Ιωάννα Παππά: «Τότε, στην εφηβεία, ήρθε το σκοτάδι στη ζωή μου»

Από ένα χαρούμενο παιδί η Ιωάννα Παππά μεταμορφώθηκε σε μια κλειστή, καταθλιπτική έφηβη. Βγήκε στο φως όταν ανακάλυψε ότι ο χώρος του θεάτρου είναι ο δικός της χώρος, αφού εκεί, όπως λέει, δεν αμφισβητούσε τίποτα.

Επειτα από δέκα ακριβώς χρόνια παίζετε στην ίδια παράσταση, «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» (σήμερα και αύριο στο Κηποθέατρο Νίκος Καζαντζάκης στο Ηράκλειο και 9-10 Αυγούστου στο Θέατρο Επιδαύρου), αλλά σε διαφορετικό ρόλο. Μια αλλαγή που σηματοδοτεί το πέρασμα του χρόνου.

Και σε σχέση με τη δουλειά μου. Μπήκα σε ένα ρεπερτόριο το οποίο έχει άλλες απαιτήσεις. Τα τελευταία χρόνια ερμηνεύω γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, μητέρες. Για παράδειγμα, τον Μάιο στο θέατρο Πορεία, στην παράσταση «Labor», μαζί με τον Στέλιο Μάινα παίζαμε ένα ζευγάρι πλαστικών χειρουργών απροσδιορίστου ηλικίας. Η αλλαγή βέβαια δεν έρχεται μόνο μέσα από ρόλους που απαιτούν μια μεγαλύτερη ηλικία. Τώρα πια επιχειρώ και διαφορετικά πράγματα, όπως πέρυσι στις «Βάκχες» όπου ερμήνευσα τον Τειρεσία.

Βοηθάει σε αυτό η εμπειρία, η εξέλιξη της τεχνικής, των υποκριτικών μέσων;

Σαφώς. Επειδή ακριβώς στο θέατρο υπάρχει το εργαλείο της μεταμόρφωσης, μπορείς και νωρίτερα από ό,τι υπολογίζεις να οδηγηθείς σε κάποιους ρόλους για τους οποίους, άμα τη εμφανίσει, δεν πηγαίνει στο μυαλό κάποιου σκηνοθέτη να σ’ τους προτείνει. Ομως ένας σκηνοθέτης με τον οποίο εργαζόμαστε 10 χρόνια, όπως είναι ο Θέμης Μουμουλίδης, ξέρει και τις δυνατότητες και τις επιθυμίες μου. Γνωρίζει ότι θέλω ν’ ασχοληθώ με άλλους κόσμους.

Να μην επιστρέψετε δηλαδή σε ρόλους που απαιτούν μικρότερη ηλικία.

Θα έλεγα ναι μόνο αν υπάρχουν τα περιθώρια να κάνω κάτι ιδιαίτερο.

Είναι εύκολο να πάτε συναισθηματικά προς τα πίσω;

Το θέμα της αγνότητας, της ανεμελιάς, ακόμη και να μπω ερμηνευτικά στην παιδική ηλικία, είναι κάτι στο οποίο μπορώ ν’ ανταποκριθώ, νομίζω.

Πότε πιστεύετε ότι χάνουμε την αθωότητά μας;

Θα σου πω πότε το ένιωσα αυτό εγώ: στην εφηβεία. Τότε ήρθε ένα σκοτάδι στη ζωή μου, χωρίς να καταλάβω από πού και χωρίς κάποιο ιδιαίτερο λόγο. Κλείστηκα πολύ στον εαυτό μου, κοίταζα μόνο «μέσα». Στο φως μ’ επανέφερε το θέατρο. Στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης βρήκα ξανά τα πατήματά μου. Και από τότε λέω ότι το θέατρο σώζει ζωές.

Εσωσε και τη δική σας;

Θεωρώ πως ναι, ειδικά όταν είχα πέσει «πιο κάτω και από τον πάτο», όταν είχα φτάσει σε τέλμα, γιατί είχε προηγηθεί μια απώλεια. Με βοηθούσε πάντα επίσης το ότι δούλευα συνεχώς. Με κινητοποιεί να επιστρέψω στον άξονά μου.

Τι σας βύθισε στην εφηβεία;

Ακόμη δεν το ‘χω εξηγήσει. Είχα πολύ όμορφα παιδικά χρόνια. Η μητέρα μου ήταν πιο αυστηρή, μας έβαζε όρια – τώρα που έγινα μητέρα κατάλαβα πόσο χρειάζονται σε ένα παιδί -, και ο πατέρας μου πιο ελαστικός. Ημουν πάρα πολύ χαρούμενη μέχρι κάποια ηλικία, πολύ κοινωνική, οργάνωνα τα παιχνίδια στον δρόμο, δεν ήθελα καθόλου να διαβάζω, προσπαθούσα να είμαι πάντα έξω. Ξαφνικά έγινα ένα πολύ κλειστό παιδί, καταθλιπτικό, ντυνόμουν με μαύρα ρούχα, κρυβόμουν. Δεν κατάλαβα πώς έγινε.

Ξεφύγατε όμως μέσω του θεάτρου, όπως είπατε.

Ναι, γιατί έπρεπε να «βγάλω» τον εαυτό μου μπροστά για ν’ αντέξω πάνω στη σκηνή. Αρχισα από τα 14 μου χρόνια ν’ ασχολούμαι ερασιτεχνικά με το θέατρο. Από τότε αισθανόμουν σαν να βρίσκομαι στον φυσικό μου χώρο. Αυτό με έκανε να νιώθω άνετα, παρά τις αλλαγές που βίωνα ηλικιακά. Δεν αμφισβητούσα τίποτα εκεί. Εκτός θεάτρου, τα πάντα.

Μιλήσατε για απώλειες. Ποια είναι εκείνη που σας στοίχισε περισσότερο;

Η οριστική απώλεια. Ο θάνατος της μητέρας μου. Βυθίστηκα. Στην ουσία είμαι ακόμη βυθισμένη. Το πιο μεγάλο πλήγμα που ένιωσα ήταν όταν συνειδητοποίησα τι σημαίνει να χάνεις έναν άνθρωπο που σε αγαπάει πραγματικά. Και δεν είναι πολλοί αυτοί. Μπορεί να είναι ένας, δύο, άντε τρεις. Αυτό ήταν το χειρότερο χτύπημα για μένα. Με κάνει να νιώθω σαν να μου κλέψανε κάτι. Ακόμη δεν έχω συνειδητοποιήσει το μέγεθος της απώλειάς της. Είναι σαν να έχω τον ωκεανό μπροστά μου ή το Σύμπαν που δεν μπορώ να του βάλω πλαίσιο. Νομίζω ότι δεν θα τα καταφέρω ποτέ.

Προσπαθείτε όμως.

Θεωρώ ότι δεν υπάρχει τρόπος να το ξεπεράσω – ούτε και θέλω. Είναι μια θέση που της ανήκει και θα είναι εκεί πάντα για εκείνη. Αλλη θέση έχει πάρει το παιδί μου μέσα μου, άλλη θέση έχει ο πατέρας μου, η αδερφή μου, ο άντρας μου, οι άνθρωποι που αγαπώ. Δεν πιστεύω στο «ουδείς αναντικατάστατος». Η σχέση, οι σχέσεις δεν αντικαθίστανται. Και το θεωρώ και ως σκέψη πολύ φρικτή. Είναι σαν να ισοπεδώνεις κάτι που είναι τόσο μοναδικό και ιδιαίτερο, όπως είναι κάθε άνθρωπος φυσικά. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει πανομοιότυπο δακτυλικό αποτύπωμα δεν είναι συγκλονιστικό; Και αρνούμαστε να δεχτούμε τη διαφορετικότητα!

Παρ’ όλ’ αυτά, όλοι μας, θα συμφωνήσετε, ότι προσπαθούμε να φέρουμε τους άλλους στα δικά μας μέτρα.

Είμαστε εγωιστές γιατί θέλουμε να τους κάνουμε ό,τι εμείς θέλουμε. Να τους ορίσουμε και να τους εξουσιάσουμε. Μόνο στον εαυτό μας μπορούμε να κάνουμε αλλαγές και εκεί επιτρέπεται μόνο.

Ξεχωρίσατε νωρίς, γίνατε πολύ αναγνωρίσιμη. Από το Θέατρο Τέχνης εμπλακήκατε με το σταρ σίστεμ. Πώς το διαχειριστήκατε;

Δεν ήταν διαχειρίσιμο γιατί πρέπει να παίξω με κανόνες που δεν τους γνωρίζω σε αυτή την ηλικία. Δεν μπορείς να βάλεις εύκολα όρια και αισθάνεσαι πολύ εκτεθειμένος. Ενώ φαίνεται ότι σε αντιμετωπίζουν με σεβασμό, στην ουσία αυτό δεν συμβαίνει.

Πότε το αισθανθήκατε αυτό;

Οταν προσπαθούσαν να με χειριστούν και να με προβάλουν όπως εκείνοι ήθελαν. Επεδίωκαν να εξυπηρετήσουν τα έντυπά τους. Μιλάω για τις φωτογραφίσεις και για τις συνεντεύξεις. Δεν ήταν εύκολο να δείξεις τι είσαι και τι σκέφτεσαι εκείνα τα χρόνια. Αυτό αφορά και την εικόνα αφού έφερναν σε κάθε φωτογράφιση συγκεκριμένα ρούχα.

Αντιδρούσατε;

Βεβαίως και έχω τσακωθεί για ρούχα που δεν ήθελα να βάλω. Υπήρχαν άνθρωποι που μιλούσαν πάρα πολύ απαξιωτικά σε όλους γύρω τους. Ηταν η εποχή που επέτρεπε να παραφέρονται. Είχαν εξουσία διότι υπήρχαν τα χρήματα. Δεν είναι έτσι τα πράγματα τώρα, έχουν αλλάξει. Εχει γίνει ένα ξεκαθάρισμα και έμειναν όσοι άντεξαν. Υπάρχει πια μεγαλύτερος σεβασμός και προς τους νεότερους συναδέλφους.

Μου μιλήσατε για τους ανθρώπους των Μέσων. Στο θέατρο ισχύει αυτό που μου περιγράψατε;

Στο θέατρο φάνηκε ότι κάποιοι άντεξαν παραπάνω στα χρόνια που πέρασαν, διότι είχαν κάνει μία διαδρομή, είχαν χτίσει κάτι. Και όποιος έχει χτίσει κάτι, θεωρώ ότι ακόμη και στις μεγάλες αντιξοότητες θα σταθεί στα πόδια του. Μπορεί να μην κάνει τις τρελές επιτυχίες ή να βγάλει τα απίστευτα χρήματα, αλλά θα μπορέσει να συντηρηθεί και θα του δοθεί ξανά η ευκαιρία να κάνει κάτι μεγαλύτερο. Αλλά σίγουρα χρειάζεται να είσαι συνεπής και αφοσιωμένος.

Θεωρώ ότι ανήκετε σε αυτή την κατηγορία – είστε συνεπής και αφοσιωμένη.

Βέβαια αλλάζει ο τρόπος με τα χρόνια, αλλά η ανάγκη παραμένει η ίδια.

Βαδίζετε πάνω στο δικό σας μονοπάτι αξιών. Αισθανθήκατε ότι υποχωρήσατε έστω και για λίγο, προκειμένου να εξυπηρετήσετε την εικόνα σας ή να αντεπεξέλθετε με μεγαλύτερη ευκολία στις δύσκολες συνθήκες της δουλειάς σας;

Περισσότερο γίνονταν εσωτερικές μάχες – εγώ με τον εαυτό μου. Αν κάτι δεν μπορούσα να το αλλάξω και ένιωθα ότι με θίγει, τις περισσότερες φορές αντιδρούσα. Αν μιλούσαν με αγένεια, θα απαντούσα με αγένεια. Τώρα έχω λίγο αλλάξει ως προς αυτό.

Ακόμη και σε σχέσεις επαγγελματικές;

Ειδικά σε αυτές. Δεν έχω φύγει από δουλειά, αλλά έχω αντιδράσει αρκετά έντονα. Εχω κουραστεί σε έναν βαθμό. Αυτή η δουλειά σε φέρνει σε επαφή με πολύ διαφορετικούς ανθρώπους. Πρέπει να χτίζεις σχέσεις κάθε δυο τρεις μήνες από την αρχή. Παράλληλα κακομεταχειρίζεσαι και διαλύεις το νευρικό σου σύστημα με τις παραστάσεις, ιδιαίτερα όταν κάνεις πράγματα που απαιτούν να βουτάς κάπως πιο βαθιά.

Ποιο είναι το μεγάλο κέρδος από τη δουλειά που επιλέξατε να κάνετε και που με τη σημερινή εμπειρία ξέρετε ότι δύσκολα θα το βρίσκατε σε άλλο επάγγελμα;

Νιώθω ελεύθερος άνθρωπος, δεν έχω μετανιώσει για καμιά μου επιλογή. Για μένα πάντα γνώμονας είναι να μπορώ να συνυπάρχω με τον εαυτό μου. Να μπορώ να με ανέχομαι. Αυτό συνδέεται και με το πώς θα συμπεριφέρομαι σε κοινωνικό επίπεδο και το πόσο θα επιτρέψω στους ανθρώπους να με αλλοιώσουν.

Πώς θα περιγράφατε τη ζωή σας αυτή τη στιγμή;

Οφείλω να νιώθω την ομορφιά που με περιβάλλει γιατί είμαι ευτυχισμένη αλλά και τόσο λαβωμένη.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ