοίγοντας μια γκαλερί με ταπισερί. Το 1913 γεννήθηκε ο αδελφός του Bourgeois, ο Pierre.

Το 1919, η οικογένεια απέκτησε ένα ακίνητο στο Antony, ένα προάστιο του Παρισιού, το οποίο διέθετε ένα ατελιέ για την αποκατάσταση ταπισερί. Εκείνη την εποχή η μητέρα της Bourgeois, η Joséphine, προσβλήθηκε από την ισπανική γρίπη, από την οποία δεν ανάρρωσε ποτέ πλήρως. Οι χειμώνες περνούσαν σε θερμότερα κλίματα και η εκπαίδευση της Μπουρζουά διακόπτονταν συχνά για να βοηθήσει στη φροντίδα της μητέρας της. Το 1922, η βρετανίδα au pair Sadie Gordon Richmond μπήκε στην οικογένεια Bourgeois για να διδάξει στα παιδιά αγγλικά. Ζώντας μαζί τους για σχεδόν μια δεκαετία, η Sadie έγινε επίσης ερωμένη του Louis. Αυτή η μπερδεμένη κατάσταση, και η επίδραση που είχε η συμπεριφορά του πατέρα της στην Bourgeois, θα βρει αργότερα έκφραση στην τέχνη της. Οι παιδικές αναμνήσεις της Bourgeois, η συμμετοχή της στην οικογενειακή επιχείρηση ταπισερί και η φροντίδα που παρείχε στη μητέρα της -μαζί με τα διάχυτα συναισθήματα εγκατάλειψης- θα γίνουν σημαντικά θέματα στο έργο της.

• Διαβάστε ακόμα: Μεγάλη αξία: Βρέθηκε πίνακας του 17ου αιώνα της ζωγράφου Αρτεμίζια Τζεντιλέσκι

Η μητέρα της Bourgeois πέθανε τον Σεπτέμβριο του 1932. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, αφού πήρε το απολυτήριό της στη φιλοσοφία από το φημισμένο Lycée Fénelon στο Παρίσι, η Bourgeois μπήκε στη Σορβόννη για να σπουδάσει μαθηματικά. Ωστόσο, βαθιά καταθλιπτική από τον θάνατο της μητέρας της, στράφηκε σύντομα στην τέχνη. Η Bourgeois παρακολούθησε διάφορες ακαδημίες και ατελιέ καλλιτεχνών στο Παρίσι καθώς και μαθήματα στην Académie de la Grande-Chaumière, στην École des Beaux-Arts και στην École du Louvre. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, σπούδασε επίσης με τον Fernand Léger, ο οποίος της είπε ότι η ευαισθησία της έτεινε προς το τρισδιάστατο.

Photo: Wikipedia Commons

Το 1938, η Louise Bourgeois γνώρισε και παντρεύτηκε τον Αμερικανό ιστορικό τέχνης Robert Goldwater και μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, όπου μεγάλωσαν τρεις γιους. Αμέσως μετά την άφιξή της στη Νέα Υόρκη, η Bourgeois γράφτηκε στο Art Students League, όπου άρχισε να δημιουργεί χαρακτικά, και το 1945 είχε την πρώτη της ατομική έκθεση ζωγραφικής στην Bertha Schaefer Gallery της Νέας Υόρκης. Στα μέσα της δεκαετίας του 1940 άρχισε να δημιουργεί γλυπτικές μορφές από βρεμένο ξύλο στην οροφή της πολυκατοικίας της. Το 1949 εξέθεσε για πρώτη φορά αυτό το έργο σε ατομική έκθεση με τίτλο Recent Work 1947-1949: Seventeen Standing Figures in Wood, στην Peridot Gallery, στη Νέα Υόρκη.

• Διαβάστε ακόμα: Δικαστήριο μιας φλούδας: H μπανάνα του Maurizio Cattelan αντιμετωπίζει νέα διαμάχη

Καθ’ όλη τη διάρκεια των δεκαετιών του ’40 και του ’50, το έργο της Bourgeois παρουσιάστηκε μαζί με καλλιτέχνες του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, συμπεριλαμβανομένων των Jackson Pollock, Mark Rothko και Willem de Kooning, σε διάφορες ομαδικές εκθέσεις. Είχε επαφή με Ευρωπαίους καλλιτέχνες στη Νέα Υόρκη, όπως ο Marcel Duchamp, ο André Breton και ο Joan Miró. Το 1946, η Bourgeois άρχισε να φτιάχνει χαρακτικά στο Atelier 17 του Stanley William Hayter. Το 1947, δημιούργησε ένα σημαντικό έργο χαρακτικής, το He Disappeared Into Complete Silence, στο οποίο εννέα χαρακτικά, συνοδευόμενα από τις παραβολές της, δημιουργούσαν ένα σαφώς αρχιτεκτονικό θέμα.

Μετά τον απροσδόκητο θάνατο του πατέρα της το 1951, η Bourgeois έπεσε σε βαθιά κατάθλιψη, η οποία την οδήγησε σε ψυχανάλυση με τον Dr. Henry Lowenfeld. Το 1964, μετά από μια περίοδο σχετικής απομόνωσης, είχε την πρώτη της ατομική έκθεση, μετά από έντεκα χρόνια απουσίας, στη γκαλερί Stable Gallery της Νέας Υόρκης. Το νέο της έργο, φτιαγμένο από γύψο και λάτεξ, αποκάλυψε μια στροφή προς πιο οργανικές διαδικασίες και εισήγαγε τη «φωλιά» ως μια μοναδική γλυπτική μορφή. Το 1966, η Lucy Lippard συμπεριέλαβε το έργο της Bourgeois στη θεμελιώδη έκθεση Eccentric Abstraction, μαζί με μια νεότερη γενιά καλλιτεχνών όπως η Eva Hesse και ο Bruce Nauman. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του ’70, η Bourgeois ταξίδευε συχνά στην Ιταλία για να εργαστεί σε μάρμαρο και μπρούντζο.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η Bourgeois διοργάνωνε συγκεντρώσεις με την ονομασία «Sunday, bloody Sundays» στο σπίτι της στο Chelsea. Αυτά τα σαλόνια γέμιζαν με νέους καλλιτέχνες και φοιτητές, των οποίων το έργο θα σχολίαζε η Bourgeois. Η αμείλικτη κριτική της και η στεγνή αίσθηση του χιούμορ της οδήγησαν στην ονομασία αυτών των συναντήσεων. Η Μπουρζουά ενέπνευσε πολλούς νεαρούς φοιτητές να κάνουν τέχνη με φεμινιστικό χαρακτήρα. Ωστόσο, ο μακροχρόνιος φίλος και βοηθός της Λουίζ, Τζέρι Γκοροβόι, έχει δηλώσει ότι η Λουίζ θεωρούσε το δικό της έργο «προ-του-φύλου».

«Η δουλειά μου ασχολείται με προβλήματα που είναι προγενέστερα του φύλου. Για παράδειγμα, η ζήλια δεν είναι αρσενική ή θηλυκή» έλεγε η ίδια.

Η Μπουρζουά ευθυγραμμίστηκε με ακτιβίστριες και έγινε μέλος της ομάδας Fight Censorship Group, μιας φεμινιστικής συλλογικότητας κατά της λογοκρισίας, που ιδρύθηκε από τη συνάδελφό της Ανίτα Στέκελ. Στη δεκαετία του 1970, η ομάδα υπερασπίστηκε τη χρήση σεξουαλικών εικόνων σε έργα τέχνης. Η Στέκελ υποστήριξε: «Αν το όρθιο πέος δεν είναι αρκετά υγιές για να μπει σε μουσεία, δεν θα πρέπει να θεωρείται αρκετά υγιές για να μπει σε γυναίκες».

Ο σύζυγος της Bourgeois πέθανε τον Μάρτιο του 1973. Το 1974 δημιούργησε το έργο The Destruction of the Father, το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε ατομική έκθεση στο 112 Greene Street την ίδια χρονιά. Το 1978 ανέβασε μια παράσταση (A Banquet: A Fashion Show of Body Parts) μέσα στο πρώτο της χωρικό περιβάλλον, το Confrontation, στη Hamilton Gallery of Contemporary Art της Νέας Υόρκης. Το 1980, γνώρισε τον Jerry Gorovoy, ο οποίος την συμπεριέλαβε σε μια ομαδική έκθεση που επιμελήθηκε στην Max Hutchinson Gallery της Νέας Υόρκης. Ο Gorovoy, όπως είπαμε και παραπάνω, θα γινόταν στη συνέχεια βοηθός της και θα παρέμενε σταθερή παρουσία για το υπόλοιπο της ζωής της.

Η έκθεση «Louise Bourgeois: Bourgeois: Retrospective» άνοιξε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης το 1982. Σε επιμέλεια της Deborah Wye, ήταν η πρώτη αναδρομική έκθεση του MoMA αφιερωμένη σε γυναίκα καλλιτέχνη.  Το 1980, η Bourgeois είχε αποκτήσει έναν μεγαλύτερο χώρο για στούντιο στο Μπρούκλιν και εκείνη την εποχή άρχισε να δημιουργεί όλο και πιο μεγάλης κλίμακας έργα. Το 1991, παρουσίασε το πρώτο από μια νέα σειρά έργων, τα Cells, στο Carnegie International στο Πίτσμπουργκ. Ένα χρόνο αργότερα, έλαβε μέρος στην Documenta IX και το 1993 εκπροσώπησε το περίπτερο των Ηνωμένων Πολιτειών στην 45η Μπιενάλε της Βενετίας. Το 1994, η Bourgeois εγκατέστησε την πρώτη της μεγάλης κλίμακας αράχνη στο Μουσείο του Μπρούκλιν.

Photo: Wikipedia Commons

Το 2000, μετά από μια δεκαετία διεθνών εκθέσεων και βραβείων, η Tate Gallery of Modern Art ανέθεσε στην Bourgeois την εναρκτήρια εγκατάσταση του μουσείου στη νέα του έδρα, στην αίθουσα Turbine Hall του Bankside Power Station. Παρουσίασε μια αράχνη από ατσάλι και μάρμαρο, Maman (1999), και σχεδίασε τρεις αρχιτεκτονικούς πύργους από ατσάλι με τίτλο I Do, I Undo and I Redo (1999-2000). Τα επόμενα δέκα χρόνια συνόδευσαν την αναγνώριση της Bourgeois. Υπήρξε το αντικείμενο πολυάριθμων σημαντικών εκθέσεων, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης παρουσίασης ενός εν ζωή Αμερικανού καλλιτέχνη στο Κρατικό Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, το 2001, σε επιμέλεια της Julie Sylvester. Το 2007, μια άλλη μεγάλη αναδρομική έκθεση του έργου της διοργανώθηκε από την Tate Modern και το Centre Pompidou. Σε επιμέλεια των Frances Morris, Marie-Laure Bernadac και Jonas Storsve, η έκθεση ταξίδεψε στο Μουσείο Solomon R. Guggenheim της Νέας Υόρκης, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Λος Άντζελες και στο Μουσείο και Κήπο Γλυπτικής Hirshhorn της Ουάσινγκτον.

Η Bourgeois ανακηρύχθηκε Αξιωματικός του Τάγματος Τεχνών και Γραμμάτων από τον Γάλλο υπουργό Πολιτισμού το 1983. Άλλες τιμητικές διακρίσεις ήταν το Grand Prix National de Sculpture από τη γαλλική κυβέρνηση το 1991, το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών, που της απένειμε ο πρόεδρος Μπιλ Κλίντον το 1997, το πρώτο βραβείο από το Διεθνές Κέντρο Γλυπτικής στην Ουάσιγκτον και η εκλογή της ως μέλους της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών. Το 2008, το μετάλλιο της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής απονεμήθηκε στην Bourgeois από τον Πρόεδρο Nικολά Σαρκοζί στο σπίτι της στο Chelsea.

Στις 31 Μαΐου 2010, η Louise Bourgeois απεβίωσε σε ηλικία 98 ετών.

Το 2010, τον τελευταίο χρόνο της ζωής της, η Bourgeois χρησιμοποίησε την τέχνη της για να μιλήσει για την ισότητα των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων και των τρανσέξουαλ (LGBTQ+). Δημιούργησε το έργο I Do, το οποίο απεικονίζει δύο λουλούδια που φυτρώνουν από ένα στέλεχος, για να ωφελήσει τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Freedom to Marry. Η Bourgeois έχει δηλώσει: «Όλοι πρέπει να έχουν το δικαίωμα να παντρεύονται. Το να δεσμεύεσαι να αγαπάς κάποιον για πάντα είναι ένα όμορφο πράγμα». Η Μπουρζουά είχε ιστορικό ακτιβισμού υπέρ της ισότητας των ΛΟΑΤΚΙ+, έχοντας δημιουργήσει έργα τέχνης για την ακτιβιστική οργάνωση για το AIDS ACT UP το 1993.

*Η έκθεση «Louise Bourgeois: Paintings» στο MET της Νέας Υόρκης παρουσιάζει την καλλιτεχνική της δράση από την άφιξή της στη Νέα Υόρκη το 1938 και την στροφή της στη γλυπτική στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Αν και η Bourgeois είναι περισσότερο γνωστή σήμερα ως γλύπτρια, σε αυτό το πρώιμο σώμα έργων -που δημιουργήθηκε κατά τη δεκαετία που κάλυπτε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο- αναδύθηκε η καλλιτεχνική της φωνή, δημιουργώντας μια βασική ομάδα οπτικών μοτίβων που θα συνέχιζε να εξερευνά και να αναπτύσσει. Η έκθεση ξεκίνησε στις 12 Απριλίου του 2022 και θα συνεχιστεί μέχρι τις 7 Αυγούστου του 2022.

Δείτε κάποιο μέρος της έκθεσης