Οι παρενέργειες της σύγκρουσης Κίνας Ταϊβάν για τη βιομηχανία ημιαγωγών

Η Foxconn είναι ένας πραγματικός κολοσσός. Είναι η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία ως προς τον αριθμό των απασχολούμενων στην Κίνα. Δεν έχει απλώς εργοστάσια παραγωγής, αλλά ολόκληρες πόλεις-εργοστάσια. Ένα πολύ μεγάλο μέρος από τις ψηφιακές συσκευές (κινητά τηλέφωνα κλπ) που χρησιμοποιούμε συναρμολογούνται στα δικά της εργοστάσια. Μόνο που η Foxconn δεν είναι μια εταιρεία με έδρα τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Είναι μια εταιρεία της Ταϊβάν που εδώ και χρόνια επενδύει στην Κίνα. Είναι και αυτό μια ένδειξη του πολύ μεγάλου βαθμού αλληλεξάρτησης ανάμεσα στις δύο οικονομίες. Άλλωστε, ένα μεγάλο μέρος των εξαγωγών της Ταϊβάν κατευθύνεται προς την ηπειρωτική Κίνα και αντίστοιχα η Ταϊβάν εξαρτάται από τις εισαγωγές από την Κίνα.

Όμως, η τρέχουσα επιδείνωση των σχέσεων ανάμεσα στο Πεκίνο και την Ταϊπέι, που πυροδοτήθηκε από την επίσκεψη της προέδρου της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι και συνεχίστηκε με την επίδειξη στρατιωτικής δύναμης του κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού απέναντι στην Ταϊβάν, έχει επιπτώσεις και στις οικονομικές σχέσεις των δύο πλευρών.

Η αντίρρηση στην επένδυση της Foxconn σε κινεζική εταιρεία τεχνολογίας

Πρόσφατα η Foxconn ανακοίνωσε ότι έκανε μια μεγάλη επένδυση 800 εκατομμυρίων δολαρίων, αποκτώντας σημαντικό μερίδιο στην εταιρία που ελέγχει την κινεζική εταιρεία ημιαγωγών Tsinghua Unigroup.

Οικονομικά, η συμφωνία είναι συμφέρουσα για την Foxconn που δεν θέλει να εγκλωβιστεί στον κλάδο της συναρμολόγησης ψηφιακών και ηλεκτρονικών συσκευών, που είναι έντασης εργασίας και έχει μικρά περιθώρια κέρδους και ενδιαφέρεται να επεκτείνει τη ικανότητά της να παράγει ημιαγωγούς. Επιπλέον, ορισμένες από τις εταιρείες που συνδέονται με την Tsinghua είναι πελάτες και προμηθευτές της Foxconn.

Όμως, φαίνεται ότι η κυβέρνηση της Ταϊπέι θέλει να μπλοκάρει αυτή τη συμφωνία, γιατί θεωρεί ότι εγείρει ζητήματα εθνικής ασφαλείας. Ουσιαστικά, γιατί θεωρεί ότι είναι μια επένδυση που θα ενισχύσει την προσπάθεια του Πεκίνου να αποκτήσει αυτάρκεια και στην παραγωγή ημιαγωγών και δη τσιπ που υποστηρίζουν τεχνολογίες αιχμής.

Η γεωπολιτική των ημιαγωγών

Οι ημιαγωγοί παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι άμεσα ή έμμεσα συνεισφέρουν στο παγκόσμιο ΑΕΠ έως καο 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αποτελούν ταυτόχρονα το πεδίο πολύ έντονων συγκρούσεων, οικονομικών αλλά και γεωπολιτικών.

Αξίζει έτσι να δούμε τους τρέχοντες ανταγωνισμούς σε σχέση με την παραγωγή των πάρα πολύ λεπτών τσιπ που είναι απαραίτητα για τις συσκευές υψηλής τεχνολογίας. Κάποτε πρωτοπόρες στους ημιαγωγούς ήταν οι ΗΠΑ, όμως σήμερα μόνο το 12% των ημιαγωγών παράγεται στις ΗΠΑ. Αντιθέτως, το 70% των τσιπ παράγεται στην Ασία και το μεγαλύτερο μέρος τους στην Ταίβάν, που είναι ταυτόχρονα και η πρωτοπόρα χώρα ως προς την τεχνική δυνατότητα παραγωγή πάρα πολύ λεπτών τσιπ. Μόνο η ταϊβανέζικη TSMC και η νοτιοκορεατική Samsung μπορούν σήμερα να κατασκευάσουν τσιπς πάχους 5 νανόμετρων, που ορίζουν την τεχνολογία αιχμής.

Αυτά τα χαρακτηριστικά της βιομηχανίας ημιαγωγών διαμορφώνουν και το έδαφος για την εμφάνιση προβλημάτων στις εφοδιαστικές αλυσίδες και συγκυριακές ελλείψεις.

Μάλιστα, αρκεί να αναλογιστούμε ότι μόνο η ταϊβανέζικη TSMC καλύπτει το 53% των παραγγελιών «χύτευσης» (αν και η διαδικασία πιο σωστά περιγράφεται ως «εκτύπωση») τσιπ που έχουν σχεδιαστεί από άλλες εταιρείες. Άλλες ταϊβανέζικες εταιρείες καλύπτουν άλλο ένα 10%.  Η TSMC μαζί με την ολλανδική ASML Holding MV που εξειδικεύεται στα συστήματα φωτολιθογραφίας για την εκτύπωση τσιπ και διαθέτει το μονοπώλιο στις μηχανές ακραίας υπεριώδους φωτολιθογραφίας που είναι απαραίτητες για τα πολύ λεπτά τσιπ, ουσιαστικά παίζουν εξαιρετικά καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία των ημιαγωγών.

Σε αυτό το τοπίο διαμορφώνονται μεγάλοι ανταγωνισμοί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να προωθήσουν μια διπλή στόχευση. Από τη μια να αποκλείσουν την πρόσβαση της Κίνας στην υψηλή τεχνολογία σε μια προσπάθεια να ανακόψουν τους ρυθμούς οικονομικής και γεωπολιτικής αναβάθμισής της. Αυτό παίρνει τη μορφή των απαγορεύσεων στις εξαγωγές ορισμένων τεχνολογιών προς την Κίνα και στην πίεση και προς άλλες χώρες να ακολουθήσουν ανάλογο δρόμο. Στο στόχαστρο των κυρώσεων έχει βρεθεί η κινεζική SMIC που είναι η βασική κινεζική εταιρεία κατασκευής ημιαγωγών και την οποία οι ΗΠΑ θέλουν να αποτρέψουν από το να αποκτήσει ακόμη πιο προηγμένη τεχνολογία. Από την άλλη, την προσπάθεια οι ίδιες οι ΗΠΑ να ανακτήσουν κυρίαρχη θέση στην παραγωγή ημιαγωγών. Αυτό πήρε και τη μορφή ενός νομοσχεδίου της κυβέρνησης Μπάιντεν, του CHIPS Act που προβλέπει χρηματοδοτήσεις 52 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αυτή την κατεύθυνση

Την ίδια στιγμή, η Κίνα επίσης επενδύει ιδιαίτερα στο να αποκτήσει την ικανότητα να παράγει η ίδια τσιπ υψηλής τεχνολογίας, καθώς αυτή τη στιγμή είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής τσιπ παγκοσμίως, όμως το μερίδιό της στην παγκόσμια παραγωγή τσιπ είναι μόλις 7,6%. Άλλωστε, έχει θέσει ένα συνολικό στόχο τεχνολογικής αυτάρκειας (τη στρατηγική Made in China). Βεβαίως στους ημιαγωγούς αυτό δεν είναι εύκολο καθώς απαιτείται μεγάλη εμπειρία και προσπάθεια για την κατασκευή των εξαιρετικά λεπτών τσιπ. Πάντως, πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι η SMIC κατάφερε να κατασκευάσει τσιπ πάχους 7 νανόμετρων, κάτι που σίγουρα συνιστά σημαντική πρόοδο, έστω και εάν εξακολουθεί να υπολείπεται των βασικών ανταγωνιστών της.

Η σύγκρουση Ταϊβάν Κίνας στο φόντο του ανταγωνισμού ΗΠΑ Κίνας

Αυτό σημαίνει ότι ο τρόπος που τίθεται από την κυβέρνηση της Ταϊβάν ζήτημα εθνικής ασφάλειας για τις επενδύσεις της Foxconn στην ηπειρωτική Κίνα δεν είναι άσχετος του συνολικότερου ανταγωνισμού ΗΠΑ και Κίνας σε όλα τα επίπεδα.

Από την άλλη, μεριά δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί ο βαθμός εξάρτησης της οικονομίας της Ταϊβάν από την ηπειρωτική Κίνα. Δεν είναι εύκολο να απεξαρτηθεί, την ώρα που αντικειμενικά το Πεκίνο διαθέτει αρκετούς μοχλούς πίεσης.

Την ίδια στιγμή έχει σημασία ότι η στρατηγική των ΗΠΑ μπορεί να στοχοποιεί την κινεζική βιομηχανία ημιαγωγών, όμως την ίδια στιγμή αυτό δεν σημαίνει ότι κινείται απαραίτητα σε κατεύθυνση ενίσχυσης της βιομηχανίας της Ταϊβάν. Στον ορίζοντα του αμερικανικού σχεδιασμού είναι το να περιοριστούν σημαντικά οι εισαγωγές ημιαγωγών και ένα μεγάλο μέρος των αμερικανικών αναγκών για τσιπ να καλύπτεται από την αμερικανική παραγωγή.

Και αυτό, προφανώς, δεν διαφεύγει της προσοχής του Πεκίνου. Καθόλου τυχαία, πρόσφατο άρθρο στην κινεζική εφημερίδα Global Times έσπευσε να προειδοποιήσει τους υπευθύνους της TSMC ότι η «αποσχιστική» γραμμή της Ταϊβάν και η γεωπολιτική αβεβαιότητα που δημιουργεί απλώς θα δώσει ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στην προσπάθεια των ΗΠΑ να ενισχύσουν τη δική τους παραγωγή τσιπ σε βάρος των εταιρειών της Ταϊβάν και αυτό θα μειώσει την ικανότητα της Ταϊπέι να χρησιμοποιεί την κυρίαρχη θέση εταιρειών όπως η TSMC ως διαπραγματευτικό χαρτί.