Αναζητούν οι ΗΠΑ κανάλι διαλόγου με τη Ρωσία;

Την ώρα που η επίσημη ρητορική των δυτικών κυβερνήσεων είναι ότι πρέπει να κλιμακωθεί η υποστήριξη στην Ουκρανία, που μπορεί – πάλι σύμφωνα με αυτή τη ρητορική – να κερδίσει τον πόλεμο και να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο οι κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι ακούγονται και φωνές στις ΗΠΑ προερχόμενες από το πολιτικοδιπλωματικό κατεστημένο που υποδεικνύουν την ανάγκη κάποιου διαλόγου με τη Ρωσία.

Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν ένα πρόσφατο άρθρο γνώμης στους New York Times υπογεγραμμένο από τον Σάμιουελ Τσάραπ, στέλεχος της RAND Corporation και τον Τζέρεμι Σαπίρο, στέλεχος του θινκ τανκ European Council on Foreign Relations. Σε αυτό το άρθρο, υποστήριξαν ότι αυτή τη στιγμή η δυναμική του πολέμου είναι μια συνεχιζόμενη κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία που απειλεί να ξεφύγει εκτός ελέγχου και να οδηγήσει σε πολεμική αντιπαράθεση της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ, κάτι που θα μπορούσε απλώς να κάνει τα πράγματα χειρότερα. Γι’ αυτόν τον λόγο και χρειάζεται να υπάρξει ξανά διπλωματικός διάλογος ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα.

Ο  Άντονι Μπλίνκεν σκοπεύει να μιλήσει με τον Σεργκέι Λαβρόφ

Στις 27 Ιουλίου κατά τη διάρκεια δηλώσεων σε δημοσιογράφους, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν έκανε μια αναπάντεχη δήλωση: «Μέσα στις επόμενες μέρες περιμένω να μιλήσω με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Λαβρόφ, για πρώτη φορά από όταν ξεκίνησε ο πόλεμος».

Ο Μπλίνκεν συνέχισε λέγοντας ότι το αντικείμενο θα είναι η απελευθέρωση δύο αμερικανών πολιτών που σήμερα κρατούνται στη Ρωσία, του Πωλ Γουίλαν και της Μπρίτνεϊ Γκρίνερ. Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου εμμέσως παραδέχτηκε ότι σε αντάλλαγμα οι ΗΠΑ θα απελευθερώσουν τον καταδικασμένο στις ΗΠΑ Ρώσο έμπορων όπλων Βίκτορ Μπουτ.

Η Γκρίνερ είναι μια μπασκετμπολίστα, που συνελήφθη από τις Ρωσικές αρχές σε αεροδρόμιο έχοντας στην κατοχή της μικροποσότητα ελαίου κάναβης και πρόσφατα ενώπιον δικαστηρίου παραδέχτηκε την ενοχή της ως προς το αδίκημα, κάτι που τυπικά σημαίνει έως και δέκα χρόνια σε ρωσική ποινική αποικία, όμως ταυτόχρονα ανοίγει και το δρόμο για την απέλασή της σε ανταλλαγή με κάποιον άλλο κρατούμενο.

Η περίπτωση του Πωλ Γουίλαν είναι διαφορετική. Ο πρώην πεζοναύτης συνελήφθηκε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2018 και καταδικάστηκε το 2020 για κατασκοπεία με κάποιους να υποστηρίζουν ότι ίσως και να έχουν βάση οι κατηγορίες.

Στην περίπτωση του Βίκτορ Μπουτ έχουμε να κάνουμε με έναν πρώην αξιωματικό των Σοβιετικών Ενόπλων Δυνάμεων που κάποτε ήταν ένας από τους πιο καταζητούμενους ανθρώπους στον κόσμο, καθώς είχε πουλήσει όπλα σε διάφορα ένοπλα κινήματα και κυβερνήσεις. Μάλιστα οι η αμερικανική ταινία “Lord of War”, στην οποία πρωταγωνιστούσε ο Νίκολας Κέιτς ήταν βασισμένα πάνω στη δική του ζωή. Τελικά, οι αμερικανικές υπηρεσίες στον εντόπισαν στην Μπανγκόκ από όπου εκδόθηκε το 2010 στις ΗΠΑ.

Η συζήτηση για αυτή την ανταλλαγή γίνεται εδώ και αρκετό καιρό, όπως και η παρασκηνιακή διαπραγμάτευση. Ωστόσο θα προκαλούσε έκπληξη ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ εν μέσω πολέμου να επικοινωνούσε μετά από μήνες με τον Ρώσο ομόλογό του για να συζητήσει απλώς και μόνο ένα θέμα ανταλλαγής κρατουμένων, ακόμη και εάν δεχτούμε ότι η περίπτωση της Γκρίνερ έχει μια συμβολική αξία και η περίπτωση του Γουίλαν να αφορά ακριβώς το είδος των δραστηριοτήτων του στη Ρωσία. Γι’ αυτό και στη συνέχεια της συζήτησης με τους δημοσιογράφους ο Μπλίνκεν έκανε κάπως πιο σαφή τον πραγματικό σκοπό ενδεχόμενης συνομιλίας του με τον Σεργκέι Λαβρόφ: «Νομίζω ότι είναι πιο σημαντικό τώρα που βλέπουμε ποιο είναι το επόμενο σχέδιο του πολέμου, δηλαδή η προσάρτηση μεγαλύτερου μέρος της επικράτειας της Ουκρανίας, οι Ρώσοι, ο υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ, να ακούσουν άμεσα από μένα, εξ ονόματος των Ηνωμένων Πολιτειών ότι βλέπουμε αυτό που κάνουν, ότι γνωρίζουμε αυτό που κάνουμε και ότι δεν θα αποδεχτούμε ποτέ. Δεν θα νομιμοποιηθεί ποτέ, Θα υπάρχουν πάντα συνέπειες, εάν αυτό είναι που κάνουν και αυτό προσπαθούν να διατηρήσουν».

Ο Πολ Γουίλαν

Οι εξελίξεις στην Ουκρανία και τα διλήμματα του Λευκού Οίκου

Η αναφορά στου Μπλίνκεν δεν ήταν τυχαία. Σε πείσμα των δηλώσεων – προεξαρχούσης της βρετανικής ΜΙ6 – που γίνονται για το πώς η Ουκρανία αλλάζει τον συσχετισμό δύναμης ή είναι σε θέση να το κάνει, οι εξελίξεις στα πεδία των μαχών κατατείνουν σε μια διαφορετική κατεύθυνση.

Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις σταδιακά πετυχαίνουν τους στόχους, χωρίς να χρειάζεται να κινητοποιούν το σύνολο των δυνάμεων που διαθέτει η Ρωσία. Τα βασικότερα πλήγματα που δέχεται η Ρωσία και οι αυτοαποκαλούμενες «Λαϊκές Δημοκρατίες» είναι αυτά από τους τα πυραυλικά συστήματα HIMARS που έχουν προσφέρει οι ΗΠΑ στην Ουκρανία, μια που είναι πλήγματα «πίσω από τις γραμμές». Όμως, δεν αλλάζουν τη γενική κατεύθυνση των επιχειρήσεων, την ώρα που η Ρωσία καταστρέφει διαρκώς στρατιωτικές υποδομές της Ουκρανίας.

Αυτό, όντως, ανοίγει το δρόμο, ώστε στο τέλος η απώλεια εδαφών για την Ουκρανία να είναι μεγάλη, την ώρα που η Ρωσία κάνει σαφές ότι θέλει μόνιμα να υπονομεύσει τη δυνατότητα της Ουκρανίας να αποτελέσει ξανά απειλή.

Απέναντι σε αυτό μια ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια των ΗΠΑ και των συμμάχων τους να ενισχύουν με οπλικά συστήματα την Ουκρανία ενέχει τον κίνδυνο απλώς να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη κλιμάκωση και τη ρωσικό πολεμική εμπλοκή, να παρατείνει τον πόλεμο και να αυξήσει την πιθανότητα μιας «ευθείας» αντιπαράθεσης ΝΑΤΟ και Ρωσίας.

Από την άλλη, υπάρχει το επιχείρημα που δείχνουν να ενστερνίζονται  οι ΗΠΑ και αρκετοί σύμμαχοί τους ότι όσο παρατείνεται η σύγκρουση αυξάνει η φθορά της Ρωσίας και στο τέλος θα αναγκαστεί να αλλάξει πορεία και να σταματήσει την επιθετικότητα. Μόνο που μέχρι τώρα αυτά τα σημάδια φθοράς και αδυναμίας δεν υπάρχουν.

Αντιθέτως, αυτή τη στιγμή η Ρωσία δείχνει να βρίσκεται σε πιο πλεονεκτική θέση σε σχέση με π.χ. τα τέλη Μαρτίου όταν έγιναν οι συζητήσεις στην Κωνσταντινούπολη ανάμεσα σε ρωσικές και ουκρανικές αντιπροσωπείες και όπου δεν μπόρεσε να υπάρξει κατάληξη παρότι οι ρωσικές αξιώσεις ήταν λιγότερες. Ορισμένοι είχαν παρατηρήσει ότι για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων έχουν ευθύνη και όσοι στη Δύση ήθελαν ο πόλεμος να γίνει μοχλός για φθορά και τελικά ανατροπή του Πούτιν.

Η δύσκολη διαπραγμάτευση

Είναι σαφές ότι απέχουμε από την έναρξη μιας πραγματικής διαπραγμάτευσης. Τόσο οι ΗΠΑ όσο οι σύμμαχοί τους έχουν επενδύσει ιδιαίτερα στο να υπάρξει μια έκβαση που να παραπέμπει σε «ρωσική ήττα». Επομένως, δεν μπορούν εύκολα να συναινέσουν σε μια ειρηνευτική διαδικασία που θα κατοχυρώνει πραγματικά κέρδη για τη Ρωσία.

Από την άλλη, γνωρίζουν ότι η βοήθειά που μπορούν να προσφέρουν έχει όρια και πραγματική κλιμάκωση θα σήμαινε ευθεία σύγκρουση ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και τη Ρωσία. Όμως, αυτό γεννά άλλου είδους ανησυχία.

Την ίδια στιγμή, σταδιακά φαίνονται τα πραγματικά όρια των κυρώσεων, που δεν έχουν «γονατίσει» μέχρι στιγμής τη ρωσική οικονομία αλλά ενέχουν τον κίνδυνο να πλήξουν τις οικονομίες χωρών όπως η Γερμανία, αλλά και το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη δεν είναι διατεθειμένο δια διαρρήξει τους πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία, όπως φάνηκε και στην περιοδεία Λαβρόφ στην Αφρική.

Δηλώσεις, όπως αυτές του Μπλίνκεν με έναν τρόπο αυτές τις ταλαντεύσεις αποτυπώνουν.

Πάντως, η ρωσική πλευρά σε αυτή τη φάση δεν δείχνει να βιάζεται, εκτιμώντας ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ της. Γι’ αυτό και η απάντηση της ρωσικής διπλωματίας ήταν ότι ο Λαβρόφ θα συνομιλήσει με τον Μπλίνκεν  όταν μπορέσει, γιατί τώρα το πρόγραμμά του είναι φορτωμένο. Πάντως ο Λαβρόφ, την Παρασκευή – ευρισκόμενος στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν για τη σύνοδο του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης – δήλωσε ότι τις επόμενες μέρες θα προσφέρουν στους αμερικανούς μια «βολική ημέρομηνία» για να γίνει η συνομιλία.