Αμπντούλ Χαμίντ Χαν: Γιατί ο Ερντογάν έδειξε αυτοσυγκράτηση και οι «υποσχέσεις» για το μέλλον

«Προς το παρόν αναβάλλεται». Ο λόγος για την έλευση του Αμπντούλ Χαμίντ Χαν σε νερά ελληνικής ή κυπριακής δικαιοδοσίας. Αφού προς το παρόν ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέλεξε να μείνει σε πιο ασφαλή νερά κοντά στην Αττάλεια.

Ακόμα και αν οι έρευνες που θα πραγματοποιήσει το γεωτρύπανο βάση κινούνται στο όριο της διεθνούς νομιμότητας, καθώς για να είναι απόλυτα σύμφωνες με το γράμμα του νόμου, η Τουρκία θα έπρεπε να έχει προχωρήσει σε οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών της με τις γείτονες χώρες, όπως η Κυπριακή Δημοκρατία, ο Ερντογάν επέλεξε το πλέον ανώδυνο σενάριο.

Διαβάστε επίσης: Handelsblatt: Ο (σιωπηρός) εκνευρισμός στις Βρυξέλλες με τον Ερντογάν

Επέλεξε δηλαδή να κάνει έναν ελιγμό, δείχνοντας ταυτόχρονα προς τη διεθνή κοινότητα μία διάθεση αυτοσυγκράτησης.

Οι επικρίσεις

Έστω και αν αυτή τον έφερε αντιμέτωπο με τους σκληρούς της «Γαλάζιας Πατρίδας», όπως ο Τζιχάτ Γιαϊτζί, που ήδη τοποθετήθηκε ενάντια στην επιλογή του Τούρκου προέδρου, μέσω του think tank που διατηρεί.

Στην ανάρτηση της η δεξαμενή σκέψης, Türk Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi, (Τουρκικό Κέντρο Θαλάσσιας και Παγκόσμιας Στρατηγικής), ανέφερε ότι: «Οι φόβοι μας έγιναν πραγματικότητα! Ο πρώτος σταθμός υπηρεσίας του γεωτρύπανου Αμπντούλ Χαμίντ Χαν είναι η γεώτρηση Yörükler-1, 55 χιλιόμετρα ανοικτά της Γκαζί Πασά.  Δηλαδή, εντός του χάρτη της Σεβίλλης, που μας παγιδεύει μέσα στον κόλπο της Αττάλειας… Δεν ξέρουμε τι να πούμε».

Οι αιτίες της «αυτοσυγκράτησης»

Ωστόσο αυτός ο ελιγμός που ο Ερντογάν θέλει να «πουλήσει» ως αυτοσυγκράτηση έχει αιτίες, που σχεδόν δεν του επέτρεπαν να κάνει κάτι διαφορετικό, τουλάχιστον στην παρούσα χρονική συγκυρία. Καθώς το κόστος μίας ακραίας επιλογής θα είχε συνέπειες που θα ξεπερνούσαν κατά πολύ τα όσα επιδιώκει να κερδίσει ο τούρκος πρόεδρος, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει φέρει ξανά το θέμα του σεβασμού των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών στην κορυφή της ατζέντας της διεθνούς διπλωματίας.

Ένα ζήτημα που ίσως κάποτε η επίκληση του να θεωρούνταν «γραφική», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο ΥΠΕΞ, Νίκος Δένδιας, στο συνέδριο του Economist, αναδεικνύεται ως μείζον για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το ΝΑΤΟ δεν θέλει παραφωνίες και ο Ερντογάν αναγνωρίζει πότε το σκοινί μπορεί να σπάσει

Οι τεκτονικές αλλαγές που προκαλεί στη γεωπολιτική σκακιέρα ο πόλεμος στην Ουκρανία επιβάλλουν καθαρές γραμμές και όσον αφορά τις συμμαχίες. Το ΝΑΤΟ επαναπροσδιορίζει τους στόχους του, επιχειρεί να ισχυροποιηθεί και ξεκαθαρίζει στα μέλη του ότι δεν επιτρέπονται ρωγμές στην Συμμαχία.

Και η Τουρκία γνωρίζει ότι μπορεί να δοκιμάζει τα όρια της Δύσης, σε επίπεδο δηλώσεων, αλλά γνωρίζει και πού να σταματάει όταν βλέπει ότι το σκοινί μπορεί να σπάσει.

Ο Ερντογάν διαπραγματεύτηκε εξαιρετικά την παραχώρηση καθεστώτος υποψήφιων χωρών στο ΝΑΤΟ σε Σουηδία και Φινλανδία και κέρδισε σε επίπεδο δεσμεύσεων τα μέγιστα.

Ως ειδικός στο διπλωματικό παζάρι ο τούρκος πρόεδρος ωστόσο αναγνωρίζει και τα όρια στα οποία μπορεί να κινηθεί.

Συγκυρίες και θωράκιση

Όπως επισημαίνει άλλωστε ο καθηγητής και πρώην πρεσβευτής, σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Παναγιώτης Ιωακειμίδης σε σχετικό άρθρο του στα ΝΕΑ με τίτλο «Αυτοσυγκράτηση ή ελιγμός», οι σημερινές συνθήκες του 2022 είναι αισθητά διαφορετικές από αυτές του 2020.

Τονίζει δε ότι ο επιθετικός πόλεμος αναθεωρητισμού στην Ευρώπη, ο πόλεμος της Ουκρανίας, «άλλαξε ιδιαίτερα την πρόσληψη που έχει η Ευρώπη για τον αναθεωρητισμό και τις ολέθριες συνέπειες του, είτε αυτός προέρχεται από την Ρωσία είτε από άλλη αυταρχική χώρα όπως η Τουρκία».

Είναι ενδεικτικές άλλωστε οι πρόσφατες τοποθετήσεις τόσο της Γαλλίας και κυρίως της Γερμανίας, μετά και την επίσκεψη της Γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ σε Ελλάδα και Τουρκία που ξεκαθάρισε δημόσια ότι αμφισβήτηση κυριαρχίας δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.

Την ίδια στιγμή η Ελλάδα θεωρείται ότι είναι πολύ καλύτερα θωρακισμένη, όπως υπογραμμίζει ο Π. Ιωακειμίδης «για να αντιμετωπίσει τοξικά σενάρια κατά το προηγούμενο του 2020, τόσο επιχειρησιακά όσο και διπλωματικά», με τις συμφωνίες της Αθήνας με το Παρίσι και την Ουάσιγκτον να θεωρούνται σημαντικό μέρος της εν λόγω θωράκισης.

Άλλο 2022 και άλλο 2020

Σε αυτό το πλαίσιο τόσο το Μέγαρο Μαξίμου και το ΥΠΕΞ, όσο και η τουρκική πλευρά έχουν επαναλάβει αρκετές φορές ότι το 2022 δεν είναι 2020. Έστω και αν Αθήνα και Άγκυρα θέλουν να στείλουν διαφορετικά μηνύματα μέσω της εν λόγω φράσης.

Ακόμα όμως και αν ο Ερντογάν αυτή την περίοδο κοιτάζει προς τη Δύση και δεν θέλει να ρισκάρει τις σχέσεις του, αλλά να έχει το χώρο που απαιτείται για να συνεχίσει το διπλό παιχνίδι του και με τη Ρωσία, δεν σημαίνει ότι δεν κρατά το «Αμπντούλ Χαμίντ Χαν ως άσσο στο μανίκι του για τους επόμενους μήνες.

Επί του παρόντος άλλωστε η Τουρκία εμφανίζεται διεθνώς αναβαθμισμένη. Οι δηλώσεις του κατά τη διάρκεια της φιέστας για τον απόπλου του γεωτρύπανου άλλωστε ήταν περισσότερο από σαφείς, προϊδεάζοντας για το τι θα ακολουθήσει.

Όταν και εφόσον αυτό κριθεί αναγκαίο…