ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ: Κρας τεστ ψηφοφόρων

«Πολιτική είναι η τέχνη του μετρήματος», πίστευε ο Λίντον Τζόνσον. Και μπορεί ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ να αναφερόταν στις ψήφους στο Κογκρέσο, όμως δεν είχε και πολύ άδικο. Η τέχνη του δημοσκοπικού «μετρήματος» δεν αφορά μόνο τα ποσοστά, αλλά και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν το εκλογικό ακροατήριο του εκάστοτε σώματος. Σ’ αυτή τη φάση στην Ελλάδα έχουμε δύο κόμματα που επί της ουσίας διεκδικούν τον ίδιο χώρο – τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Εκτός των ποσοστών που παίρνουν στις δημοσκοπήσεις, είναι και η δημογραφική σύνθεση των ψηφοφόρων τους που έχει ενδιαφέρον, γιατί δείχνουν από πού έρχονται και τι δρόμο έχουν ακόμα να διανύσουν.

Η τελευταία δημοσκόπηση της GPO έδινε στην πρόθεση ψήφου στον ΣΥΡΙΖΑ 24,2% και στο ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ 11,1%. Από το δείγμα του συνόλου των γυναικών, το 25,3% προτιμάει την αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ το 12,2% το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ – στους άνδρες, το ποσοστό είναι ελάχιστα μικρότερο και στις δύο περιπτώσεις, πράγμα που σπάει τον μύθο που θέλει τις γυναίκες να μην ασχολούνται τόσο με την πολιτική και λειτουργεί προτρεπτικά για τα κόμματα που αυτοτοποθετούνται στον προοδευτικό χώρο για την τοποθέτηση περισσότερων γυναικών σε θέση ευθύνης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ως προς τις ηλικίες του κομματικού τους ακροατηρίου, ιδιαίτερες εκπλήξεις δεν υπάρχoυν. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα που «σκοράρει» περίπου στα ίδια επίπεδα (21-25%) σε όλα τα ηλικιακά γκρουπ – όμως από τον τρόπο που κινείται το τελευταίο διάστημα η Κουμουνδούρου φαίνεται να γνωρίζει πως η κύρια δύναμή της είναι οι νεότεροι ψηφοφόροι, ειδικά στις ομάδες 17-24 και 25-39, όπου βρίσκονται οι γενιές «των κρίσεων». Το πιο χαμηλό του ποσοστό ο ΣΥΡΙΖΑ το παίρνει στους άνω των 65 ετών, που είθισται να ψηφίζουν παραδοσιακά πιο συντηρητικά κόμματα. Από τη δική του πλευρά, το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ δείχνει μια σημαντική άνοδο, για τη μέχρι τώρα διείσδυσή του, στις νεότερες παραγωγικές ηλικίες, στους μιλένιαλς των 25-39 – πράγμα που θεωρείται πως οφείλεται και στην ποπ διάσταση που έχει πάρει το ΠΑΣΟΚ. Η γενιά «των σαραντάρηδων», με την ανανέωση που έφερε η αλλαγή στην ηγεσία, είναι πια άλλωστε το βασικό κομμάτι του κομματικού μηχανισμού. Εκεί που το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ δεν έχει ανακάμψει είναι στους νεότερους ψηφοφόρους από 17 έως 24 ετών, που δείχνουν ακόμα διστακτικοί να εμπιστευτούν ένα κόμμα του οποίου τη «χρυσή εποχή» έχουν μόνο ακουστά.

Ως προς το εισοδηματικό επίπεδο των ψηφοφόρων των δύο κομμάτων, οι αριθμοί δείχνουν μια αντίστροφη ιστορία. Η «τρύπα» του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται εμφανώς στη μεσαία τάξη, δηλαδή σε εκείνους που η φορολογική πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης δεν ικανοποίησε και τους έκανε να τον «τιμωρήσουν, ψηφίζοντας ΝΔ – τη δική τους εμπιστοσύνη ο ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να θέλει χρόνο να ξανακερδίσει. Με βάση το 14% επί του συνολικού δείγματος των μεσαίων εισοδημάτων που επιλέγει ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, από την άλλη, φαίνεται πως η Κεντροαριστερά έχει κρατήσει κάποιες από τις δυνάμεις της εκεί. Πράγμα που, κατά μία ανάγνωση, οφείλεται και στο μεγάλο δίκτυο συνδικαλιστών που συνομιλεί με το κόμμα και την παρουσία του στους χώρους δουλειάς, ακόμα και τα τελευταία δέκα χρόνια, που το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ σε εθνικό επίπεδο είχε χάσει τις δυνάμεις του.

Ιδεολογική τοποθέτηση

Ο δείκτης που εξετάζεται πάντα από τα κομματικά γραφεία – και όχι μόνο για λόγους συμβολικούς – είναι αυτός της πολιτικής αυτοτοποθέτησης. Ειδικά στη μάχη που θα δοθεί στις επόμενες εκλογές για την κυριαρχία στον προοδευτικό χώρο ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και στο ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ αυτά τα ποσοστά έχουν τη δική τους σημασία. Οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ, παρά τη στροφή της ηγεσίας, μένουν πιστοί στην αριστερή καταγωγή τους, ενώ το αυξημένο ποσοστό σε όσους αυτοπροσδιορίζονται κεντροαριστεροί οφείλεται στον αυξημένο αριθμό πρώην πασόκων ψηφοφόρων που εξακολουθούν να στηρίζουν την αξιωματική αντιπολίτευση. Οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ μοιράζονται στην πλειονότητά τους ανάμεσα στις απαντήσεις «κεντροαριστερά» και «κέντρο», πράγμα που δείχνει τη διείσδυση του κόμματος και στους δύο χώρους. Στην πραγματικότητα, δείχνει την ευκολία με την οποία μπορεί να απευθυνθεί και προς τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και προς τη ΝΔ, αλλά και τη δυσκολία των ψηφοφόρων του να στραφούν κατά πλειοψηφία από τη μια ή από την άλλη κατεύθυνση – γι’ αυτό η στρατηγική που ακολουθείται τα τελευταία χρόνια έχει ως κορμό την αυτονομία του χώρου. Πολύ μικρό ποσοστό όσων δεν πιστεύουν στους πολιτικούς διαχωρισμούς αυτού του είδους στρέφονται είτε προς τον ΣΥΡΙΖΑ είτε προς το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Εύλογα, αυτοί οι ψηφοφόροι επιλέγουν ευκολότερα ΝΔ, καθώς η θεώρησή τους «κουμπώνει» σε όσα κατά καιρούς έχει πει ο πρόεδρός της. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει μιλήσει για την παραδοξότητα της «πραγματικά προοδευτικής» ατζέντας της παράταξής του, ενίοτε ασκώντας κριτική στην αντιπολίτευση για συντηρητισμό.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ