Καραγκιόζης: Το ελληνικό λαϊκό θέατρο σκιών στις αρχές του 20ου αιώνα

Το λαϊκό θέατρο σκιών ήρθε στην Ελλάδα από τα βάθη της Ασίας επί Τουρκοκρατίας, χωρίς όμως να γνωρίζουμε πότε ακριβώς. Έτσι, ο Καραγκιόζης, ο μεγάλος πρωταγωνιστής του ελληνικού λαϊκού θεάτρου σκιών γενέθλια δεν έχει.

Ωστόσο κάθε χρόνο τέτοια ημέρα, 18η Αυγούστου, συνηθίζουμε να αναφερόμαστε ιδιαίτερα σε αυτόν καθώς η πρώτη γραπτή αναφορικά σε εκείνον, στον ελληνικό χώρο, εντοπίζεται στις 18 Αυγούστου 1841 και την εφημερίδα «Ταχύπτερο Φήμη».

• Διαβάστε επίσης: Μίκης Θεοδωράκης-Μάνος Χατζηδάκης – Όταν έγιναν ήρωες σε δίσκο του Καραγκιόζη

Μία από τις πρώτες αναφορές των «ΑΘΗΝΑΪΚΩΝ ΝΕΩΝ» στον Καραγκιόζη γίνεται τον Σεπτέμβριο του 1932, όταν η εφημερίδα αφιερώνει το πρωτοσέλιδό της στην παράσταση του καραγκιοζοπαίχτη – θεμελιωτή της σύγχρονης τέχνης του ελληνικού θεάτρου σκιών, Αντώνη Παπούλια ή Μόλλα.

«Σωστή διαδήλωσις χθες στον καραγκιόζη του Μόλλα, παρά τους στύλους του Ολυμπίου Διός. Νέον έργον “Βουλευτικές εκλογές”. Υποψήφιοι, όπως κυβερνήσουν την χώραν είνε ο μπαρμπα – Γιώργος και ο σορ Διονύσιος.

»Το έργον αρχίζει με μια σκηνή μεταξύ πασά και Χατζηαβάτη.

Ο πασάς λέγει: “Εγώ ως στρατιωτικός δεν αναμιγνύομαι, αλλά πρέπει να σου πω ότι κανείς από τους υποψηφίους δεν με ικανοποιεί. Ο μπάρμπα – Γιώργος είνε τίμιος και καλόψυχος αλλά τού λείπει η εξωτερική πολιτική.  Ο σορ Διονύσιος πάλι είνε αρχοντοξεπεσμένος και μόλις έλθη στην αρχή θ’ αρχίση τα μακροβούτια και θα κυττάξη να γίνη πλούσιος εις βάρος του λαού”. Tην ίδια γνώμη έχει και ο Βεζύρης. Και τότε ο Χατζηαβάτης υποβάλλει την πρότασιν:

“Σήμερα φθάνει από την Αμερικήν, με το εξπρές, ένας ευφυέστατος απέραντος νους, που έχει κάμει εις όλες της μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού. Αυτός είνε για μας”.

»Ο σωτήρ της χώρας είνε ο Καραγκιόζης. Ο Βεζύρης το μαθαίνει και ανακουφίζεται. Το σεράι θα υποστηρίξη τον Καραγκιόζη. (…)

»Ο Καραγκιόζης θριαμβεύει. Σ’ ένα τμήμα επί 3.800 που εψήφισαν παίρνει στο «ναι»  4.000. (…) Επί τέλους εκλέγεται. Ευχαριστεί τον λαόν διά των εξής: “Δεν εκλέξατε, αξιότιμοι κύριοι, τον Καραγκιόζη σήμερον, αλλά τον λαόν, διότι, ο λαός είνε Καραγκιόζης. (…)

»Ο κόσμος παρηκολούθησε την παράστασι με αδιάπτωτη ευθυμία. Ήταν γέλιο αναβρυτό, γέλιο από την καρδιά. Το λαϊκό πνεύμα, γνήσιο και αληθινό σπιθοβολούσε σε κάθε στιγμή.

»Τα σκηνικά μέσα του κ. Μόλλα ήσαν ωραιότατα. Τα αυτοκίνητα, το αεροπλάνο του οποίου επιβαίνων ο Καραγκιόζης πετά πάνω από τη διαδήλωσι των αντιπάλων του και ρίχνει προκηρύξεις (…), οι κωμικοί στίχοι με τους οποίους ο κόσμος υποδέχεται τον Καραγκιόζη, τα πυροτεχνήματα που όλως αιφνιδίως άρχισαν ν’ ανάβουν στη στέγη του θεάτρου μόλις ο Καραγκιόζης ενίκησε, ο τρόπος της στιγμιαίας αλλαγής της σκηνής, κατά την οποίαν κατεβαίνει ο μπερντές και ανεβαίνει ταυτοχρόνως άλλος, τα τραγουδάκια όλα ήσαν χαριτωμένα, έξυπνα, δροσερά.

»Και τη δροσιά ηύξανε το αβίαστο γέλιο του πλήθους, η ατμόσφαιρα της ευχαριστήσεως, του κεφιού που επεκράτει από την αρχή ως το τέλος.

»Αν υπάρχουν θεάματα των οποίων η επιτυχία είνε περίεργη, ανεξήγητη, στον Καραγικόζη καταλαβαίνει κανείς γιατί ο κόσμος ευχαριστείται.

»Του δίνει κάτι από τη ζωήν του και το δίνε με τρόπο καθαρό, έξυπνο. Ούτε επιδείξεις σαρκών, ούτε βαναυσότητες, ούτε βωμολοχίες, αλλά μόνο πνεύμα. Δηλαδή τέχνη».