Σταύρος Ψυχάρης: Τα παράθυρα

Τα παράθυρα

Σ’ αυτές τες σκοτεινές κάμαρες, που περνώ
μέρες βαρυές, επάνω κάτω τριγυρνώ
για νάβρω τα παράθυρα.— Όταν ανοίξει
ένα παράθυρο θάναι παρηγορία.—
Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ
να τάβρω. Και καλλίτερα ίσως να μην τα βρω.
Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία.
Ποιος ξέρει τι καινούρια πράγματα θα δείξει.

Κ. Π. Καβάφης

(Τα Ποιήματα Α’ 1897-1918, εκδόσεις Ίκαρος, επιμέλεια Γ. Π. Σαββίδη)

Πολυγραφημένο αντίτυπο χειρόγραφου ποιήματος (πηγή: cavafy.onassis.org/Ψηφιακή Συλλογή Αρχείου Καβάφη).

Ο ίδιος ο Καβάφης έγραψε για το ανωτέρω ποίημά του τα ακόλουθα εν είδει σημειώσεων:

«Αι δυσκολίαι της ζωής. Τα καημένα συμβεβηκότα κ’ αι συνήθειαι σχηματίζουν ένα σκότος ηθικόν (τες σκοτεινές κάμαρες), το οποίον προσπαθούμε να φωτίσουμε αναζητούντες αίτια και αρχάς (τα παράθυρα). Κι αποτυγχάνομεν, διότι τα αίτια μένουν κρυμμένα ένεκα της παρελεύσεως πολλού χρόνου και της μεσολαβήσεως πολλών περιστάσεων, αι δε αρχαί, εφαρμοζόμεναι εις τα παρόντα πράγματα, εις τα παρελθόντα, κ’ εις τας υποσχέσεις τας οποίας τα παρόντα δημιουργούν διά το μέλλον, φαίνονται πότε αντιφατικαί και πότε ακατάλληλοι. Κάποτε δε δύναταί τις να υποθέση ότι είναι καλύτερο ότι η έρευνα, κυρίως η περί τα αίτια, μένει ανεπιτυχής, διότι επιτυγχάνουσα ήθελεν ίσως δείξει πλείστα σφάλματα και πλείστην, αναγκαστικήν, αλλ’ ανυπόφορον, εν τω μεγάλω φωτί, ασχημίαν και απρέπειαν».

Χειρόγραφες σημειώσεις για το ποίημα «Τα παράθυρα» (πηγή: cavafy.onassis.org/Ψηφιακή Συλλογή Αρχείου Καβάφη).

Ένα ποίημα του μεγάλου Αλεξανδρινού (μετά άκρως διαφωτιστικών χειρόγραφων σημειώσεων του ιδίου) με αφορμή το θάνατο του Σταύρου Ψυχάρη και το αναδημοσιευθέν σήμερα στο in αποχαιρετιστήριο άρθρο του στο «Βήμα» το 2017.