Ταϊβάν: Το πραγματικό μήνυμα των στρατιωτικών ασκήσεων της Κίνας και το μέλλον της περιοχής

Το πραγματικό μήνυμα των στρατιωτικών ασκήσεων που πραγματοποιεί αυτές τις μέρες η Κίνα στα Στενά της Ταϊβάν αναζητά ανάλυση του Μπραντ Λέντον στο CNN, ενώ ρεπορτάζ του Guardian παρουσιάζει τις αντιδράσεις των πραγματικών κατοίκων της Ταϊβάν και του Πεκίνου.

Όπως αναφέρει η ανάλυση του CNN, οι στρατιωτικές ασκήσεις γύρω από την Ταϊβάν αυτή την εβδομάδα επιδιώκουν να στείλουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα στις κυβερνήσεις της Ταϊπέι, του Τόκιο και της Ουάσινγκτον: ότι το Πεκίνο και μόνο το Πεκίνο αποφασίζει στα Στενά της Ταϊβάν.

Επιπλέον, το αμερικανικό μέσο φαίνεται να υποστηρίζει ότι η επίσκεψη της προέδρου του αμερικανικού κοινοβουλίου, Νάνσι Πελόζι, στην πραγματικότητα δεν έπαιξαν σημαντικό ρόλο, επικαλούμενο την πάγια επιμονή του Πεκίνου να θέσει την Ταϊβάν υπό τον έλεγχό του.

• Κίνα: Έξαρση εθνικισμού στη σκιά της επίσκεψης Πελόζι στην Ταϊβάν

Μάλιστα, ο Λέντον σημειώνει ότι σύμφωνα με αναλυτές, το μόνο που άλλαξε λόγω της επίσκεψης της Πελόζι, ήταν η δημοσιότητα που έλαβε η κινεζική προκλητικότητα.

«Αυτό κατάφερε στην πραγματικότητα η Νάνσι Πελόζι. Να στρέψει την παγκόσμια προσοχή στην κινεζική εκστρατεία στρατιωτικού εκβιασμού της Ταϊβάν, που συνεχίζεται εδώ και πάνω από μια δεκαετία», παρατήρησε ο Ντρου Τόμσον, επισκέπτης ερευνητής στη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης Lee Kuan Yew στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης.

«Το κάνουν κάθε χρόνο», συνέχισε αναφερόμενος στις κινεζικές ασκήσεις. «Η διαφορά είναι ότι φέτος δίνουμε προσοχή».

Αντιδράσεις σε Ταϊπέι, Τόκιο και Ουάσινγκτον

Η κυβέρνηση της Ταϊπέι βρίσκεται σε αναμμένα κάρβουνα, έχοντας ανακοινώσει την Παρασκευή ότι πολλαπλά κινεζικά πολεμικά πλοία και μαχητικά αεροσκάφη έχουν ξεπεράσει τη μέση γραμμή – το μέσο της απόστασης μεταξύ της Ταϊβάν και της κινεζικής ενδοχώρας, που το Πεκίνο δεν αναγνωρίζει μεν, αλλά συνήθως σέβεται.

Αφότου η Κίνα εκτόξευσε την Πέμπτη βαλλιστικούς πυραύλους επάνω από το νησί, η πρόεδρος της Ταϊβάν, Τσάι Ινγκ-γουέν, δεσμέυτηκε να «υπερασπιστώ με πάθος την εθνική κυριαρχία και την εθνική μας ασφάλεια και να παραμείνω στη γραμμή άμυνας της δημοκρατίας και της ελευθερίας».

Οι πύραυλοι τράβηξαν και την προσοχή της Ιαπωνίας, ιδίως από τη στιγμή που πέντε εξ αυτών προσγειώθηκαν στην ιαπωνική ΑΟΖ.

Ο ιάπωνας πρωθυπουργός, Φούμιο Κισίντα, δήλωσε ότι οι κινεζικές ασκήσεις είναι «σοβαρό ζήτημα που αφορά την ασφάλεια της χώρας μας και των ανθρώπων της». Κάλεσε σε άμεση παύση τους και δήλωσε ότι η Ιαπωνία θα συνεργαστεί με τις ΗΠΑ, τον στενότερο σύμμαχό της, προκειμένου «να διατηρήσει τη σταθερότητα στα Στενά της Ταϊβάν».

Την ίδια στιγμή, ο αμερικανός υπουργός εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, μιλώντας στην υπουργική διάσκεψη του ASEAN-US στην Καμπότζη, επεσήμανε ότι «ελπίζω πραγματικά ότι το Πεκίνο δεν θα κατασκευάσει μια κρίση και δεν θα αναζητήσει αφορμή για να επιτεθεί».

Όμως στην Ουάσινγκτον, επίσημη γραμμή ήταν ότι οι πράξεις του Πεκίνου δεν ξάφνιασαν κανέναν.

«Περιμέναμε ότι η Κίνα μπορεί να έπαιρνε τέτοια μέτρα. Στην πραγματικότητα, σας τα είχα περιγράψει με αρκετή λεπτομέρεια της προάλλες», δήλωσε σκωπτικά ο Τζον Κίρμπι, εκπρόσωπος του αμερικανικού Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας σε δημοσιογράφους στο Λευκό Οίκο την Πέμπτη. «Επιπλέον, περιμένουμε αυτές οι πράξεις να συνεχιστούν και οι Κινέζοι να αντιδράσουν και με άλλους τρόπους τις επόμενες μέρες».

Απομονώνοντας την Ταϊβάν

Στην επίσκεψή της την Παρασκευή, η Πελόζι υποστήριξε ότι το Πεκίνο επιχειρεί να απομονώσει την Ταϊβάν.

Οι ασκήσεις της Κίνας έχουν σχεδιαστεί για να επιτυγχάνουν αυτό ακριβώς, εξήγησε στο CNN ο Καρλ Σούστερ, πρώην διευθυντής επιχειρήσεων στο Ενιαίο Κέντρο Μυστικών Υπηρεσιών της Αμερικανικής Διοίκησης Ειρηνικού στη Χαβάη.

«Η Κίνα δείχνει ότι μπορεί να βομβαρδίσει την Ταϊβάν με πυραύλους και να την απομονώσει από εξωτερική υποστήριξη και ναυτικό εμπόριο μέσω των Στενών της Ταϊβάν και γύρω από την Ταϊβάν», σημείωσε.

Αυτό είναι το σχέδιο του Πεκίνου εδώ και καιρό και οι ασκήσεις αυτής της εβδομάδας είναι απλώς το αποτέλεσμα πολλών μηνών (το λιγότερο) σχεδιασμού και ολόκληρων ετών πολιτικής, σύμφωνα με τους ειδικούς που μίλησαν στο CNN.

«Μια άσκηση αυτού του μεγέθους, της στόχευσης και της πολυπλοκότητας δεν μπορεί να σχεδιαστεί μέσα σε δυο εβδομάδες, ούτε να προετοιμαστούν τα στρατεύματα», τόνισε ο Σούστερ, αναφερόμενος στην περίοδο που μεσολάβησε από τις πρώτες φήμες για το ταξίδι της Πελόζι στο νησί.

Όπως υπογράμμισε, οι κινεζικές στρατιωτικές ασκήσεις είχαν σχεδιαστεί κατά πάσα πιθανότητα τουλάχιστον ένα χρόνο πριν, με τις λεπτομέρειες να ορίζονται μέχρι τον Απρίλιο.

Μέρη των ασκήσεων, όπως οι πολλαπλές εκτοξεύσεις βαλλιστικών πυραύλων, ενδέχεται να προστέθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς η οργάνωσή τους δεν είναι τόσο περίπλοκη όσο εκείνη που απαιτείται για έναν ναυτικό αποκλεισμό, ο οποίος σύμφωνα με το Πεκίνο είναι ο στόχος των ασκήσεων.

Ασκήσεις «για να τρομοκρατήσουν τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία»

Ο Σούστερ επεσήμανε επίσης μιλώντας στο CNN ότι οι ασκήσεις ήταν μεγαλύτερες από εκείνες των περασμένων ετών.

«Αυτή η διεύρυνση της δραστηριότητας των ασκήσεων έχει και ένα τρίτο στόχο. Να τρομοκρατήσει τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία που έχουν εκφράσει αμφότερες την υποστήριξή τους προς την Ταϊβάν», σημείωσε ο Σούστερ.

«Αν κοιτάξεις τη ρητορική από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο, ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και οι σύντροφοί του αναβαθμίζουν την κριτική εις βάρος των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, στη δεύτερη περίπτωση για τα πρόσφατα σχόλια υποστήριξης προς την Ταϊβάν και τις αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες της».

Το Αμυντικό Λευκό Έγγραφο 2022 της Ιαπωνίας, η ετήσια εξέταση της πολιτικής ασφαλείας της χώρας που εκδίδεται στα τέλη Ιουλίου, αντέδρασε στη στάση του Πεκίνου.

«Η Κίνα εξακολουθεί να αλλάζει ή να αποπειράται να αλλάξει μονομερώς το status quo μέσω του εκβιασμού, τόσο στην Ανατολική Σινική Θάλασσα όσο και στη Νότια Σινική Θάλασσα», επισημαίνει. «Επιπλέον, η Κίνα έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα διστάσει να προσαρτήσει την Ταϊβάν με τη βία, αυξάνοντας περαιτέρω τις εντάσεις στην περιοχή».

Σε ομιλία του σε ταϊβανέζικη δεξαμενή σκέψης τον περασμένο Δεκέμβριο, ο πρώην πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σίνζο Άμπε είχε δηλώσει ότι μια ένοπλη εισβολή στην Ταϊβάν θα μπορούσε να αποτελέσει τεράστιο κίνδυνο για την Ιαπωνία.

«Οι άνθρωποι στο Πεκίνο, και κυρίως ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, δεν θα πρέπει ποτέ να παραβλέψουν αυτό το γεγονός», είχε σημειώσει.

Πόλεμος… κατά λάθος;

Ίσως το Πεκίνο δεν έδωσε σημασία – ή απλώς δε νοιάζεται. Οι ασκήσεις και ιδίως η εκτόξευση των πυραύλων που κατέληξαν στην ιαπωνική ΑΟΖ, είναι απόδειξη για αυτό σύμφωνα με τους ειδικούς.

«Έχουν επιβεβαιώσει τις ανησυχίες του Σίνζο Άμπε ότι η κρίση στην Ταϊβάν είναι κρίση και για την Ιαπωνία και για τη συμμαχία ΗΠΑ-Ιαπωνίας», σημείωσε ο Τόμσον του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης.

Και αυτή η κρίση αναμένεται να συνεχιστεί. Ο έλεγχος της Ταϊβάν από το Πεκίνο, εξάλλου, είναι βασικός στόχος της κινεζικής πολιτικής.

Την Παρασκευή, η Κίνα συνέχισε τις ασκήσεις και τον στρατιωτικό εκφοβισμό.

Ο ταϊβανέζος πρόεδρος Σου Τσενγκ-τσανγκ αναγνώρισε ότι οι ασκήσεις έχουν το αποτέλεσμα που επιθυμούσε το Πεκίνο, αποδεικνύοντας ότι έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τα Στενά της Ταϊβάν.

«Ο κακός μας γείτονας επιδεικνύει τη δύναμή του στο κατώφλι μας και σαμποτάρει αυθαίρετα έναν από τους πιο πολυσύχναστους θαλάσσιους διαδρόμους στον κόσμο, για τις στρατιωτικές του ασκήσεις», σχολίασε.

Ηρεμία στην Ταϊπέι

Πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Χέλεν Ντέιβιντσον για τον Guardian, το γεγονός ότι η Κίνα συνηθίζει τέτοιου είδους επιδείξεις δύναμης στην Ταϊβάν, έχει ως παρενέργεια τη σχετική αδιαφορία των απλών πολιτών για τα καθέκαστα στα στενά.

Όπως περιγράφει η δημοσιογράφος, η ζωή στην Ταϊπέι συνεχίζεται σα να μη συμβαίνει τίποτα, με τις στρατιωτικές ασκήσεις να γίνονται αντικείμενο καυστικού σχολιασμού και αστείων memes.

Στα κοινωνικά δίκτυα, οι χρήστες υποστηρίζουν ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας δεν μπορεί να κάνει τίποτα πέρα από… σόου, ενώ ακόμη και ο τουρισμός προς το δημοφιλές θέρετρο Σιαολιούκιου, μόλις μερικά μίλια νότια της Ταϊβάν, συνεχίζει με λίγες μόνο ακυρώσεις. Μάλιστα, μια εργαζόμενη σε τουριστικά σκάφη, δήλωσε ότι «η ενδοχώρα το κάνει αυτό πολύ συχνά. Όποτε ένας ξένος ηγέτης επισκέπτεται την Ταϊβάν, η ενδοχώρα αρχίζει τις ασκήσεις στη θαλάσσια περιοχή γύρω από το νησί. Συμβαίνει συχνά».

Στην Ταϊβάν, επικρατεί η ευγνωμοσύνη προς την Πελόζι, παρά τους πιθανούς κινδύνους από την παρουσία της. Μάλιστα, πολίτες που μίλησαν στον Guardian υποστήριξαν ότι διακινδύνευσε τη ζωή της για να δείξει την υποστήριξή της.

Τι υποστηρίζει το Πεκίνο

Από την πλευρά του, το Πεκίνο υποστηρίζει ότι θέλει μεν την ένωση, όμως με ειρηνικά μέσα και ότι οι Ταϊβανέζοι θα τάσσονταν επίσης υπέρ, αν δεν υφίσταντο την «εξτρεμιστική» προπαγάνδα του κυβερνώντος κόμματος των Προοδευτικών Δημοκρατικών. Τα στοιχεία δεν συμβαδίζουν με αυτή την άποψη, ενώ έπειτα από χρόνια επιθετικότητας του κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού και τις αναφορές κινέζων αξιωματούχων σε «επανεκπαίδευση» των Ταϊβανέζων, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το καλωσόρισμα μιας τέτοιας προοπτικής. Οι απόψεις διίστανται στο εσωτερικό της Ταϊβάν και επηρεάζονται από την οικογένεια, την ιστορία και τη γεωγραφία, όμως ακόμη και το κόμμα Κουομιντάνγκ, που ιστορικά τασσόταν υπέρ των φιλικών δεσμών με την Κίνα, έχει καταδικάσει τις επιθέσεις.

Υπάρχουν φόβοι ότι με τόσα κινεζικά, ταϊβανέζικα, ιαπωνικά και αμερικανικά μαχητικά αεροπλάνα και πολεμικά πλοία στην περιοχή, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος ένα ατύχημα να εξελιχθεί σε πραγματική σύγκρουση.

«Αυτό που είναι ακόμη πιο ανησυχητικό, είναι ότι δεν είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν μηχανισμοί διαχείρισης κρίσης – συμπεριλαμβανομένης της επικοινωνίας – για τη διαχείριση των επιπτώσεων ενός πιθανού περιστατικού», προειδοποίησε μιλώντας στον Guardian η Αμάντα Χσιάο, υψηλόβαθμη αναλύτρια σε ζητήματα που αφορούν την Κίνα στο Crisis Group.

Μια νέα κανονικότητα

Οι περισσότερες ασκήσεις είναι προγραμματισμένο να ολοκληρωθούν την Κυριακή, με μια ενεργή ζώνη μέχρι τη Δευτέρα. Αν ολοκληρωθούν χωρίς απρόοπτα, από την ερχόμενη εβδομάδα θα ξεκινήσει μια νέα κανονικότητα για τις δυο χώρες.

«Στο βαθμό που δεν υπάρξει κάποια αντίδραση ή κάποιο ατύχημα, το Πεκίνο θα νιώσει ότι έδειξε τη δυσαρέσκειά του και πιθανώς απέτρεψε μελλοντικές επισκέψεις υψηλού επιπέδου αυτού του είδους», σημείωσε στον Guardian η Νατάσα Κάσαμ, αναλύτρια στο Ινστιτούτο Lowy.

Η Χσιάο συμπλήρωσε ότι είναι πιθανό η Κίνα να αρχίσει να εστιάζει στις τακτικές παραβιάσεις της μέσης γραμμής, μειώνοντας τη σημασία του ανεπίσημου συνόρου που άλλοτε σεβόταν, ακριβώς όπως έχει προεκτείνει την παρουσία της στη Νότια Σινική Θάλασσα.

Η Κάσαμ πιστεύει επίσης ότι η Κίνα είναι πιθανό να ενθαρρύνθηκε σε πολύ πιο απειλητική δραστηριότητα σε σχέση με το παρελθόν. Πιστεύει όμως ότι ίσως αυτό της γυρίσει μπούμερανγκ. «Η επιθετικότητα της Κίνας έπειτα από την επίσκεψη της Πελόζι έχει αλλάξει μέχρι ενός σημείο το status quo, όμως ταυτόχρονα έχει προσελκύσει τη διεθνή προσοχή».