Ιωάννα Ηλιάδη: «Όραμά μου είναι το Άσυλο Ανιάτων να γίνει σπίτι για όσους το έχουν ανάγκη»

Από το 1901, το ιδρυμένο το 1893 Άσυλο Ανιάτων στεγάζεται στο ίδιο, επιβλητικό κτίριο στην Κυψέλη. Στα 121 χρόνια που μεσολάβησαν, από τους ψηλοτάβανους χώρους της άλλοτε έπαυλης του φιλέλληνα βρετανού Ναυάρχου Μάλκολμ, έχουν περάσει χιλιάδες βαρέως πάσχοντες, οι οικογένειες των οποίων αδυνατούσαν να περιθάλψουν, βρίσκοντας τη φροντίδα που είχαν ανάγκη και, σε πολλές περιπτώσεις, βλέποντας την υγεία τους να βελτιώνεται σημαντικά.

Έχοντας επιβιώσει από δυο παγκόσμιους πολέμους, τον εμφύλιο και τη μικρασιατική καταστροφή, το Άσυλο Ανιάτων, ανέκαθεν χρηματοδοτούμενο σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα μέσω δωρεών, αντιμετώπισε τις μεγαλύτερες απειλές για την ύπαρξή του στη διάρκεια των δυο τελευταίων δεκαετιών. Η οικονομική κρίση, μια σειρά από δικαστικές υποθέσεις και η πανδημία είναι μόνο ορισμένες από τις πρόσφατες προκλήσεις που αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια το παλαιότερο φιλανθρωπικό ίδρυμα στην Ελλάδα.

Για τη διαχρονική προσφορά του Ασύλου Ανιάτων στη χώρα, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του, μιλά στο in η πρόεδρός του, Ιωάννα Ηλιάδη.

Βρίσκεστε στο «τιμόνι» του Ασύλου Ανιάτων εδώ και δέκα χρόνια. Κάνοντας έναν απολογισμό, ποιο είναι το κυρίαρχο συναίσθημά σας; Ποιες ήταν οι πιο δύσκολες στιγμές και για ποια πράγματα αισθάνεστε υπερήφανη;

Το κυρίαρχο συναίσθημα που με διακατέχει τα τελευταία δέκα χρόνια από την ενασχόλησή μου με το Άσυλο Ανιάτων είναι η ολοκλήρωση που νιώθει κάποιος από την αγάπη που εισπράττει και ανταποδίδει και από την εσωτερική χαρά της ανιδιοτελούς προσφοράς. Το Άσυλο Ανιάτων και οι άνθρωποί μας, είναι η οικογένειά μου και οικογένεια όλων μας.

Οι  πιο δύσκολες στιγμές που είχαμε να αντιμετωπίσουμε ήταν κυρίως οικονομικού χαρακτήρα και είμαι περήφανη που καταφέραμε να τις ξεπεράσουμε και να ανταπεξέλθουμε στον κυκεώνα των υποχρεώσεων και των χρεών. Υπήρχαν πραγματικά δύσκολες περίοδοι για όλους μας. Με υπομονή, αγάπη και τη στήριξη όλου του προσωπικού, ευτυχώς συνεχίστηκε ανεμπόδιστα η ορθή λειτουργία του Ιδρύματος, οι υποχρεώσεις που ήταν δυσβάσταχτες εξοφλήθηκαν, και το Ίδρυμα ορθοπόδησε και συνεχίζει απρόσκοπτα το κοινωνικό του έργο μέχρι και σήμερα.

Ποια οφέλη αποκομίζουν οι ασθενείς από την παραμονή τους στο Άσυλο Ανιάτων; Τι είδους υποστήριξη λαμβάνουν και ποια είναι η αντανάκλασή της στην κατάσταση της υγείας και της ψυχολογίας τους;

Στο Ίδρυμα Περιθάλψεως Χρονίως Πασχόντων (ΙΠΧΠ) περιθάλπονται οι ασθενείς που πάσχουν από ανίατες ασθένειες, παραπληγίες, τετραπληγίες, εγκεφαλοπάθειες, σκλήρυνση κατά πλάκας και παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, και τους παρέχουμε 24ωρη υποστήριξη.

Σήμερα, το Ίδρυμα φροντίζει 140 ασθενείς. Σε συνδυασμό με την καθημερινή περίθαλψη και φροντίδα τους, οι περιθαλπόμενοι έχουν τη δυνατότητα να απασχολούνται και να κοινωνικοποιούνται στο τμήμα δημιουργικής απασχόλησης, όπου έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε πολλαπλές δραστηριότητες, να αναπτύξουν τρόπους έκφρασης, να βιώνουν την ομαδικότητα και την επικοινωνία με στόχο να διευρύνουν τις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες, όπως τη συγκέντρωση, τη μνήμη και την έκφραση λόγου. Επίσης, οι περιθαλπόμενοι συμμετέχουν σε πολλές εκδηλώσεις όπως εκδρομές, μπάνιο στη θάλασσα, θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, επισκέψεις σε μουσεία, bazaar και άλλα. Όλα αυτά έχουν άμεση επίδραση στην ψυχολογία τους και στην υγεία τους κατ’ επέκταση, καθώς νιώθουν ενεργοί και παραγωγικοί.

Τέλος, στο Ίδρυμα απασχολούνται 110 άτομα ειδικοτήτων όπως ιατροί, φυσιάτροι, ψυχίατροι, φυσικοθεραπευτές, εργασιοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, οι οποίοι προσφέρουν με αγάπη και φροντίδα τις υπηρεσίες τους στους ασθενείς.

Ποιο είναι το σημαντικότερο αποτύπωμα της δράσης του Ασύλου Ανιάτων στην ελληνική κοινωνία στη διάρκεια των 129 ετών της λειτουργίας του;

Πιστεύω ότι το κυριότερο κοινωνικό αποτύπωμα της δράσης του Ασύλου Ανιάτων είναι ότι  μέσα από την αδιάλειπτη λειτουργία του εδώ και 129 έτη περισσότεροι από 8.500 ασθενείς που πάσχουν από ανίατες παθήσεις έχουν βρει φροντίδα, ένα σπίτι και μία οικογένεια. Είναι ανυπολόγιστο κατόρθωμα αν αναλογιστούμε πως για πάνω από έναν αιώνα αυτό έχει επιτευχθεί χωρίς καμία κρατική επιχορήγηση, με ελάχιστα νοσήλια από τον ΕΟΠΥΥ και με ιδίους πόρους και φυσικά συνεχίζουμε έτσι.

Η πλέον ιστορική φιλανθρωπική οργάνωση της Ελλάδας στεγάζεται σε ένα εξίσου ιστορικό κτίριο. Πώς συμβαδίζουν οι αρχιτεκτονικές του ιδιαιτερότητες με τις αυξημένες ανάγκες ενός ιδρύματος που περιθάλπει ασθενείς με βαρύτατα προβλήματα υγείας;

Πράγματι, το Άσυλο Ανιάτων και το Ίδρυμα Περιθάλψεως Χρονίως Πασχόντων στεγάζονται σε μία ιστορική έπαυλη με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αισθητική. Πρόκειται για την ιστορική έπαυλη Malcolm στην Κυψέλη, η οποία ενοικιάστηκε αρχικά το 1902 από τις 20 ιδρύτριες του Ασύλου Ανιάτων και το 1905 αγοράστηκε από το Άσυλο Ανιάτων για να αποτελέσει ως σήμερα την εστία των δραστηριοτήτων του. Πλέον η έπαυλη είναι ταυτισμένη με το Άσυλο Ανιάτων και αποτελεί έναν χώρο φιλοξενίας και παροχής φροντίδας. Για εμάς είναι ο ιδανικός χώρος για τη φροντίδα των ασθενών και για την όμορφη διαβίωσή τους.

Πώς διαχειριστήκατε – και διαχειρίζεστε – τις νέες απειλές της πανδημίας; Ποια μέτρα λαμβάνονται για την προστασία των ασθενών;

Στο Άσυλο Ανιάτων έχουμε λάβει πολλά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κοροναϊού και των επιπτώσεών της. Σε αυτή την προσπάθεια, προτεραιότητα μας αποτελεί η ασφάλεια και η υγεία των εργαζομένων μας και των περιθαλπόμενων του Ιδρύματος. Διατηρούμε άμεση επικοινωνία με τους αρμόδιους φορείς για τη δημιουργία και εφαρμογή των απαραίτητων πρωτόκολλων με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας.

Επιπλέον, διενεργούμε απολυμάνσεις, ενημερώνουμε και εκπαιδεύουμε το προσωπικό μας, ενώ έχουμε προχωρήσει στη σύσταση Επιτροπής Λοιμώξεων με την πρόσληψη λοιμωξιολόγου. Η προσπάθεια αυτή έχει ενισχυθεί με τον πλήρη εμβολιασμό ασθενών και εργαζομένων, καθώς και την υποχρεωτική διεξαγωγή ελέγχων μέσω εκτέλεσης Rapid και PCR Tests σε εβδομαδιαία βάση. Τέλος, περιθάλπουμε ύποπτα και επιβεβαιωμένα κρούσματα, τηρώντας τις κατευθυντήριες οδηγίες του CDC και του ΕΟΔΥ.

Στη διάρκεια των προηγούμενων ετών υπήρξαν ορισμένες σκιές ως προς την οικονομική διαχείριση του Ασύλου. Ποια μέτρα έχουν ληφθεί έκτοτε για την επίτευξη διαφάνειας και την υιοθέτηση πρακτικών ορθής διακυβέρνησης;

Η ορθή διακυβέρνηση αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αποδοτική λειτουργία ενός οργανισμού και τη δημιουργία σταθερών σχέσεων εμπιστοσύνης με την κοινωνία των πολιτών. Στο Άσυλο Ανιάτων θεωρούμε καθήκον μας την ενίσχυση της διαφάνειας και της νομιμότητας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, καθώς και τη θέσπιση ενός αποτελεσματικού συστήματος εσωτερικού ελέγχου.

Σε αυτό το πλαίσιο, εποπτευόμαστε από Κυβερνητικό επίτροπο του Δήμου Αθηναίων που παρίσταται για τον έλεγχο της νομιμότητας των συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου. Επιπλέον, παρουσιάζουμε τακτικά ελεγμένα από Ορκωτούς Ελεγκτές οικονομικά στοιχεία, δημοσιεύουμε διαγωνισμούς σύμφωνα με τους σχετικούς κανόνες δημοσιότητας και υλοποιούμε πωλήσεις περιουσίας και προσλήψεις προσωπικού κατόπιν προκηρύξεων.

Παράλληλα, κοινοποιούμε τα σχέδια οικονομικής βιωσιμότητας για την ενημέρωση των μελών μας, ενώ έχουμε προχωρήσει στην τροποποίηση του καταστατικού μας με στόχο τον εκσυγχρονισμό και τη διαφάνεια στην εταιρική διακυβέρνηση. Ως επακόλουθο, συστήσαμε και στελεχώσαμε τμήμα εσωτερικού ελέγχου, και συντάξαμε νέο οργανόγραμμα για τη δημιουργία μίας σύγχρονης διοικητικής οργάνωσης.

Πώς αντιμετωπίσατε τις καταγγελίες σχετικά με τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας του Ασύλου; Σε τι στάδιο βρίσκονται τώρα οι υποθέσεις;

Προσπαθούμε όλοι μας στο Άσυλο Ανιάτων να παραμένουμε προσηλωμένοι στο έργο μας και στους στόχους που θέτουμε. Τα τελευταία χρόνια έχουμε υλοποιήσει πολιτικές και έργα εκσυγχρονισμού με στόχο τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των περιθαλπόμενων. Επιπλέον, έχουμε επισυνάψει σημαντικές συνεργασίες με δημόσιους φορείς και ιδιωτικές επιχειρήσεις που μας εμπιστεύονται. Από αυτές τις εξελίξεις αντλούμε πολύ μεγάλη δύναμη και αισιοδοξία για να συνεχίζουμε το έργο μας και να θέτουμε νέους στόχους.

Δυστυχώς, όσο υπάρχει κοινωνικό έργο και προσφορά υπάρχει και κακοβουλία, ευτυχώς μεμονωμένων ανθρώπων, οι οποίοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν συγκεκριμένες καταστάσεις για το προσωπικό τους συμφέρον. Η θέση μας όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι θα αποφανθεί η Δικαιοσύνη, ως η μόνη αρμόδια. Επιπλέον, να αναφέρω ότι πρόσφατα είχαμε την πλήρη δικαίωση του Ασύλου Ανιάτων για την κληρονομιά Σπέντζα. Με απόφαση της Αποκεντρωμένης Αττικής, ο διορισθείς από το 2006 εκτελεστής της διαθήκης Ιωάννης Μελανίτης παύεται του διορισμού του και ανατίθεται η διαχείριση της κληρονομιάς στη Διοίκηση του Ασύλου Ανιάτων.

Όλοι μας στο Άσυλο Ανιάτων έχουμε αφιερωθεί σε αυτό που κάνουμε και μόνο. Είμαστε αφοσιωμένοι στους ανθρώπους που φροντίζουμε, το 80% των οποίων είναι κατάκοιτοι και θα μείνουν μαζί μας μέχρι το τέλος της ζωής τους. Πρόκειται για ανθρώπους που η ζωή τους έχει στερήσει το προνόμιο της αυτοεξυπηρέτησης. Ανθρώπους που τους έχουν απαρνηθεί ακόμη και οι οικογένειές τους, είτε γιατί δεν τους αποδέχτηκαν, είτε γιατί δεν μπορούσαν να τους συντηρήσουν.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζετε σε πρακτικό και ψυχικό επίπεδο στο πλαίσιο του θεσμικού σας ρόλου στο ίδρυμα και τι αποκομίζετε ως επιβράβευση;

Τα τελευταία δέκα χρόνια έχω αφιερώσει όλη την καθημερινή μου ζωή στο Άσυλο Ανιάτων. Έχουμε περάσει πολλές δυσκολίες, όπως σας ανέφερα, τις οποίες αντιμετωπίσαμε με σθένος.

Αυτό που με θλίβει όμως αφάνταστα είναι ότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολλές περιπτώσεις άγνοιας σχετικά με την ιστορία του Ασύλου Ανιάτων, το έργο του και το μέλλον του. Το Άσυλο Ανιάτων έχει αντέξει δύο πολέμους, την κατοχή, την πρόσφατη οικονομική κρίση, την πανδημία του covid-19 και έχει επιβιώσει. Υποχρέωση όλων μας είναι να το οδηγήσουμε στον επόμενο αιώνα. Γιατί ενώ εμείς οι άνθρωποι είμαστε απλά περαστικοί, εκείνο θα συνεχίσει να λειτουργεί εξυπηρετώντας τον σκοπό του.

Αυτό που μας δίνει πολύ μεγάλη δύναμη και αποτελεί για εμάς σημαντική επιβράβευση είναι η εμπιστοσύνη που μας δείχνει η κοινωνία των πολιτών. Έχουμε πιστούς φίλους και υποστηρικτές, οι οποίοι σταθερά και με συνέπεια όλα αυτά τα χρόνια στέκονται δίπλα μας και προσπαθούν ο καθένας με τον δικό του τρόπο να προσφέρουν στο έργο μας. Η μεγαλύτερη ωστόσο επιβράβευση είναι για εμάς η αποκατάσταση των περιθαλπόμενων. Βλέπουμε ασθενείς να βελτιώνονται και αυτόματα όλες οι δύσκολες στιγμές που περνάμε εξαφανίζονται. Καταλαβαίνουμε τη σημασία του έργου που επιτελούμε, τη σπουδαιότητα της προσφοράς, της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου ανθρώπων που η κοινωνία έχει στο περιθώριο.

Ποιο είναι το όραμά σας για το μέλλον του ιδρύματος;

Να είναι το Άσυλο Ανιάτων σπίτι για όσους το έχουν ανάγκη και οι άνθρωποί του η οικογένεια που θα τους φροντίζει. Αυτό είναι το όραμά μου για το μέλλον του ιδρύματος.

Μέσα στους άμεσους στόχους μας είναι η δημιουργία ενός Κέντρου Αποκατάστασης και Αποθεραπείας κλειστής και ημερήσιας νοσηλείας, η λειτουργία στεγών υποστηριζόμενης διαβίωσης, καθώς και η δημιουργία ενός Κέντρου Διημέρευσης ατόμων με αναπηρία. Η αποκατάσταση των συνανθρώπων μας, που δεν «δύνανται» να αυτοεξυπηρετηθούν, ώστε να μειωθεί ο χρόνος παραμονής τους στο κρεβάτι, είναι μια επένδυση με οφέλη τόσο για τα άτομα όσο και για την κοινωνία. Μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή πολύχρονης νοσηλείας, στη μείωση της διάρκειας παραμονής στο νοσοκομείο, στην αποφυγή επιπλοκών, στη μείωση των ποσοστών αναπηρίας με απώτερο σκοπό την αποιδρυματοποίησή τους.