Κακά μαντάτα για την τουρκική λίρα από το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών

Φαίνεται πως τα προβλήματα για την τουρκική λίρα δεν πρόκειται να σταματήσουν το επόμενο διάστημα, παρά τη μεγάλη πίεση που έχει δεχτεί και την υποχώρηση της ισοτιμίας και το γεγονός ότι συνεχίζονται στο εσωτερικό της Τουρκίας οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις.

Αυτό φαίνεται να προκύπτει από τα στοιχεία για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που έδωσε στη δημοσιότητα στις 11 Αυγούστου η Τουρκική Κεντρική Τράπεζα. Θυμίζουμε εδώ ότι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι μια βασική παράμετρος που επηρεάζει την ισοτιμία ενός νομίσματος. Θετικό ισοζύγιο ισοδυναμεί με ζήτηση για το εθνικό νόμισμα και σημαίνει άνοδο της ισοτιμίας, ενώ αρνητικό (ελλειμματικό) ισοζύγιο σημαίνει και πίεση στην ισοτιμία.

Το δε ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι ένας δείκτης πιο συνολικός από το εμπορικό ισοζύγιο (το ισοζύγιο εξαγωγών και εξαγωγών αγαθών) μια που περιλαμβάνει tο άθροισμα των ισοζυγίων (εισπράξεις μείον πληρωμές) των αγαθών, των υπηρεσιών, των πρωτογενών εισοδημάτων και των δευτερογενών εισοδημάτων.

Ποια η κατάσταση με το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας τον Ιούνιο ήταν 3,458 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό αποτυπώνει μια αύξηση 2,269 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα έναν χρόνο πριν. Σε ετήσια βάση το σωρευτικό έλλειμμα αγγίζει τα 32,667 δισεκατομμύρια δολάρια.

Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε το γεγονός ότι το έλλειμμα στο ισοζύγιο αγαθών ήταν 6,426 δισεκατομμύρια δολάρια, καταγράφοντας μια αύξηση 4,794 δισεκατομμύρια δολάρια. Και αυτό παρότι οι εισροές για υπηρεσίες έφτασαν τα 4,024 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας μια αύξηση 2.508 δισεκατομμυρίων δολαρίων ενώ οι εκροές πρωτογενούς εισοδήματος έπεσαν στα 946 εκατομμύρια δολάρια, υποχωρώντας κατά 105 εκατομμύρια δολάρια σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα ένα χρόνο πριν.

Σημαντικό ρόλο στις εισροές έπαιξαν τα ταξίδια που κατέγραψαν μια καθαρή εισροή 2,278 δισεκατομμυρίων δολαρίων, μια αύξηση 1,702 δισεκατομμύρια δολάρια σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα έναν χρόνο πριν.

Μεγάλο ρόλο στη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έπαιξαν και οι τιμές της ενέργειας. Εάν εξαιρεθούν οι συναλλαγές που αφορούν τον χρυσό και την ενέργεια το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εμφανίζει ένα πλεόνασμα 4,294 δισεκατομμύρια δολάρια, αποτυπώνοντας μια αύξηση 1,702 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σχέση με τον ίδιο μήνα ένα χρόνο πριν. Όπως και αρκετές άλλες χώρες η Τουρκία πλήττεται σημαντικά από το αυξημένο ενεργειακό κόστος.

Το ζήτημα είναι πάντως ότι διευρυνόμενο έλλειμμα σημαίνει κα συνεχιζόμενη πίεση στη λίρα.

Η συνεχιζόμενη άνοδος του πληθωρισμού

Την ίδια στιγμή συνεχίζεται η ανοδική πορεία του πληθωρισμού στην Τουρκία. Τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 3 Αυγούστου για τον δείκτη τιμών καταναλωτή στην Τουρκία τον Ιούλιο του 2022 έδειξαν ότι ο πληθωρισμός παραμένει ανοιχτή πληγή της τουρκικής οικονομίας.

Σε μηνιαία βάση ο πληθωρισμός αυξήθηκε κατά 2,37% ενώ σε ετήσια βάση είναι μια ανάσα πριν το 80%, αφού αγγίζει πλέον το 79,6% και σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2021 έχει είναι στο 45,72%. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι μόλις έναν χρόνο πριν ο πληθωρισμός στην Τουρκία ήταν στο 18,95%.

Ενδιαφέρον έχει και η κατανομή αυτού του πληθωρισμού. Σε ετήσια βάση, η μεγαλύτερη αύξηση είναι στις μεταφορές, που άλλωστε εξαρτώνται άμεσα και από τις αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων, όπου η ετήσια αύξηση των τιμών είναι 119,11%. Όμως, πολύ μεγάλους ετήσιους ρυθμούς αύξησης των τιμών έχουν και άλλα αγαθά όπως τα τρόφιμα (94,65%), ο οικιακός εξοπλισμός (88,35%) ή η κατοικία (69,96%). Και αυτό παρότι υπήρξε υποχώρηση τους τελευταίους μήνες στις τιμές των φρούτων και των λαχανικών, καθώς υπήρξαν σημαντικές αυξήσεις στην τιμή του ψωμιού, του κρέατος και των γαλακτοκομικών.

Σε  μηνιαία βάση την πιο μεγάλη αύξηση είχε ο κλάδος της υγείας (6,98%) και αμέσως μετά ήταν ο κλάδος των αλκοολούχων ποτών και του καπνού.

Η συνεχιζόμενη υποχώρηση της λίρας

Και βέβαια όλα αυτά έχουν επιπτώσεις στην ισοτιμία της λίρας. Τον Ιούλιο η ισοτιμία της με το δολάριο κινήθηκε κατά μέσο όρο στις 17,4 λίρες / δολάριο (και έκτοτε έχει υποχωρήσει και άλλο φτάνοντας τις 17,0 λίρες/δολάριο). Αυτό σημαίνει μια υποχώρηση κατά 102% σε σχέση με τον Ιούλιο του 2021 όταν ήταν στις 8,5 λίρες / δολάριο.

Είναι αλήθεια ότι η υποχώρηση έναντι του δολαρίου τον Ιούλιο ήταν 2,5% σε σχέση με τον Ιούνιο, ενώ οι δύο προηγούμενες μηνιαίες υποχωρήσεις ήταν 8,6% τον Ιούνιο και 6,4% τον Μάιο, ενώ η ισοτιμία με το ευρώ είχε μια βελτίωση κατά 1% τον Ιούλιο.

Ωστόσο, η υποχώρηση της ισοτιμίας σε μια χώρα που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές, σημαίνει ότι αυξάνουν και αντίστοιχα οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων, κάτι που με τη σειρά του σημαίνει ενίσχυση του πληθωρισμού που επίσης τελικά πιέζει και την ισοτιμία προς τα κάτω συντηρώντας έναν αρνητικό κύκλο.

Η δύσκολη διαχείριση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών

Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται στην πράξη η διαχείριση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αποτυπώνει και συνολικότερες αντιφάσεις της τουρκικής οικονομίας.

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν υποχωρήσει στην Τουρκία αν και οι αγορές ακινήτων από αλλοδαπούς έφεραν στο πρώτο μισό του 2022 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια και είναι πιθανό να φτάσουν τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το τέλους του χρόνου.

Αντίστοιχα, οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου αποτυπώνουν καθαρή εκροή ύψους 1,578 δισεκατομμυρίου δολαρίων τον Ιούλιο.

Συνολικά, οι εισροές ξένων κεφαλαίων ήταν στα 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια από την αρχή της χρονιάς.

Στην πραγματικότητα μεγάλο μέρος του ελλείμματος καλύπτεται από εισροές σε ξένο συνάλλαγμα άγνωστης προέλευσης, που στους εθνικούς λογαριασμούς αποτυπώνονται ως τακτοποιητέα στοιχεία (net errors and omissions) και που στην πραγματικότητα αποτυπώνουν το ξένο συνάλλαγμα που φέρνουν στην Τουρκία επιχειρήσεις και ιδιώτες από περιουσιακά στοιχεία που έχουν στο εξωτερικό. Αυτά αναμένεται να φτάσουν τα 20-25 δισεκατομμύρια δολάρια για το 2022. Οι εισροές αυτές μαζί με τα συναλλαγματικά αποθέματα ήταν ο βασικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε το έλλειμμα.

Στις μεγάλες ανάγκες της Τουρκίας για ξένο συνάλλαγμα προστίθεται και το πρόβλημα του εξωτερικού χρέους της Τουρκίας ιδίως του βραχυπρόθεσμου. Τον Μάιο του 2022 το βραχυπρόθεσμο εξωτερικό χρέος της Τουρκίας, δηλαδή αυτό που λήγει μέσα το αργότερο μέσα στους επόμενους 12 μήνες, έφτανε τα 182,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο δημόσιος τομέας οφείλει το 18,9% αυτού του εξωτερικού χρέους, η Τουρκική Κεντρική Τράπεζα το 16,1% και ο ιδιωτικός τομέας το 65%.