Η μαρτυρία που θέλει τον Χο Τσι Μινχ να πολεμούσε στην Εδεσσα

Η περιοχή είχε μετατραπεί σε ένα τεράστιο στρατόπεδο. Δημοσιογράφοι από όλη την Ευρώπη κατέφθαναν στη Θεσσαλονίκη κυνηγώντας τα νέα του πολέμου, τραυματισμένοι μαχητές και πυρομαχικά πηγαινοέρχονταν φορτωμένοι στο τρένο της Καρατζόβας. Χιλιάδες στρατιώτες από τη Γαλλία, την Αγγλία και τις αποικίες τους, από την Αφρική μέχρι την Ασία, βρίσκονταν εκεί περιμένοντας διαταγές, ενώ οι φωτογράφοι της Στρατιάς απαθανάτιζαν πλάνα της «εξωτικής» στα μάτια τους Θεσσαλονίκης.

Ανάμεσά τους, σύμφωνα με τη μαρτυρία ενός γέροντα που επικαλέστηκε ως πηγή τον πολεμικό ανταποκρική Σόλωνα Γρηγοριάδη, βρισκόταν ένας 26χρονος δάσκαλος από το Βιετνάμ, ο Νγκουγέν Σιν Κουνγκ – ο άνθρωπος που θα γινόταν μερικά χρόνια αργότερα ένας από τους πιο καθοριστικούς ηγέτες της σύγχρονης ιστορίας: ο θρυλικός Χο Τσι Μινχ.

Κρυμμένη στο σκοτάδι επί δεκαετίες, αυτή η όμορφη και συγκινητική ιστορία (ανέκαθεν οι Έλληνες ήθελαν οι σημαντικές προσωπικότητες να έχουν κάποια σχέση με την Ελλάδα) έμεινε άγνωστη στους πολλούς. Βάσει αυτής της μαρτυρίας, ο Χο Τσι Μινχ είχε λάβει μέρος στο μακεδονικό μέτωπο κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ως μάγειρος και φωτογράφος της Γαλλικής Στρατιάς Ανατολής. Εζησε στη Βόρεια Ελλάδα την περίοδο 1916-1917 και είχε χαραγμένες μέσα του δυνατές μνήμες από τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια, την Εδεσσα.

Ωστόσο η μαρτυρία αυτή, που πολλοί ξαναφέρνουν στο φως, λόγω της συμφωνίας για την ανέγερση προτομής του Χο Τσι Μινχ στην Εδεσσα που ανακοίνωσε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, δεν επιβεβαιώνεται από ιστορικές πηγές, ούτε από τις βιογραφίες του Χο Τσι Μινχ.

Όπως αναφέρουν στην σχετική έρευνα τους τα Ellinika Hoaxes, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα γνωστές ιστορικές πηγές, ο Χο Τσι Μινχ την περίοδο του Α΄ΠΠ και συγκεκριμένα μεταξύ 1916-1917, όπως αναφέρουν τα υπό εξέταση δημοσιεύματα, βρισκόταν στην Αγγλία και στην Γαλλία και δεν ήταν στρατιώτης. Επομένως είναι αδύνατο να βρέθηκε στην Ελλάδα με τον ινδοκινεζικό στρατό.

Η ιστορία για την παρουσία του στην Ελλάδα, εξηγούν, βασίζεται σε μια ανεκδοτολογικού τύπου μαρτυρία ενός γέροντα, που επικαλέστηκε ως πηγή τον δημοσιογράφο Σόλωνα Γρηγοριάδη, ο οποίος τον Δεκέμβριο του 1965, ως ανταποκριτής στο τότε Νότιο Βιετνάμ, πήρε συνέντευξη από 3 ανθρώπους, μέλη των ανταρτών Βιετ Κονγκ στη Σαϊγκόν, ένας εκ των οποίων του φάνηκε ότι είχε το ίδιο στυλ με τον Χο Τσι Μινχ, που εκείνη τη χρονική περίοδο ήταν ήδη Πρόεδρος του Βορείου Βιετνάμ, με πρωτεύουσα το Ανόι.

Η διήγηση του γέροντα

Επομένως όπως στοιχειοθετούν τα Ellinika Hoaxes η ιστορία περί της επίσκεψης του Βιετναμέζου ηγέτη στην Μακεδονία το 1916-1917 δεν είναι αληθής, καθώς στερείται κάθε ιστορικής βάσης. Είναι ωστόσο ωραία δομημένη.

Βάσει της συνηθέστερης εκδοχής της ήταν Ιούλιος του 1916 όταν ο 26χρονος Χο Τσι Μινχ έφτανε στη Μακεδονία. Είχαν προηγηθεί πέντε χρόνια περιπλάνησης σε αρκετές χώρες του κόσμου, όπου είχε ασκήσει διάφορα επαγγέλματα για να ζήσει.

Κατά την παραμονή του στη Θεσσαλονίκη, ο Χο Τσι Μινχ γνώρισε πλήθος ανθρώπων. Πέρασε από την Εδεσσα και εκεί, στον περίβολο του νοσοκομείου της πόλης το οποίο είχε ιδρύσει για τον πόλεμο ο γαλλικός στρατός, φύτεψε μαζί με άλλους στρατιώτες ένα σπάνιο τζίνγκο μπιλόμπα, δέντρο άγνωστο ως τότε στην Ελλάδα.

Η περίοδος αυτή μάλιστα ενέπνευσε αρκετούς, όπως τον συγγραφέα Αντώνη Γιανακό που περιέγραψε σε βιβλίο του μια «συνάντηση» του βιετναμέζου ηγέτη με τον Ζακ Βεντούρα, τον εβραϊκής καταγωγής σαλονικιό δημοσιογράφο και μετέπειτα βουλευτή του ΚΚΕ, ο οποίος εξοντώθηκε στο Αουσβιτς το 1944.

Η «αποκάλυψη»

Ο μύθος αυτός για την σχέση του Χο Τσι Μινχ με την Ελλάδα θα ερχόταν στο φως μισό αιώνα αργότερα, όταν ο ξάδερφος του πολεμικού ανταποκριτή Σόλωνα Γρηγοριάδη θα αποκάλυπτε τι του εκμυστηρεύτηκε ο τελευταίος.

«Ηταν 1965 και ο πόλεμος για την ανεξαρτησία του Βιετνάμ μαινόταν λυσσαλέος. Ο δημοσιογράφος Σόλων Γρηγοριάδης, απεσταλμένος της εφημερίδας «Ακρόπολη», βρισκόταν στη χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας, έχοντας εξασφαλίσει μια συνέντευξη με τον θρυλικό ηγέτη των Βιετκόνγκ, Χο Τσι Μινχ. Η συνάντηση διεξήχθη σε ατμόσφαιρα συνωμοτική, γι’ αυτό και ο Γρηγοριάδης δεν εξεπλάγη με τις ερωτήσεις που του έθεσε ο συνομιλητής του λίγο πριν ξεκινήσουν. «Από πού κατάγεστε;». «Από τη Μακεδονία». Εκείνος επέμεινε: «Από ποια πόλη;». «Από την Εδεσσα». «Η οποία παλιά λεγόταν;». «Βοδενά». «Α, από την πόλη των νερών και των κερασιών», σχολίασε στον έκπληκτο Γρηγοριάδη ο Χο Τσι Μινχ και σηκώθηκε για μια θερμή χειραψία, σαν να συναντούσε ένα κομμάτι από το ίδιο του το παρελθόν.

Στη συζήτηση που ακολούθησε το κλίμα ήταν πλέον χαλαρό, σαν δύο φίλοι να ξαναβρέθηκαν μετά από χρόνια. Ο Χο Τσι Μινχ περιέγραψε λεπτομέρειες για τον κάμπο της Εδεσσας και την υγρασία της περιοχής που του θύμιζε την πατρίδα του. Ο ίδιος αποκάλυψε ότι στην αυλή του παλιού νοσοκομείου της πόλης φυτεύτηκε από στρατιώτες της Στρατιάς της Ανατολής, ανάμεσά τους και Βιετναμέζους, το θεραπευτικό δέντρο Γκίνγκο Μπιλόμπα, με προέλευση από την Ινδοκίνα.»

Η αληθοφανής ιστορία θέλει τον Σόλωνα Γρηγοριάδη να αποφεύγει να δημοσιεύσει τη συγκλονιστική εμπειρία του λόγω των πολιτικών συνθηκών της εποχής, αλλά να την εκμυστηρεύεται σε έναν ξάδερφό του στην Εδεσσα, τον Τρύφωνα Σιβένα. Και ήταν εκείνος ο οποίος πριν από μερικά χρόνια ενημέρωσε σχετικά τις τοπικές Αρχές.

Ο Δήμος Εδεσσας άρχισε να διερευνά το περιστατικό, ενώ πριν από μερικά χρόνια στελέχη του Μουσείου Χο Τσι Μινχ που εδρεύει στο Ανόι επισκέφθηκαν την Ελλάδα, αναζητώντας πληροφορίες για τη συμμετοχή τού βιετναμέζου προέδρου στο μακεδονικό μέτωπο. Στο πλαίσιο αυτό ήρθαν σε επαφή με το Γενικό Επιτελείο Στρατού, από όπου τους παρασχέθηκαν στοιχεία, ενώ φύτεψαν και το «δέντρο της φιλίας των λαών» στην αυλή του παλιού νοσοκομείου της Εδεσσας.