Πρίμο Λέβι: Όταν το νούμερο 174.517 έγραψε το «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος»

Ένας μικροκαμωμένος ιταλοεβραίος, χημικός στην ιδιότητα, ο Πρίμο Λέβι άκουγε στο «όνομα» 174 517. Γεννήθηκε στις στις 31 Ιουλίου του 1919 στο Τορίνο. Αφού τελείωσε το Λύκειο το 1937, γράφτηκε στο τμήμα χημείας του Πανεπιστημίου του Τορίνο. Τον Νοέμβριο του 1938 τέθηκαν σε ισχύ στην Ιταλία οι ρατσιστικοί νόμοι που επέβαλαν πληθώρα διακρίσεων εις βάρος των Εβραίων της χώρας.

Μεταξύ άλλων απαγορευόταν πλέον στους Εβραίους η εγγραφή στο Πανεπιστήμιο, όμως όσοι ήδη σπούδαζαν, όπως ο Λέβι, μπορούσαν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Ο Λέβι λόγω της εβραϊκής καταγωγής του αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες στο να βρει εισηγητή για τη διπλωματική του. Τελικά αποφοίτησε με άριστα το 1941 αλλά πάνω στο πτυχίο του αναγραφόταν ότι ήταν Εβραίος.

• Διαβάστε επίσης: Πώς δραπέτευσα από το Άουσβιτς

Τον Οκτώβριο του 1943 εντάχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση Δικαιοσύνη και Ελευθερία στη Βαλ ντ’ Αόστα. Καθώς όμως τόσο ο ίδιος όσο και οι σύντροφοί του δεν ήταν εκπαιδευμένοι, πολύ γρήγορα, τον Δεκέμβριο του 1943, συνελήφθησαν από τη φασιστική αστυνομία και μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο στο Φόσσολι.

Στις 22 Φεβρουαρίου του 1944, 650 Εβραίοι, μεταξύ αυτών και ο Λέβι, στοιβάχτηκαν σε ένα τρένο (ήταν 50 άνθρωποι σε κάθε βαγόνι) και μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς. Εκεί καταγράφηκε ως το νούμερο 174.517 και αμέσως οδηγήθηκε στο στρατόπεδο Buna-Monowitz, γνωστό ως Άουσβιτς III (Μόνοβιτς), όπου παρέμεινε μέχρι την απελευθέρωσή του από τον Κόκκινο Στρατό στις 27 Ιανουαρίου του 1945. Από τους 650 Εβραίους που μεταφέρθηκαν εκείνη την μέρα του Φεβρουαρίου στο Άουσβιτς τελικά επέζησαν μόλις 20 άτομα.

Δυο χρόνια μετά κατέγραψε τις εμπειρίες του στο Στρατόπεδο Θανάτου- Άουσβιτς- που το αποκαλούσαν «Στρατόπεδο Εργασίας»,  σε ένα βιβλίο με τίτλο «Εάν αυτό είναι άνθρωπος».

Παρέμεινε ζωντανός χάρη σε μια σειρά από συγκυρίες.

Όπως καταγράφει ο ίδιος μερικές από τις αιτίες της επιβίωσης του ήταν οι ακόλουθες:«Ήμουν μικρόσωμος και αδύνατος από φυσικού μου, άρα άντεξα την ασιτία. Γνώριζα γερμανικά, είχα σπουδές χημείας κι έτσι βρέθηκα στο κομάντο χημείας. Στάθηκα τυχερός όσες φορές πέρασα από «επιλογή» για τους θαλάμους αερίων. Κατάφερα να μην αρρωστήσω καθ’ όλη τη διάρκεια του εγκλεισμού μου μέχρι την φυγή των Γερμανών, οπότε και αρρώστησα από οστρακιά. Βρέθηκα στο αναρρωτήριο του στρατοπέδου και έτσι γλίτωσα τον βέβαιο θάνατο που επεφύλαξαν οι Γερμανοί σε όσους κρατούμενους πήραν μαζί τους κατά την φυγή τους. Μετά την απελευθέρωσή μου, έπειτα από μια-μεγάλης διάρκειας- περιπλάνησή μου  στην ανατολική Ευρώπη, επέστρεψα στην Ιταλία τον Οκτώβριο του 1945». Στα επόμενα χρόνια ο Λέβι, θα κάνει οικογένεια, θα εργαστεί, θα γράψει βιβλία που θα γνωρίσουν την παγκόσμια αναγνώριση.

«Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος»

Ο Πρίμο Λέβι , το 1947, καταθέτει τη μαρτυρία του από τον εγκλεισμό του στο Άουσβιτς, στο βιβλίο «Εάν αυτό είναι άνθρωπος».  Το βιβλίο θεωρείται, ακόμα και σήμερα, ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας με θέμα τα στρατόπεδα συγκέντρωσης μα και μία από τις πλέον συγκλονιστικές μαρτυρίες των καιρών μας. Στην Ιταλία επίσης, από τη δεκαετία του ’60, διδάσκεται στα σχολεία.

Λίγα λόγια…

Στις 22 Φεβρουαρίου 1944, 650 άνθρωποι στάλθηκαν στο Άουσβιτς στοιβαγμένοι σε δώδεκα τρένα για εμπορεύματα. Μόνο ο Πρίμο Λέβι και δύο άλλοι επέζησαν, έπειτα από παραμονή ενός έτους, πριν την απελευθέρωσή τους από τον ρωσικό στρατό τον Ιανουάριο του 1945.

Στο στρατόπεδο ο Λέβι παρατηρεί τα πάντα, θα θυμηθεί τα πάντα, θα αφηγηθεί τα πάντα: το στρίμωγμα στους κοιτώνες· τους συντρόφους που ανακάλυπταν το πρωί νεκρούς από την πείνα και το κρύο· τους εξευτελισμούς και την καθημερινή εργασία, κάτω απ’ τα χτυπήματα των «Κάπος»· τις περιοδικές «επιλογές» όπου ξεχώριζαν τους αρρώστους από τους υγιείς, για να τους στείλουν στο θάνατο· τους απαγχονισμούς για παραδειγματισμό· τα τρένα γεμάτα Εβραίους και τσιγγάνους, που οδηγούνταν με την άφιξή τους στα κρεματόρια…

Κι όμως, στην αφήγηση αυτή κυριαρχεί η πλέον εντυπωσιακή αξιοπρέπεια· καμία εκδήλωση μίσους, καμία υπερβολή, καμία εκμετάλλευση των προσωπικών ταλαιπωριών, αλλά ένας ηθικός προβληματισμός πάνω στον πόνο, εξυψωμένος από ένα όραμα ζωής.

«Εάν μέσα απ’ τα στρατόπεδα θα μπορούσε να δραπετεύσει ένα μήνυμα και να φτάσει στους ελεύθερους ανθρώπους θα ήταν αυτό: Προσπαθήστε να μην υποστείτε στο σπίτι σας αυτό που έχει επιβληθεί σε εμάς εδώ».απόσπασμα του Βιβλίου.

Το 1987 πεθαίνει στο Τορίνο ο Πρίμο Λέβι

Ο Πρίμο Λέβι πεθαίνει στις 11 Απριλίου του 1987. Ο θάνατος του – πτώση από τον 3ο όροφο – θεωρείται αυτοκτονία. Υπέφερε χρόνια από κατάθλιψη και μετατραυματικό στρες. Οι βιογράφοι του αποδέχονται αυτή την εκδοχή, την εκδοχή ενός ανθρώπου που επέζησε από το Άουσβιτς, αλλά όχι από το σκοτάδι που τον σημάδεψε εκεί.

«Ο Πρίμο δεν πέθανε το 87. Πέθανε 40 χρόνια νωρίτερα», είχε πει γι’ αυτόν o βραβευμένος με Νόμπελ και επίσης επιζήσας από το Ολοκαύτωμα, Elie Wiezel.