Αϊμάν αλ Ζαουάχρι: Ο θάνατός του, «παιχνίδι» του Μπάιντεν για δημοτικότητα – Μπορεί όμως να έχει απρόβλεπτες συνέπειες

Μια δεκαετία μετά τη δολοφονία του Οσάμα μπιν Λάντεν από Αμερικανούς της US Navy Seals σε ειδική επιχείρηση στο Πακιστάν, ο Αϊμάν αλ Ζαουάχρι σκοτώθηκε σε επίθεση αμερικανικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, Καμπούλ.

Και οι δύο άνδρες ήταν συνώνυμοι με την εικόνα της Αλ Κάιντα, σημειώνει σε άρθρο του ο Guardian.

Αλλά περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, προσθέτει, η δολοφονία του Ζαουαχίρι είναι μια συμβολική επιτυχία για τον Τζο Μπάιντεν, η δημοτικότητα του οποίου είναι «θλιβερά χαμηλή» το τελευταίο διάστημα.

Διαβάστε επίσης: Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι: Από γιατρός στο Κάϊρο, διάδοχος του Οσάμα μπιν Λάντεν και αρχηγός της Αλ Κάιντα

Η «πληγή» Μπάιντεν για το Αφγανιστάν

Ακόμη και πριν από την ατυχή στρατιωτική αποχώρηση από το Αφγανιστάν, που οδήγησε στην κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ προσπαθούσε σθεναρά να αποφύγει να συζητήσει για τη χώρα αυτή στα μέσα ενημέρωσης.

Όπως είναι φυσικό, τώρα προσπαθεί να επωφεληθεί από το χτύπημα με μη επανδρωμένο αεροσκάφος που σκότωσε τον Ζαουαχίρι, για να αναζητήσει λύτρωση στο θέμα του Αφγανιστάν.

Ενώ ο Ζαουάχρι συμμετείχε στον σχεδιασμό των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, η σπουδαιότητά του είναι πιο αμφισβητήσιμη, τον τελευταίο καιρό.

Και αυτό, γιατί η Αλ Κάιντα μπορεί να είναι μία από τις πιο διαβόητες παγκόσμιες τζιχαντιστικές ομάδες μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά ανταγωνίζεται σε έναν πολυπληθή χώρο βίαιων εξτρεμιστών, συμπεριλαμβανομένου του Ισλαμικού Κράτους – και των θυγατρικών του – στη Μέση Ανατολή, την Ασία και πέραν αυτής.

Τι… δεν αλλάζει ο θάνατος του Ζαουάχρι

Ο θάνατος του Ζαουάχρι δεν θα αλλάξει τη φύση της απειλής που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη από το Αφγανιστάν υπό τους Ταλιμπάν.

Υπογραμμίζει όμως πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να διασφαλιστεί ότι το Αφγανιστάν δεν θα γίνει τόσο ασταθές και ξεχασμένο, ώστε να αποτελέσει έδαφος για την επώαση της τρομοκρατίας και των βίαιων τζιχαντιστών.

Ομάδες όπως η Αλ Κάιντα, το Ισλαμικό Κράτος και προηγουμένως οι Ταλιμπάν, είναι ειδικές στο να αντικαθιστούν ηγέτες γρήγορα, χωρίς να διακόπτουν τις επιχειρήσεις.

Είναι κρίσιμο ότι η δολοφονία του Ζαουάχρι πυροδοτεί αρκετές άγνωστες συνέπειες και πολιτικές επιπτώσεις, όπως και επιπτώσεις στην ασφάλεια για τις διάφορες πλευρές της σύγκρουσης στο Αφγανιστάν και γύρω από αυτό.

Εδώ και μήνες, υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες αναφορές για μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πετούν πάνω από τον ουρανό της Καμπούλ.

Οι Ταλιμπάν σε «δύσκολη» θέση

Οι Ταλιμπάν παρουσιάζουν το καθεστώς τους ως το πρώτο εδώ και δεκαετίες που έχει τον απόλυτο έλεγχο της αφγανικής επικράτειας.

Το χτύπημα του αμερικανικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους, που σκότωσε τον Ζαουαχίρι στη συνοικία Σιρπούρ της Καμπούλ – όπου μερικές από τις πιο επιδεικτικές επαύλεις χτίστηκαν από πρώην υποστηριζόμενους από τις ΗΠΑ πολέμαρχους – καταρρίπτει τους ισχυρισμούς των Ταλιμπάν ότι έχουν πλήρη εδαφικό έλεγχο.

Η συμφωνία ΗΠΑ-Ταλιμπάν, που υπογράφηκε στην Ντόχα τον Φεβρουάριο του 2020, αναφέρει ότι οι Ταλιμπάν «δεν θα επιτρέψουν σε κανένα από τα μέλη τους, άλλα άτομα ή ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της Αλ Κάιντα, να χρησιμοποιούν το έδαφος του Αφγανιστάν για να απειλήσουν την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους».

Η αναγνώριση της παρουσίας του Ζαουάχρι στην Καμπούλ θα θέσει τους Ταλιμπάν απέναντι στις ΗΠΑ, αλλά η παραδοχή της έλλειψης πληροφοριών θα οδηγήσει στην αποδοχή της ήττας ως προς την εδραίωση ελέγχου.

Καθώς οι Ταλιμπάν αποτελούν σε μεγάλο βαθμό μια χαλαρή ένωση διαφορετικών φατριών, που ήταν ισχυρά ενωμένες ως αντάρτικη οργάνωση πριν από τον Αύγουστο του 2021, είναι εύλογο ότι μία ή περισσότερες φατρίες μεταξύ τους φιλοξενούσαν και προστάτευαν τον Ζαουάχρι.

Ο θάνατός του θα ασκήσει σημαντική πίεση σε αυτές τις εσωτερικές ρωγμές, ιδίως αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν τις επιδρομές μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο Αφγανιστάν.

Επειδή το Αφγανιστάν δεν έχει χερσαία σύνορα, οι επιχειρήσεις των αμερικανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών πάνω από τον ορίζοντα θα χρειάζονταν άδεια από ένα από τα γειτονικά κράτη, για να εισέλθουν στον αφγανικό εναέριο χώρο.

Ο ρόλος του Πακιστάν

Το Ιράν, οι χώρες της Κεντρικής Ασίας και η Κίνα – η οποία μοιράζεται ορεινά σύνορα με το Αφγανιστάν – δεν θα συνεργάζονταν με τις ΗΠΑ σε αυτό το θέμα. Το Πακιστάν, επομένως, θα ήταν η λογική επιλογή.

Εάν αυτό το χτύπημα των ΗΠΑ πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πακιστάν, υπάρχουν αρκετές σημαντικές περιφερειακές επιπτώσεις. Το Πακιστάν έχει ισχυρές σχέσεις με την Κίνα, συμπεριλαμβανομένου του έργου υποδομών πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, του Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας  – Πακιστάν (CPEC).

Για σχεδόν 20 χρόνια, το Πακιστάν παρείχε στους Ταλιμπάν καταφύγιο, καθώς η ομάδα διεξήγαγε μια αιματηρή εξέγερση κατά των δυνάμεων ασφαλείας των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και του Αφγανιστάν, η οποία σκότωσε επίσης δεκάδες χιλιάδες Αφγανούς πολίτες.

Ο πρώην πρωθυπουργός του Πακιστάν, Ιμράν Χαν, πανηγύρισε την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία τον Αύγουστο του 2021 και κατηγόρησε τις ΗΠΑ για έναν αδιάφορο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Όμως ο Χαν ανατράπηκε σε ψηφοφορία μετά από πρόταση μομφής τον Απρίλιο.

Η πακιστανική-αμερικανική συνεργασία στις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν θα υπογράμμιζε μια σημαντική «απόψυξη» των σχέσεων. Μπορεί να επηρεάσει τις προσπάθειες του Ισλαμαμπάντ να οικοδομήσει περαιτέρω σχέσεις με την Κίνα και τη Ρωσία.

Ωστόσο, το Πακιστάν αντιμετωπίζει τεράστιες οικονομικές δυσκολίες, με αυξανόμενο πληθωρισμό και κατακόρυφη πτώση της αξίας του τοπικού νομίσματος. Το Ισλαμαμπάντ προσπαθεί απεγνωσμένα να κερδίσει υποστήριξη από την Ουάσιγκτον, μεταξύ άλλων με τη συμμετοχή του αρχηγού του στρατού του, για να εξασφαλίσει ένα πακέτο δανείων πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Συνεργαζόμενο στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας με τις ΗΠΑ, το Πακιστάν θα περίμενε φυσικά αμερικανική υποστήριξη, πέραν της στρατιωτικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της εξασφάλισης χρηματοδοτικών πακέτων.

ΗΠΑ και Δύση πρέπει να επικεντρωθούν στο Αφγανιστάν

Είναι πολύ νωρίς για να προβλεφθούν ακριβή αποτελέσματα στο Αφγανιστάν και την περιοχή από αυτό το περιστατικό. Ωστόσο, οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν σηματοδοτήσει ότι είναι σε θέση να κυριαρχήσουν στον ουρανό πάνω από τη χώρα και ότι είναι πρόθυμες να δράσουν.

Αποδεικνύοντας ότι μπορούν να επιτεθούν με τέτοια ακρίβεια, η CIA και άλλες αμερικανικές οντότητες θα αναγκάσουν άλλες τζιχαντιστικές ομάδες να υποχωρήσουν.

Οι φατρίες των Ταλιμπάν, που δεν απολαμβάνουν την πλήρη προστασία του πακιστανικού κατεστημένου ασφαλείας, θα ανησυχήσουν επίσης για την ανανέωση της συνεργασίας ΗΠΑ-Πακιστάν σε επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο εσωτερικό του Αφγανιστάν.

Μένει να δούμε αν η απειλή των αμερικανικών χτυπημάτων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη θα χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πίεσης για να επηρεάσει τη συμπεριφορά των Ταλιμπάν, σημειώνει στο άρθρο του ο Guardian.

Η στρατιωτική ισχύς δεν νίκησε την εξέγερση των Ταλιμπάν, αλλά οι Ταλιμπάν δεν νίκησαν ούτε στρατιωτικά.

Τελικά, παρ’ όλη τη συζήτηση για τον τερματισμό του «αιώνιου πολέμου» της Αμερικής στο Αφγανιστάν, η κυβέρνηση Μπάιντεν πρέπει να αναγνωρίσει ότι 20 χρόνια αμερικανικής εμπλοκής στο Αφγανιστάν έχουν μεταμορφώσει ριζικά τη φύση της χώρας και της περιοχής.

Οι ΗΠΑ και η Δύση πρέπει να επικεντρωθούν στη μακροπρόθεσμη δέσμευση με το Αφγανιστάν, αν ο στόχος είναι να αποτραπεί η επώαση τρομοκρατικών ομάδων και τζιχαντιστών που δρουν οικουμενικά.